AKILCI DUYGUSAL DAVRANIŞSAL YAKLAŞIMA DAYALI AKADEMİK ERTELEME DAVRANIŞINI ÖNLEME PROGRAMININ ETKİLİLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 38 - 59, 30.11.2020

Mucahit Kagan

Öz

Bu araştırmanın amacı, akılcı - duygusal davranışçı yaklaşıma dayalı akademik erteleme davranışını önleme programının, üniversite öğrencilerindeki akademik erteleme, zaman yönetimi ve bilişsel çarpıtmalar üzerindeki etkililiğini değerlendirmektir.

Araştırma, deney ve kontrol gruplu ön – test, son – test ve izleme modeline dayalı deneysel bir çalışmadır. Araştırma grubu, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi’nde okumakta olan Sınıf Öğretmenliği, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği, Okulöncesi Öğretmenliği, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Öğretmenliği, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği ve Zihin Engelliler Öğretmenliği bölümlerinin ikinci ve üçüncü sınıfında öğrenimlerine devam eden öğrencilerden oluşmaktadır. Araştırma grubu, akademik erteleme ölçeği kullanılarak akademik erteleme eğilimi yüksek öğrencilerden oluşturulmuştur. Akademik erteleme eğilimi yüksek olan 134 öğrenci tespit edilmiştir. Bu öğrencilerden çalışmaya katılma konusunda istekli 34 öğrenci deney ve kontrol gruplarına yansız olarak atanmıştır. Verileri toplamak amacıyla, akademik erteleme, bilişsel çarpıtmalar ve zaman yönetimi ölçeği kullanılmıştır. Ölçekler, deney ve kontrol gruplarına ön test olarak verilmiştir. Deney grubuna, araştırmacı tarafından geliştirilen Akılcı Duygusal Davranışçı Yaklaşıma akademik erteleme önleme programı sekiz oturum halinde uygulanmıştır. Kontrol grubunda ise herhangi bir işlem yapılmamıştır. Deney grubu uygulamaları bittikten sonra son test ölçümleri, deneysel uygulamaların bitiminden 45 gün sonra ise, izleme ölçümleri alınmıştır.

Uygulanan deneysel işlemin sonucunda elde edilen bulgular “tekrarlı ölçümler için varyans analizi “ yöntemi ile incelenmiştir. Uygulanan programın sonucunda, akademik erteleme, bilişsel çarpıtmalar ve zaman yönetimi puanları açısından deney grubu lehine anlamlı bir farklılık gözlenmiştir. Sonuçlar, Akılcı Duygusal Davranışçı Yaklaşım’ın akademik erteleme, bilişsel çarpıtmalar ve zaman yönetimi üzerindeki etkisi ilgili literatür göz önünde bulundurularak yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Akademik erteleme, Akılcı Duygusal Davranışsal Yaklaşım, Eğitim

