Kültür(süz)leşme ve Dil Erozyonu Sorunsalı: Fransa’daki Türklerin Entegrasyon ve Dilsel Kimlik Profilleri

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 1, 62 - 75, 30.06.2017

Murat Demirkan , Adnan Akgün

Öz

Dünya nüfusunun
yarısından fazlasının çift dilli olmasına rağmen ve günümüzde çok dilliliğin
oldukça revaçta olmasına karşın, dil erozyonu veya kültür(süz)leşme
sorunsalı, dillerin geleceği ile ilgilenen tüm çevreleri, özellikle dil
ekolojisiyle uğraşan ve biyoçeşitliliği savunan uzmanları gittikçe daha çok
endişelendirmektedir. Bu konu sadece eğitimcileri değil aynı zamanda sosyoloji,
sosyal psikoloji, psikiyatri, dilbilim, politika, felsefe, eğitim ve siyaset
bilim gibi pek çok farklı alanı da ilgilendiren disiplinler arası bir sorundur.
Bu alanların uzmanları, yeni bir kültür şokuyla karşılaşan mülteci ve
göçmenlerin dil erozyonu ile kültür(süz)leşme sorunlarını kavrayıp analiz
etmek için çeşitli kuramlardan, modellerden hareketle değişik çözüm önerileri
sunmuşlardır. Batı Avrupa’da yaşayan Türkler özellikle de üçüncü nesil, dil
erozyonundan ve kültür(süz)leşme olgusundan fazlasıyla etkilenmektedir. Bu
çalışmada Fransa’daki Türklerin dil yitim ve kültürleşme sorununu nasıl
yaşadıkları ele alınacaktır. Fransa’da yaşayan diğer azınlıklarla karşılaştırıldığında
Türklerin ana dillerine ve kültürlerine karşı tutumları nasıldır? Şayet dil
erozyonu bir kültürsüzleşme tutumu ise bu tutumu belirleyen işlevsel,
aktarımsal ve duygusal faktörler nelerdir? Bu üç etkene göre Türkler,
anadillerine ve Fransızcaya karşı hangi tutumları sergilemektedirler? Bu
çalışmada, alanla ilgili kullanılan tüm terminolojiler de göz önünde tutulmak
suretiyle önce Etkileşimli Kültürleşme Modeli tanıtılacak sonra ise buna
bağlı gelişen dil yitimi sorunu analiz edilmeye çalışılacaktır. Daha sonra ise,
Fishman ve Krauss modellerinden ve Unesco’nun tehlikede olan diller kıstasından
hareketle bir dil erozyon anketi oluşturulacaktır. Bu çalışmada önerilen
modellerin, hem Türkiye’den yurtdışına göç edenler hem de ev sahibi Fransızlar
bakımından ortaya çıkan gruplar arası kültürel ve dilsel etkileşim
süreçlerini daha iyi kavramamıza katkıda bulunacağı varsayılmaktadır. Benzer
durumların diğer Avrupa ülkelerinde ve Balkanlarda yaşayan Türkler için de
geçerli olabileceğini düşünülmektedir. Ayrıca bu alanda yapılacak inceleme
sonuçları, sadece göçmenlerin entegrasyon süreçlerini kolaylaştırma konusunda
değil aynı zamanda göç alan ülkelerin takip etmesi gereken dil ve kültür
entegrasyonu konusunda daha somut veriler ortaya koyacaktır. Bu tür
çalışmaların göç krizine maruz kalan göçmenleri ve bu krizli süreci
yönetmekten sorumlu kamu yetkililerini daha duyarlı ve bilinçli hareket etmeye
yönlendireceği umut edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İki dillilik, çok dillilik, kültürsüzleşme, dil erozyonu, etkileşimli kültürleşme modeli, dil yitimi

Kaynakça

• Akıncı, M. A. (2014). Fransa’daki Türk Göçmenlerinin Etnik ve Dinî Kimlik Algıları. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 70, 22-58.
• Beckett, S. (1955). Nouvelles et textes pour rien (L’expulsé – le calmant – la fin –textes pour rien). Paris: Minuit.
• Berry, J. (1980). Acculturation framework.
• Boquel, P. (2010). Violence linguistique et pathologie, Psychosomatique Relationnelle de la réduction linguistique in : Conflits sociolinguistiques, mémoire et pathologies, Revue Esprit&Corps, Vol.2, Automne.
• Carrer, P. (2007). Ethnopsychiatrie en Bretagne, Nouvelles études, Edit. Coop Breizh, Spézet.
• Clanet, C. (1990). L'interculturel: introduction aux approches interculturelles en éducation et en sciences humaines. Toulouse: Presses Universitaires du Mirail.
• D’Iribarne, P. ( 2004). Du rapport à l’autre, les singularités françaises dans l’intégration des immigrés. Dans Le Débat 129, mars-avril, Gallimard, 123 - 135.
• Derrida, J. (1993). Aporias. T. Dutoit (Çev.). California: Stanford University Press.
• Derrida, J. (1996). Je n’ai qu’une langue et ce n’est pas la mienne. Le Monolinguisme de l’autre ou la prothèse d’origine, Galilée, Paris.
• Esser, H. (2000). Integration and Ethnic Stratification. Hartmut Esser et al. (Eds.), Towards Emerging Ethnic Classes in Europe? Volume 1 Workshop Proceedings, Project Conclusions, Integration and Ethnic Stratification, Ethnic Economy and Social Exclusion. Weinheim: Freudenberg Stiftung GmbH.
• Guy, H. (1993). L’Europe des Ethnies, (3. baskı), Bruxelles, Bruylent, Paris: L.G.D.J.
• Hopkins, N. ve Dixon, J. (2006). Space, place, and identity: Issues for political psychology. Political Psychology, 27(2), 173-185.
• Kaya, A. (2008). Fransa-Türkleri: Cumhuriyetçi entegrasyon modelinin eleştirisi. D. Danış ve V. İrtiş, (Ed.), Entegras¬yonun ötesinde: Türkiye’den Fransa’ya göç ve göçmenlik halleri içinde (54). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversi¬tesi Yayınları 210, Göç Çalışmaları 8.
• Kress, J. J. (1985). Pathologie de la disparition des langues minoritaires, une perte sans élaboration subjective. Psychologie médicale, Vil.16- N°8.
• Kress, J. J. (2001). De la langue à l’émotion, histoire d’un traumatisme collectif, http://www.espace-sciences.org/science/10065-sciences-ouest/20114-Annee-2001/10128-179/10346-dossier-du-mois/11423-etre-breton-88aa.html?/11430-de-la-langue-a-l-emotion.
• Maalouf, A. (1998). Les identités meurtrières.
• Nabokov, V. (1973). Strong opinions. New York – St. Louis – San Francisco – Toronto: McGraw-Hill Book Company.
• Petek, G. (2008). Türkiye kökenli göçmenlerin Fransa’da si¬yasi katılımı ve temsiliyeti. D. Danış ve V. İrtiş, (Ed.). Entegrasyonun ötesinde: Türkiye’den Fransa’ya göç ve göçmenlik halleri içinde (73-90). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 210, Göç Çalışmaları 8.
• Tapia, D. S. (2003). Les migrations turques vers l’europe: tendances recentes, 20 Ekim 2012, http://www.oriv-alsace.org/wp-content/uploads/oriv_actes_conference_migrations_turques.pdf.
• Tribalat, M. (2002). Cultural assimilation of the immigrants and societal integration in France. The International Scope Review, 4(7), 134-140.
• Vasquez, A. (1984). Les implications idéologiques du concept d'acculturation. Cahiers de sociologie économique et culturelle. 1, 83-121.