Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde “Metin Türü Odaklı Açıklayıcı Metin Yazma Modeli”

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 2, 73 - 86, 01.11.2017

Murat Demirkan , Gülay Heppınar

Öz

Metin
türleri, metini anlama ve üretme aşamalarında bireyi yönlendirerek bildirişimin
sağlanmasına katkıda bulunmaktadırlar. Bu nedenle yazma, okuma, konuşma ve
dinleme becerisinin geliştirilmesi açısından metin türü odaklı yaklaşımın
yabancı dil öğretiminde kullanılması büyük bir önem arz etmektedir. Açıklayıcı
metin türü, yazarın bir konuyu birtakım ön koşul önermelerden ve bilinen
gerçeklerden yararlanarak mantıksal çerçevede açıklamasıdır (Brinker, Cölfen ve
Pappert 2014: 69). Türkçe öğretiminde kullanılan metin türlerini kullanımlık
metin ve edebiyat metinleri olmak üzere başlıca iki ana başlık halinde tasnif
etmek gerekir (Rolf 1993: 125). Bilgi aktarmanın ön planda olduğu kullanımlık
metinler, yabancı dil öğretiminde de kullanılabilen ve belli bir öğrenci
seviyesine yönelik olan metinlerdir. Alan uzmanları bu didaktik türleri alan
dil öğretimi açısından kolay, zor ve karmaşık olmak üzere üç gruba ayırmaktadırlar
(bkz. Becker-Mrotzek ve Böttcher 2015: 85ff). Çalışmamızda ele alacağımız metin
türü karmaşık nitelikte bir metin türüdür. Çünkü açıklayıcı işlev içeren metin
belli bir amaç doğrultusunda (niçin?) üretilmeli, açıklayıcı metinin yapısal ve
dilsel özellikleri (nasıl?) ile metnin alıcısı (kime?) dikkate alınmalıdır.
Açıklayıcı işlev içeren metinleri karmaşık yapan başka bir özellik ise
açıklamaların diğer metin işlevleriyle bir arada yer almasıdır. Çalışmamızın
amacı öncelikle öğrencilerin yazma beceresini geliştirmek amacıyla
araştırmacılar tarafından geliştirilen metin türü odaklı açıklayıcı metin yazma
modelini ortaya koymak ve ardından bu modelden nasıl yararlanılabileceğini
göstermektedir. Tanıtımı yapılacak olan ders modeli İstanbul Üniversitesi Dil
Merkezinde Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen B2 seviyesindeki Suriye uyruklu
20 öğrenci üzerinde uygulanmıştır. Toplanan öntest ve sontest verilerinin
çözümlenmesi sonucunda toplam 14 öğrenciden elde edilen verilere göre
araştırmacılar tarafından geliştirilen ders modelinin Türkçeyi yabancı dil
olarak öğrenen öğrencilerin açıklayıcı metin bölümlerini oluşturma düzeylerini
ve düşünceyi geliştirme yöntemlerini kullanma sıklıklarını sontest lehine  olumlu yönde etkilediği saptanmıştır.   Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin
açıklayıcı yazma becerilerinin geliştirilmesine yönelik araştırmacılar
tarafından geliştirilen metin türü odaklı açıklayıcı metin yazma modelinden
öğretmenlerin ve ders kitabı yazarlarının faydalanabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Açıklayıcı Metin, Metin Yapısı, Yazma Eğitimi, Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi, Kullanımlık Metin, Metin Türü

Kaynakça

• Artzt, A. ve Newman, C. (1990). How to Use Cooperative Learning in the Mathematics Class. Reston, VA: National Council of Teachers of Mathematics.
• Becker-Mrotzek, M. ve Böttcher, I. (2015). Schreibkompetenz entwickeln und beurteilen. 6. Aufl. Berlin: Cornelsen.
• Brinker, K., Cölfen, H. ve Pappert, S. (2014). Linguistische Textanalyse. Eine Einführung in Grundbegriffe und Methoden. Berlin: Erich Schmidt Verlag.
• Brüning, L. ve Saum, T. (2006). Frontalunterricht und kooperatives Lernen. Guter Unterricht durch Integration unterschiedlicher Lehrformen. In: Schulmagazin 5–10, 9, 53–56.
• Çakır, I. (2010). Yazma becerisinin kazanılması yabancı dil öğretiminde neden zordur? Erciyes Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 165-176.
• Duman, B. (2004). Öğrenme - Öğretme Kuramları ve Süreç Temelli Öğretim. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ehlich, K. (1984). Zum Textbegriff. In: Sprache und sprachliches Handeln 3: Diskurs – Narration – Text – Schrift. Berlin: de Gruyter, 531-550.
• Cefr, (Aobm), (2001). Common European Framework of Reference for Languages Learning, Teaching, Assesment. Cambridge: Cambridge University Presss (Avrupa Ortak Başvuru Metni, Yayına Hazırlayan Meb).
• Eemeren F. H. ve van Grootendorst, R. (2004). A Systematic Theory Of Argumentation / A Model of a Critical Discussion. Cambridge: Cambridge University Press.
• Golke, S., Matthäi, J. ve Artelt, C. (2013). Sachtexte lesen und verstehen. Textverstehen aus psychologischer Perspektive. In: Der Deutschunterricht, 6, 19-29.
• Hempel, C. G. ve Oppenheim, P. (1948). Studies in the Logic of Explanation. In: Philosophy of Science 15, 135-175.
• Johnson, D.W., Johnson, R.T. ve Smith, K. (1991). Cooperative learning: Increasing college faculty instructional productivity. ASHE-ERIC Higher Education Report No. 4, Washington, DC: The George Washington University.
• Kintsch, W. ve van Dijk, T. A. (1978). Toward a Model of Text Comprehension and Production. Psychological Review 85, 363 –394.
• Langan, J. (1996). College Writing Skils, The McGraw-Hill Companies.
• Meyer, H. (1987). Unterrichtsmethoden II. Praxisband, Frankfurt Main: Cornelsen Scriptor Verlag.
• Nussbaum, M. E. ve Schraw G. (2007). Promoting Argument- Counter Argument Integration In Students’ Writing. In: The Journal Of Experimental Education, 76(61), pp. 59-92.
• Rolf, E. (1993). Die Funktionen der Gebrauchstextsorten, Walter de Gruyter.
• Schmölzer-Eibinger, S. (2008/2011). Lernen in der Zweitsprache. Grundlagen und Verfahren der Förderung von Textkompetenz in mehrsprachigen Klassen. 2. Aufl. Tübingen: Narr.
• Schmölzer-Eibinger, S. (2010). Textkompetenz und Lernen in der Zweitsprache. In: Krumm, Hans-Jürgen/Fandrych, Christian/Hufeisen, Britta/Riemer, Claudia (Hrsg.). Deutsch als Fremd- und Zweitsprache. Ein internationales Handbuch. 2. Halbbd. Berlin: de Gruyter/Mouton, 1130-1137.
• Tompkins, G. E. (1990). Teaching writing: Balancing process and product. Colombus: Merrill.
• Ülper, H. (2008). Öğrenci Metinlerinde Üstyapı Düzenlenişine İlişkin Sorunlar: ‚Giriş’ ve ‚Sonuç’ Bölümleri Üzerine Bir İnceleme. Dil Dergisi, 140, 7-18.
• Wingersky, J. Boerner, J. ve Holguin-Balogh, D. (2006). Writing paragraphs and essays. (5th ed.), London: Thomson.