Kaynakça

• Balkıs, M., Duru, E. ve Duru, S. (2007), Akademik erteleme eğilimi, öğrenme ve çalışma stratejileri ilişkisi. IX. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde sunulan bildiri, 17-19 Ekim, Çeşme, İzmir.
• Balkıs, M. (2006). Öğretmen adaylarının davranışlarındaki erteleme eğiliminin, düşünme ve karar verme tarzları ile ilişkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Balkıs, M., ve Duru, E. (2009). Akademik erteleme davranışının öğretmen adayları arasındaki yaygınlıgı, demografik özellikler ve bireysel tercihlerle iliksisi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 5 (1), 18-32.
• Beswick, G., Rothblum, E. D. ve Mann, L. (1988). Psychological antecedents of student procrastination. Australian Psychologist, 23, 207-217.
• Binder, K.(2000). The effect of an academic procrastination treatment on student procrastination and subjective well-being. Unpuplished master’s thesis, Carleton University. Ottawa, Ontario.
• Blunt, A.; ve Pychyl T.A (2000). Task aversiveness and procrastination: a multi-dimensional approach to task aversiveness across stages of personal projects. Personality and Individual Differences, 28 (1), 153-167.
• Bridges, K.R., Roig, M. (1997). Academic Procrastination and irrational thinking: a re-examination with context controlled. Personality and Individual Differences, , 22(6), 941-944.
• Burka, J.B. ve Yuen, L.M.(1983). Procrastination: Why you do it and what to do about it. Reading, PA: Addison- Wesley.
• Burka, J.B. ve Yuen, L.M.(1992). Procrastination habit. Buenos Aires, Argentina: Vergara.
• Burns, L. R., Dittmann, K., Nguyen, N.-L., & Mitchelson, J. K. (2000). Academic procrastination, perfectionism, and control: Associations with vigilant and avoidant coping. Journal of Social Behavior and Personality, 15(5), 35-46.
• Çakıcı, D.Ç. (2003). Lise ve üniversite öğrencilerinde genel ve akademik erteleme davranışının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dryden, W. (2000). Ertelemek yaşamı kaçırmaktır. (Çev. Günhan Günay). İstanbul: Rota yayınları.
• Eerde, V. (2003). Procrastination at work and time management training. Journal of Psychology, 137 (5).
• Ellis, A., ve Knaus, W. (1977). Overcoming procrastination. New York: New American Library.
• Ellis, A. (1997). Handbook of Rational-Emotive Therapy. Vol.1. Springer Publishing Company. New York.
• Ellis, A., ve Knaus, W. (2002). The procrastination Workbook. Oakland, CA 94609. New Harbinger Publications.
• Ferrari, J R., Keane, S. M., Wolfe, R. N., Beck, Brett L. (1998). The Antecedents and Consequences of Academic Excuse-Making: Examining Individual Differences in Procrastination. Research in Higher Education, 39 (2), 199-215.
• Ferrari, J. R. (1991a). Compulsive procrastination: Some self-reported characteristics. Psychological Reports, 68(2), 455-458.
• Ferrari, J. R. (1991b). Self-handicapping by procrastinators: Protecting self-esteem, social-esteem, or both? Journal of Research in Personality, 25 (3), 245-261.
• Ferrari, J. R. (2000). Procrastination and attention. Factor analysis of attention deficit, boredomness, intelligence, self esteem and task delay frequencies. Journal of social behavior and persnality, 15 (5), 185-197.
• Ferrari, J. R., Harriott, J. S., ve Zimmerman, M. (1999). The social support networks of procrastinators: Friends or family in times of trouble? Personality and Individual Differences, 26(2), 321-331.
• Ferrari, J. R., Parker, J. T., ve Ware, C. B. (1992). Academic procrastination: Personality correlates with Myers-Briggs types, self-efficacy, and academic locus of control. Journal of Social Behavior ve Personality, 7(3), 495-502.
• Ferrari, J. R., Uzun Özer, B., ve Demir, A. (2009). Chronic Procrastination among Turkish Adults: Exploring Decision, Avoidant, and Arousal Styles. Journal of Social Psychology,149 (3), 302-307.
• Ferrari, J. R., ve Emmons, R. A. (1995). Methods of procrastination and their relation to self-control and self-reinforcement: An exploratory study. Journal of Social Behavior ve Personality, 10 (1), 135-142.
• Ferrari, J. R., ve Olivette, M. J. (1994). Parental authority and the development of female dysfunctional procrastination. Journal of Research in Personality, 28(1), 87-100.
