Yozgatlı Hüznî’nin Nasihat-nâmesine Değerler Perspektifinden Bir Bakış

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 2, 163 - 182, 30.12.2021

Hulusi Eren

https://doi.org/10.53372/turkoloji.1029512

Öz

Klasik Türk edebiyatında farklı nazım şekilleriyle yazılmış birçok tür bulunmaktadır. Bunlardan biri de nasihat-nâmelerdir. Daha çok didaktik bir karakter arz eden bu tür, Türk edebiyatına İran ve Arap edebiyatından geçmiştir. Nasihat-nâmelerde şairler okuyucuya sosyal, siyasi, dinî ve ahlaki konularda birtakım mesajlar verir. Temel kaynağı Kuran ve hadisler olan bu mesajların amacı birey ve toplumu irşad edip olgun insan yetiştirmektir.
Yunus Emre’nin yazmış olduğu Risâletü’n-Nushiyye Anadolu sahasında yazılmış ilk nasihat-nâme örneği olarak gösterilir. Süregelen yüzyıllarda telif ve tercüme olarak çok sayıda nasihat-nâme yazılmıştır. Dede Ömer Rûşenî, Şeyh İbrahim Gülşenî, Eşrefoğlu Rûmî, Sinan Paşa, Nidâî, Birgivî Mehmet Efendi, Cemâlî, Güvâhî, Nâbî ve Sünbülzâde Vehbî’nin nasihat-nâmeleri de bu türün önemli örneklerindendir.
Mesnevi nazım şekliyle müstakil bir eser olarak yazılan nasihat-nâmeler dışında divanlarda nasihat-nâme türünde kaleme alınmış manzumelere de rastlanmaktadır. Bunlardan biri de 20. yüzyıl şairlerinden Yozgatlı Hüznî’nin oğlu Abdullah Ebu’l-Kasım için yazdığı nasihat-nâmesidir. 142 beyitten müteşekkil olan manzumede şair, oğluna hitaben sosyal, ahlaki ve dinî değerler üzerinden öğütler vermektedir. Bu çalışmada Hüznî’nin mezkur nasihat-nâmesi değerler perspektifli bir bakış açısıyla tahlil edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Değerler Eğitimi, Klasik Türk Edebiyatı, Nasihat-nâme, Yozgatlı Hüznî.

Kaynakça

• Ayverdi, İlhan (2010). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Çağrıcı, Mustafa (2006). “Nasihat”. Diyanet İslam Ansiklopedisi. Diyanet Vakfı Yayınları. İstanbul. C. 32. s. 408-409.
• Dalbudak Hünerli, Duygu. (2017). Klâsik Türk Şiirinde Gönül. Doktora Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi.
• Eyüpoğlu, E. K. (1975). On Üçüncü Yüzyıldan Günümüze Kadar Şiirde ve Halk Dilinde Atasözleri ve Deyimler. C.2. İstanbul: Doğan Kardeş Matbaacılık.
• Gökdağ, Atilla. (2016). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. İstanbul: Karbon Kitaplar.
• Güneş, Mustafa. (2009). Yozgatlı Hüznî Dîvânı (İnceleme-Metin). Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• Kızılçelik, Sezgin ve Erjem, Y. (1994). Açıklamalı Sosyoloji Terimler Sözlüğü. Ankara: Atilla Kitabevi.
• Oğuz, M. Öcal (1987). Yozgatlı Hüznî Divanı-I (Tahlil-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Oğuz, M. Öcal. (2020). “Hüznî Baba/Hizbî, Mehmed Bahaeddin”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. (Erişim Tarihi, 23.11.2021). http,//teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/huzni-baba-hizbi-mehmed-bahaeddin
• Özel, Cihan (2007). Kur’ân-ı Kerîm’de Cömertlik Kavramı. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Pala, İskender. (2006). “Nasihatnâme”. Diyanet İslam Ansiklopedisi. Diyanet Vakfı Yayınları. İstanbul. C. 32. s. 409-410.
• Parlakkılıç Mucan, Ayşe (2020). Türk İslam Edebiyatında Manzum Nasihat-nâmeler ve Urlalı Ya’kûb Oğlu Hüseyin’in Miftâh-ı Cennet’i. Doktora Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitersi.
• Parlatır, İsmail. (2007). Atasözleri ve Deyimler II, Deyimler. Ankara: Yargı Yayınevi.
• Uludağ, Süleyman. (2012). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Yazır, E. Hamdi. (2012). Kur’an-ı Kerim Meali. İstanbul: Tuva Yayınları.