Üstbiliş Stratejileri Öğretiminin Çevre Duyarlılığına Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 16 - 25, 14.06.2018

Neşe Döne Akkurt

Öz

Araştırma; lise 1.
sınıf biyoloji dersi ‘Canlıların Sınıflandırılması ve Bilinçli Birey -
Yaşanabilir Çevre’’ ünitesi içeriği kullanılarak hazırlanmıştır.
Araştırma,  bu ünite içeriğinin
anlatımında üstbiliş stratejileri kullanılmasının öğrencilerin çevreye karşı
olumlu tutum kazanmalarındaki etkisini incelemeye yönelik deneysel bir
çalışmadır. Araştırmanın amacı, Üstbiliş stratejilerinin uygulandığı
sınıflardaki öğrencilerin çevre tutum ölçeğindeki puan değişimleri ile üstbiliş
stratejilerini kullanmaları arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığını
belirlemektir. 

Araştırmada
‘kontrol gruplu ön– son test modeli’ kullanılmıştır. Deney ve kontrol grubunda
30 öğrenci üzerinde çalışılmıştır. Çalışma öncesi iki sınıf için ‘Güdülenme ve
Öğrenme Stratejileri Ölçeği (GÖSÖ Motivated Strategies for Learning
Questionnaire)”ve çevre tutum ölçeği uygulanmıştır. 13 hafta boyunca kontrol
grubunda klasik ders anlatımı yapılmıştır. Deney grubunda ise üstbiliş
stratejileri uygulanarak ders anlatılmıştır. Ders süreci bittikten sonra aynı
anketler sontest olarak uygulanmıştır. Ön ve son test sonuçları
karşılaştırılmış ve yorumlanmıştır. Ayrıca iki anket sonuçlarının birbiriyle
ilişkisi değerlendirilmiştir. Öğrencileri, 
GÖSÖ ölçeğinden aldıkları puanlara göre gruplandırıp (1,2,3, gibi), bu
sonuçlar ile çevre tutum ölçeğinden aldıkları puanlar bağımsız örneklem tek
yönlü varyans analizine (ANOVA)  tabii
tutulmuştur.

Sonuç olarak ön ve
son testleri değerlendirilen öğrencilerin anketteki puanları anlamlı olarak
olumlu yönde değişmiştir. Ayrıca tespit edilen bulgular ışığında üstbiliş tekniklerini
kullanma puanları yüksek olan öğrencilerin, çevre tutum ölçeğinden de en yüksek
ortalamaya sahip oldukları ilişkisi tespit edilmiştir. Yani araştırmada
kullanılan iki anketin sonuçları anlamlı olarak birbiriyle ilişkilidir. 