• Ferrari, J.R., Johnson, J.L. ve McCown, W. (1995). Procrastination and task avoidance: theory, research and treatment. New York: Plenum.
• Flett, G. L., Blankstein, K. R., ve Martin, T. R. (1995). Procrastination, negative self-evaluation, and stress in depression and anxiety: A review and preliminary model. In J. R. Ferrari ve J. L. Johnson (Edt.), Procrastination and task avoidance: Theory, research, and treatment. The Plenum series in social/clinical psychology (pp. 137-167). New York, NY, USA: Plenum Press.
• Grecco, P. R. (1984). A cognitive-behavioral assessment of problematic academic procrastination: development of a procrastination self- statement inventory. Unpublished PHD, California School of Professional Psychology - Fresno.
• Haycock, L. A. (1993). The cognitive mediation of procrastination. An investigation of the relationship between procrastination and self-efficiency beliefs. Unpuplished doctoral thesis, University of Minnesota at Twin Cities.
• Haycock, L. A., McCarthy, P. ve Skay, C. L. (1998). Procrastination in college students: The role of self efficay and anxiety. Journal of Counseling ve Development, 76 (3), 317-324.
• Horebeek, W., Michielsen, S., Neyskens, A., ve Depreeuw, E. (2004). A Cognitive-Behavioral Approach in Group Treatment of Procrastinators in an Academic Setting. Schouwenburg, H. C., Lay, C. H., Pychyl, T. A. ve Ferrari, J. R., (Edt.), Counseling the procrastinator in academic settings (105-118). Washington, DC, US: American Psychological Association.
• Howell, A. J. ve Buro, K. (2009). Implicit beliefs, achievement goals and procrastination: A mediational analysis. Learning and Individual Differences,19, 151-154.
• Höcker, A., Engberding, M., Beißner, J. ve Rist, F. (2008). Evaluation of a cognitive-behavioural intervention for procrastination. Verhaltenstherapie, 18 (4), 223-229.
• Kağan ve Sevim (2007), Üniversite öğrencilerinde akademik erteleme davranışını açıklayan değişkenlerin belirlenmesi. IX. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde sunulan bildiri, 17-19 Ekim, Çeşme, İzmir.
• Knaus, W. (2002). The procrastination workbook. New Harbinger Publications, Inc. 5674 Shattuck Avenue, Oakland, CA.
• Knaus, W.J. (1998). Do it now! Break the procrastination habit. New York: John WileyveSons, Inc.
• Kutlesa, N. (1998). Effects Of Group Counseling With University Students Who Complain Of Procrastination. Unpuplished master’s thesis, The University of Western Ontario London, Ontario.
• Larson, C.C. (1991). The effects of a cognitive-behavioral education program on academic prograstination. Unpuplished doctoral thesis, The John Hopkins University. UMI.
• Lay, C. H. (1987). A modal profile analysis of procrastinators: A search for types. Personality ve Individual Differences, 8(5), 705-714.
• Lay, C. H. (2004). Some Basic Elements in Counseling Procrastinators. In Counseling the procrastinator in academic settings., Schouwenburg, H. C., Lay, C. H., Pychyl, T. A. ve Ferrari, J. R., (Edt.), (43-58). Washington, DC: American Psychological Association.
• Lay, C. H., Knish, S., ve Zanatta, R. (1992). Self-handicappers and procrastinators: A comparison of their practice behavior prior to an evaluation. Journal of Research in Personality, 26(3), 242-257.
• Lay, C.H. (1988). The relationship of procrastination and optimism to judgements of time to complete an essay anticipation of setback. Journal of social behavior and personality, 3, 201-214.
• Lay, C: H. ve Schouwenburg, H.C. (1993). Trait procrastination, time management, and academic behavior. Journal of Social Behavior and Personality, 8, 647- 662.
• Macan, T. H. (1994). Time management: Test of a process model. Journal of Applied Psychology, 79(3), 381–391.
• Milgram, N. A. (1991). Procrastination. In R. Dulbecco (Ed.), Encyclopedia of human biology, 6, 149-155). New York: Academic Press.
• Milgram, N., Marshevsky, S., ve Sadeh, C. (1995). Correlates of academic procrastination: Discomfort, task aversiveness, and task capability. Journal of Psychology, 129 (2), 145-155.
• Milgram, N., Mey-Tal, G., ve Levison, Y. (1998). “Procrastination, generalized or specific, in college students and their parents”. Personality ve Individual Differences, 25(2), 297-316.
