An Analysis of Bülent Erkmen's Book Cover Designs Between 1979-1983 According to Erwin Panofsky's Iconographic and Iconological Criticism Method

Yıl 2022, , 140 - 151, 04.07.2022

Özlem Kum

https://doi.org/10.55107/turksosbilder.1121639

Öz

In this article, the book covers designed by Bülent Erkmen between 1973-1983 were analyzed based on Erwin Panofsky's "Iconographic and Iconological Art Criticism" method, in line with the Secondary or Conventional Meaning (Iconographic Analysis) method, which is one of these criticism methods.
In iconography, in order to know what a work tells or what it makes visible, it is necessary to know all the features of the work. By evaluating the conventional meaning of 6 book covers designed by Bülent Erkmen for different publishing houses, the stories and symbolic ties in the designs were compiled, and the main feeling of the study was tried to be revealed with this method.
In the study, literature review from descriptive analysis methods, document review from qualitative research methods and Secondary or conventional meaning (Iconographic Analysis), one of Erwin Panofsky's "Iconographic and Iconological Art Criticism" methods, were used.
Erkmen tried to reflect the main feeling of the book in his design by adhering to the narratives of the authors in the book cover designs he made in a 10-year period. Erkmen, who applied a unique linear method in accordance with the sociological structure of the period, applied the symbolic bonds in a way that would form a unity with his art. On the other hand, Erkmen draws attention with the designs on the cover of the book that offer signs from the story in the content. In the analysis, it has been revealed that Erkmen's use of allegories is not a coincidence, and that he exhibits integrity with his art.

Anahtar Kelimeler

Iconography, Iconology, Book Cover, Bülent Erkmen

Erwin Panofsky’nin İkonografik ve İkonolojik Eleştiri Yöntemine Göre 1979-1983 Yılları Arası Bülent Erkmen Kitap Kapağı Tasarımlarının Analizi

Öz

Bu makalede Bülent Erkmen’in 1973-1983 yılları arası tasarladığı kitap kapakları Erwin Panofsky’nin “İkonografik ve İkonolojik Sanat Eleştirisi” yöntemi temel alınarak bu eleştiri yöntemlerinden biri olan İkincil veya uzlaşımsal anlam (İkonografik İnceleme) yöntemi doğrultusunda analiz edilmiştir.
İkonografide bir yapıtın ne anlattığını veya neyi görünür kıldığını bilmek için yapıtın tüm özelliklerini bilmek gerekmektedir. Bülent Erkmen’in farklı yayınevleri için tasarladığı 6 kitap kapağının uzlaşımsal anlamı değerlendirilerek tasarımlardaki hikaye ve simgesel bağlar derlenmiş çalışmanın ana duygusu bu yöntemle açığa çıkartılmaya çalışılmıştır.
Çalışmada betimsel analiz yöntemlerinden literatür tarama, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi ve Erwin Panofsky’nin “İkonografik ve İkonolojik Sanat Eleştirisi” yöntemlerinden biri olan İkincil veya uzlaşımsal anlam (İkonografik İnceleme) yöntemi kullanılmıştır.
Erkmen 10 yıllık dönem içerisinde yaptığı kitap kapağı tasarımlarında yazarların anlatısına bağlı kalarak kitabın ana duygusunu tasarımında yansıtmaya çalışmıştır. Dönemin sosyolojik yapısına uygun özgün çizgisel bir yöntem uygulayan Erkmen, simgesel bağları sanatıyla bir bütünlük teşkil edecek şekilde uygulamıştır. Erkmen diğer yönüyle kitap kapağında içerikteki hikayeden işaretler sunan tasarımlarla dikkat çekmektedir. Yapılan çözümlemede Erkmen’in alegorileri kullanışının rastlantı olmadığı, sanatıyla bir bütünlük sergilediği sonucunu ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

İkonografi, İkonoloji, Kitap Kapağı, Bülent Erkmen

Kaynakça

• Akyürek, E. (1995). Erwin Panofsky ve “İkonografi ve İkonoloji Üzerine”- Bilime Adanmış Bir Yaşam, İstanbul: Alfa Yayıncılık
• Cömert, B. (2010). Mitoloji ve İkonografi, Ankara: De Ki Basım Yayım Ltd. Şti.
• Erol, Ç. C. (2019). Konografi ve İkonoloji Yöntemine göre Gülsün Karamustafa’nın ‘Örtülü Medeniyet’ ve Kapıcı Dairesi adlı eserlerinin Analizi. Journal of Instıtute of Economic Development and Social Researches, 4(18), 235
• BEK, “Bülent Erkmen” erişim: 14 Nisan 2022, http://bek.com.tr/.
• Türk Dil Kurumu, “Türk Dil Kurumu Sözlükleri” erişim: 14 Nisan 2022, https://sozluk.gov.tr/.
• Özgöz, Ö. S. (2020). Adem ve Havva Komposizyonlarında İkonografik ve İkonolojik Çözümlemeler, Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 5(18), 75
• Panofsky, Erwin (2012) İkonoloji Araştırmaları “Rönesans Sanatında İnsancıl Temalar”, (Çev: Orhan Düz) İstanbul, Pinhan Yayıncılık, İstanbul, s.25, 28, (Orijinal eserin yayın tarihi 1967)
• Turan, C. (2021). İkonografik ve İkonolojik Sanat Eleştirisi Yöntemine Göre Salvador Dali’nin ‘Son Akşam Yemeği Ayini’ Adlı Eserin Analizi, Anadolu Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 11(2), 324.