Anahtar Kelimeler

Üstbiliş, Biyoloji Eğitimi, çevre eğitim

Kaynakça

• Akman, Y. (1991) Çevre ve Temel Kavramlar, Ankara: Tubitak ; Bilim ve Teknik Dergisi Sayı:24
• Alcı,B., Altun S. (2007) Lise Öğrencilerinin Matematik Dersine Yönelik Özdüzenleme Ve Bilişüstü Becerileri, Cinsiyete, Sınıfa Ve Alanlara Göre Farklılaşmakta Mıdır? Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 16, Sayı 1, 2007, s.33-44
• Balcı G., (2007) ‘İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Sözel Matematik Problemlerini Çözme Düzeylerine Göre Bilişsel Farkındalık Becerilerinin İncelenmesi’ Yüksek Lisans Tezi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çukurova Üniversitesi Adana
• Blakey, E. and Spence, S.(1990). ‘Developing Metacognition’ The Educational Resources Information Center (ERIC) Digest. ED327218 Nov 90.http://www.ericfacility.net/ ericdigests/ed327218 (28.07.2009 tarihinde alınmıştır)
• Çakıroğlu A.( 2007) ‘Üstbilişsel Strateji Kullanımının Okuduğunu Anlama Düzeyi Düşük Öğrencilerde Erişi Artırımına Etkisi’ Doktora tezi, Ankara, G. Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Çiçekoğlu, D. (2003), ‘Bilişsel ve Biliş Ötesi Okuma Stratejilerinin Direk ve Tümleşik Olarak Bilinçlendirme Seviyesinde Öğretiminin Okuma Yeterliliğine ve Strateji Kullanımına Etkileri’ Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İngiliz Dili Eğitimi , Odtü Üniversitesi
• Demircioğlu H, (2008) ‘Matematik Öğretmen Adaylarının Üstbilişsel Davranışlarının Gelişimine Yönelik Tasarlanan Eğitim Durumlarının Etkililiği’ Doktora Tezi Gazi Üniversitesi Ankara
• Dinner L. R., (2009) ‘Analysıs Of The Metacognıtıve And Affectıve Components Of Learnıng On Readıng Achıevement Of Strıvıng Readers Wıth And Wıthout A Readıng Dısabılıty’ M.Ed., University of Kansas, B.S.E., University of Kansas, Doctor of Philosophy.
• Erten,S. (2006) ‘Çevre Eğitimi ve Çevre Bilinci Nedir, Çevre Eğitimi Nasıl Olmalıdır?’ Ankara: Çevre ve İnsan Dergisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın Organı. Sayı 65. 2006/2
• Ergin Ö., Yıldız E (2007) Bilişüstü ve Fen Öğretimi GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 27, Sayı 3 (2007) 175-196
• Flavell J.H. (1979) ‘Metacognition And Cognitive Moitoring: A New Area Of Cognitive- Developmental Inquiry’. American Psychologist, 34(10), 906-911. October 1979
• Gelen, İ (2004) Bilişsel Farkındalık Stratejilerinin Türkçe Dersine İlişkin Tutum, Okuduğunu Anlama ve Kalıcılığa Etkisi XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya
• Gourgey A.F. (1998) ‘Metacognition in basic skills instruction’ Journal not defined 26: 81–96, Kluwer Academic Publishers. Printed in the Netherlands.
• Jones D. (2007) ‘Speaking, listening, planning and assessing: the teacher’s role in developing metacognitive awareness’ Early Child Development and Care Vol. 177, Nos 6 & 7, August 2007, pp. 569–579
• Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Büyüköztürk, Ş. ve Demirel, F. (2008). İlköğretim ikinci kademe ve lise öğrencilerinin ders ve sınıf düzeylerine göre öğrenme stratejileri ve güdülenme düzeylerinin belirlenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. Cilt: 5 Sayı: 1
• Kuhn, D. (Oct 2000), “Metacognitive development” Current Directions in Psychological Sciency, Vol:9, Nu:5 pp178-181
• Küllücek, T (2009) ‘‘Bilinçli Birey – Yaşanabilir Çevre” Ünitesinde Bilgisayar Destekli Öğretimin Akademik Başarıya Etkisinin Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi ,Ankara Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Livingston J. A. (1997) ‘Metacognition: An Overview’ Educational Resources Information Center (ERİC)
• Maitland, Linda E., (2000) “İdeas in Practice : Self-Regulation and Metacognition in the Reading Lab” Journal of Developmental Education Vol, 24, Issue 2.
• MEB (1998). Lise Ders Programı (Cilt I). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Olgun A.(2006), Bilgisayar Destekli Fen Bilgisi Öğretiminin Öğrencilerin Fen Bilgisi Tutumları, Bilişüstü Becerileri ve Başarıya Etkisi, Yüksek Lisans Tezi Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitusü
• O’Neıl, H. F. and Abedı, J.(1996). Reliability and Validity of a State Metacognitive Inventory: Potential for Alternative Assessment. The Journal of Educational Research,. Vol 89:4 , 234-245.
• Özdemir ,O. (2007)Yeni Bir Çevre Eğitimi Perspektifi: “Sürdürülebilir Gelişme Amaçlı Eğitim” Eğitim ve Bilim , Cilt 32, Sayı 145
• Özsoy, G. (2007), İlkögretim Beşinci Sınıfta Üstbiliş Stratejileri Öğretiminin Problem Çözme Başarısına Etkisi, Doktora tezi, Ankara, G. Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Öztürk, B., Kısaç, İ., Gelişim ve Öğrenme Psikoloji. Pegem A. Yayıncılık. Ankara. (2002).
• Schraw; G.(1998). ‘Promoting General Metacognitive Awareness’. Instructional Science 26,113-125.
• Schraw G., (2009) ‘A conceptual analysis of five measures of metacognitive monitoring’ Metacognition Learning 4:33–45
• Senemoğlu, N.(2007). Gelisim, Öğrenme ve Öğretim. Ankara: Gönül Yayıncılık ltd. şti
• Sperling, R. A., Howard, B. C., Staley, R. (2004), Metacognition and Self-Regulated Learning Constructs. Eucational Research and Evaluation. 10, 117-139
• Şama E. (2003) ‘Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları’ G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 23, Sayı 2 , 99-110
• Şendurur, Y. ve Akgül-Barış,D.(2002). ‘Müzik Egitimi ve Çocuklarda Bilişsel Başarı’. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 22(1) 165-174
• Shabaya J., (2005) ‘The Role of Preservice Teachers in Developing Metacognitive Awareness Strategies in an Urban Language Arts Writing High School Classroom’ College Teaching Methods & Styles Journal – Third Quarter Volume 1, Number 3: 49-57
• Subaşı, G. (1999). Bilişsel Öğrenme Yaklaşımı Bilgiyi İşleme Kuramı. Meslekî Eğitim Dergisi. 1(2), 27-36.
• Sternberg R. J. (1998) Metacognition, abilities, and developing expertise: What makes an expert student? Instructional Science 26: 127–140, Kluwer Academic Publishers. Printed in the Netherlands.
• Tay, B.(2005). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Öğrenme Stratejileri. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, 209-225
• Tuncer G., Ertepinar H., Tekkaya C. ve Sungur S. (2005) ‘Environmental attitudes of young people in Turkey: effects of school type and gender’ Environmental Education Research, Vol. 11, No. 2, April 2005, pp. 215–233 United Nations Conference on Environment and Development- UNCED, Rio de Janerio (1992)
• Ünal S. ve Dımışkı E. (1999) Unesco.Unep Himayesinde Çevre Eğitiminin Gelişimi ve Türkiye'de Ortaöğretim Çevre Eğitimi Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16-17 : 142 - 154
• Veenman M.V. J. ,Hout-Wolters B., Afflerbach .P (2006) ‘Metacognition and learning: conceptual and methodological considerations’ Metacognition Learning 1: 3–14
• Yalçın Ş. (2007) “Beceri Gelişimi, Alan Bilgisi ve İkinci Dilde Bilişötesilik Üzerindeki Konu Odaklı Öğretimin Etkilerinin Araştırılması” Yüksek Lisans Tezi Boğaziçi Üniversitesi
• Yeşilbursa, A., (2002). “Training University EFL Students in Combined Metacognitive Strategies for Listening” Yüksek Lisans Tezi. Ankara, G. Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Yıldız, E., Akpınar, E. ve Ergin, Ö. (2006). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Biliş Üstü Algılarını Etkileyen Faktörler ve Biliş Üstü Algılarının Öğrenme Yaklaşımlarıyla ve Akademik Başarılarıyla İlişkisi. VII. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi kongresine sunulmuş bildiri, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Wahl, J. (2004). Metacognition. San Diego State University . Retrieved 08/09/09 from http://coe.sdsu.edu/eet/Articles/metacognition2/index.htm
• Wall K. , Higgins S. (2006) Facilitating metacognitive talk: a research and learning tool International Journal of Research & Method in Education Vol. 29, No. 1, April 2006, pp. 39–53