• Payson, (1987). Effects of a group treatment on procrastination. EP Springer - 1987 - George Washington University.
• Pychyl, T. A. ve Binder, K. (2004). A project-analytic perspective on academic procrastination and intervention. Schouwenburg, H. C., Lay, C. H., Pychyl, T. A. ve Ferrari, J. R., (Edt.), Counseling the procrastinator in academic settings (149-165). Washington, DC, US: American Psychological Association.
• Pychyl, T. A., Coplan, R. J. Ve Reid, P. A. M. (2002). Parenting and procrastination: gender differences in the relations between procrastination, parenting style and self-worth in early adolescence. Personality and individual differences, 33 (2), 271-285.
• Pychyl, T. A., Morin, R. W., ve Salmon, B. R. (2000). Procrastination and the planning fallacy: An examination of the study habits of university students. Journal of Social Behavior and Personality, 15(5), 135-152. Roberts, M.S. (1997). Yaşamı ertelemeyin. (Çev. Levent Kartal). İstanbul: Mavi Okyanus Yayıncılık.
• Rothblum, E. D., Solomon, L. J., ve Murakami, J. (1986). Affective, cognitive, and behavioral differences between high and low procrastinators. Journal of Counseling Psychology, 33(4), 387-394.
• Sayers, C. R. (1997). The psychological implications of procrastination, anxiety, perfectionism and lowered aspirations in college graduate students. Unpuplished master’s thesis, Cleveland State University.
• Schouwenburg, H. C. (1995). Academic procrastination: Theoretical notions, measurement, and research. In J. R. Ferrari ve J. L. Johnson (Edt.), Procrastination and task avoidance: Theory, research, and treatment. The Plenum series in social/clinical psychology (71-96). New York, NY, USA: Plenum Press.
• Schouwenburg, H. C. Ve Groenewoud, J.T. (2001). Study motivation under social temptation; effects of trait procrastination. Personality and Individual Differences, 30 (2), 19, 229-240.
• Schouwenburg, H. C. (2004). Procrastination in Academic Settings: General Introduction. In Schouwenburg, Henri C (Edt.); Lay, Clarry H (Edt.); ve diğ. Counseling the procrastinator in academic settings. Washington, DC: American Psychological Association.
• Schubert W., Lilly J. ve Stewart, D. W. (2000). Overcoming the Powerlessness of Procrastination. Guidance ve Counseling, 16 (1), 17- 28.
• Sigall, H., Kruglanski, A. ve Fyock, J. (2000). Wishful thinking and procrastination. Journal of Social Behavior and Personality, 15 (5), 283-296.
• Sharf, R. S. ( 2000). Theories of Psycholotherapy and Counseling. Brooks / Cole.
• Solomon, L. ve Rothblum, E. (1984). Academic procrastination: Frequncy and cognitive-behvioral correlates. Journal of counseling psychology, 31, 503-510.
• Steel, P.D.G. (2002). The measurement and nature of procrastination. Unpuplished doctoral thesis, Universty of Minnesota. Tuckman, B. W. (1998). Using tests as an incentive to motivate procrastinators to study. Journal of Experimental Education, 66(2), 141-147.
• Tuckman, B. W. and Schouwenburg, H. C. (2004). Behavioral interventions for reducing procrastination among university students. Schouwenburg, H. C., Lay, C. H., Pychyl, T. A. ve Ferrari, J. R., (Edt.), Counseling the procrastinator in academic settings (149-165). Washington, DC, US: American Psychological Association.
• Türküm, A.S.(2003) Akılcı Olmayan İnanç Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Kısaltılması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(19), 41-47.
• Uzun Özer, B. (2009). Bir grup lise öğrencisinde akademik erteleme davranışı: sıklığı, olası nedenleri ve umudun rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (32), 12-19.
• Uzun Özer, B. (2005). Akademik erteleme davranışı: yaygınlığı, olası sebepleri, cinsiyet farkı ve akademik başarısıyla olan ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Anuznra.
• Watson (2001). Procrastination and the five-factor model: a facet level analysis. Personality and individual differences, 30, 149-159. Wikman, E. (2001). Experiences of chronic procrastination. The Uiversity of Albertta, Unpuplished doctoral thesis, Edmonton, Alberta, Canada.
• Yorulmaz, A. (2003). Erteleme davranışının çeşitli psikolojik değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara