Karşı Cinsle İlişkide Sosyal Yetkinlik Beklentisi ve Aleksitimi

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 1, 56 - 64, 31.12.2019

Aylin Tunalı Ezgi Biter Gülşah Tura

Öz

Araştırmanın amacı lisans ve yüksek lisans düzeyinde
öğrenim gören öğrencilerin; karşı cinsle ilişkide sosyal yetkinlik beklentileri
ve aleksitimi düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma ilişkisel
tarama modeli ile tasarlanmıştır. Çalışma grubu üniversitede öğrenimine devam
eden basit seçkisiz örnekleme yöntemi ile seçilmiş 142 kadın, 68 erkek toplam
210 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri “Toronto Aleksitimi Ölçeği”,
“Karşı Cinsle İlişkide Sosyal Yetkinlik Beklentisi Ölçeği” ve “Kişisel Bilgi
Formu” ile toplanmıştır. Verilerin analizinde; Pearson Momentler Çarpımı
Korelasyonu, T-Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Kruskal Wallis-H
Testi, Mann Whitney U Testi ve Tukey Testi kullanılmıştır. Araştırmanın
sonucunda, üniversite öğrencilerinin ilişki sonlandırabilme beklentisi ve
aleksitimi düzeyleri arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür.
Üniversite öğrencilerinin ilişki sürdürebilme beklentisi ve aleksitimi
düzeyleri arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. İlişki
sonlandırabilme beklentisi ile duyguları tanıma zorluğu ve duyguları ifade etme
zorluğu arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu görüşmüştür. Aleksitimi
puanlarında sınıf düzeyine göre anlamlı bir fark olduğu görülmüştür. İlişki
başlatabilme ve sürdürebilme beklentisinin cinsiyete göre farklılaştığı,
erkeklerin kadınlara göre ilişki başlatabilme ve sürdürebilme beklentilerinin
daha yüksek olduğu görülmüştür. İlişki başlatabilme beklentisinin
sosyo-ekonomik düzeye göre anlamlı bir farklılık gösterdiği, yüksek
sosyo-ekonomik düzeydeki bireylerin orta sosyo-ekonomik düzeydeki bireylere
göre ilişki başlatabilme beklentilerinin daha yüksek olduğu görülmüştür.
Araştırma sonuçları bulgulardan hareketle aleksitimi ve karşı cinsle ilişkide
sosyal yetkinlik beklentisi kapsamında başka araştırma ve uygulamalara da yol
gösterecek şekilde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aleksitimi, Karşı Cinsle İlişkide Sosyal Yetkinlik, Sosyal Yetkinlik Beklentisi

Kaynakça

• Bilgin, M. (1996). Grup rehberliğinin sosyal yetkinlik beklentisi üzerindeki etkisine yönelik deneysel bir çalışma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Büyüköztürk, S., Kılıç Çakmak, E., Akgün, O. E., Karadeniz, S., & Demirel, F. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Ceyhan, E. (2000). Çocuk Gelişimi ve Psikolojisi. Anadolu Üniversitesi Yayınları, 6, 59-210.
• Collins, N. L., & Read, S. J. (1990). Adult attachment, working models, and relationship quality in dating couples. Journal of Personality and Social Psychology, 58(4), 644-663.
• Dereboy, I.F. (1990). “Aleksitimi Özbildirim Ölçeklerinin Psikometrik Özellikleri Üzerine Bir Çalışma”, (Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Epözdemir, H. (2012). The effect of alexithymic characteristics of married couples on their marital adjustment. Journal of Family Psychotherapy, 23(2), 116-130.
• Erden, D. (2005). Farklı yetişme koşullarının aleksitimi, depresyon ve psikiyatrik belirtilerle ilişkisi. Klinik Psikiyatri Dergisi; 8:60-66.
• Erözkan, A. (2009). Lise öğrencilerinde kişilerarası ilişki tarzlarının yordayıcıları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (21), 543-551.
• Güleç, H., Köse, S., Güleç, M. Y., Çıtak, S., Evren, C., Borckardt, J., & Sayar, K. (2009). Reliability and factorial validity of the Turkish version of the 20-item Toronto alexithymia scale (TAS-20). Klinik Psikofarmakoloji Bulteni, 19(3), 214.
• Koçak, R. (2002). Aleksitimi: kuramsal çerçeve tedavi yaklaşımları ve ilgili araştırmalar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1), 183-212.
• Krystal, H.J. (1979). Alexithymia and psychotherapy, American Journal of Psychotherapy, 33 (1) , 17-31.
• Oktay, B. & Durak Batıgün, A. (2014). Aleksitimi: bağlanma, benlik algısı, kişilerarası ilişki tarzları ve öfke. Türk Psikoloji Yazıları, Haziran 2014,17 (33), 31-40
• Özgüven, İ. E., & Bilge, F. (2016). Üniversite öğrencilerinin karşı cins arkadaşlığı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(8).
• Sakallı, N., & Curun, F. (2001). Romantik ilişkilerle ilgili kalıp yargılara karşı tutumlar. Psikoloji Çalışmaları/Studies in Psychology, 22, 31-45.
• Sevindi, T., & Kumcagız, H. (2017). Ortaöğretim öğrencilerinin aleksitimi düzeyleri ile iletişim becerileri arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(4), 1335-1343.
• Temiz, Z. T. Bir sınıflandırma çalışması: aleksitimik belirtiler ve bağlanma örüntüleri. Medeniyet Araştırmaları Dergisi, 3(5), 21-42.
• Türkoğlu, İ. E., Akbaş, T., & Çelikkaleli, Ö. Üniversite öğrencilerinin cinsiyet ve flört davranışlarına göre karşı cinsle ilişkide sosyal yetkinlik inancının incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2), 189-198.
• Ünal, S. & Karlıdağ, R. & Yoloğlu, S. (2001). Hekimlerde tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerinin yaşam doyumu düzeyleri ile ilişkisi. Klinik Psikiyatri, 4:113-118.
• Ünlü, V. (2004). Karşı Cinsle Sosyal Yetkinlik Beklentisi Ölçeği. (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Yeşilyaprak, B. (2002) Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi, (Editör; 12.baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.