Yetişkin Bireylerde Yaşam Doyumunun Bilişsel Esneklik ve Bazı Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 266 - 279, 01.01.2024

Osman Söner , Bülent Akkuç , Turan Kılınç , Muzaffer Karaaslan , Derviş Adnan Selçuk , Adem Çay , Rüveyda Yilmaz

Öz

Yetişkinlerin yaşam doyumlarının bilişsel esneklik, yaş ve çocuk sayısı ile ilişkisinin belirlenip bilişsel esneklik, yaş ve çocuk sayısının yaşam doyumunu yordama düzeyini belirlemeyi amaçlayan bu çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın verileri araştırmacılar tarafından hazırlanan ‘Demografik bilgiler formu’ ile daha önce uyarlanmış veya geliştirilmiş olan ‘Yaşam Doyum ölçeği’ ve ‘Bilişsel esneklik ölçeği’ ile toplanmıştır. Araştırmaya katılan yetişkinlerin cinsiyet değişkeni açısından %48.7’si kadın ve %51.3’ü erkek; çalışma durumu değişkeni açısından %25.7’si kamu çalışanı, %50.8’i özel sektör çalışanı ve %23.5’i herhangi bir işte çalışmamakta ve eğitim durumu açısından %16’sı ilkokul, %19.8’i ortaokul, %23.0 lise, %17.6’sı ön lisans ve %23.5’i lisans mezunudur. Ayrıca araştırmaya katılan yetişkinlerin yaş ortalaması ise 35.87’dir. Yetişkinlerin yaşam doyumlarının cinsiyete göre anlamlı bir şekilde farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesi için t-testi; eğitim durumu ve çalışma durumu değişkenlerine göre anlamlı bir şekilde farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesi için ise tek yönlü varyans analizi (ANOVA) yapılmıştır. Yine yetişkinlerin yaş, çocuk sayısı ve bilişsel esnekliklerinin yaşam doyumlarını yordama d üzeyini belirlemek için hiyerarşik regresyon analizi yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda yetişkinlerin yaşam doyumlarının cinsiyet ve eğitim düzeyi değişkenine göre anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı ancak eğitim düzeyine göre farklılaştığı saptanmıştır. Yine yaşam doyumu ve yaş arasında pozitif, çocuk sayısı arasında negatif yönlü bir ilişki olduğu saptanmıştır. Çocuk sayısı manidar yordayıcı iken yaş değildir. Yaş ve çocuk sayısı kontrol edildiğinde bilişsel esneklik değişkeninin yaşam doyumu değişkeninde daha önce açıklanan varyansa anlamlı katkı sağladığı görülmüştür. Elde edilen veriler alan yazında yer alan bulgularla tartışılmış ve uygun önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Yaşam doyumu, bilişsel esneklik, yetişkin, yaş, çocuk sayısı, regresyon

Anahtar Kelimeler

Yaşam doyumu, bilişsel esneklik, yetişkin, yaş, çocuk sayısı, regresyon

Kaynakça

• Akbaş, U. ve Tavşancıl, E. (2015). Farklı örneklem büyüklüklerinde ve kayıp veri örüntülerinde ölçeklerin psikometrik özelliklerinin kayıp veri baş etme teknikleri ile incelenmesi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 6(1), 38-57. https://doi.org/10.21031/epod.26476
• Altunkol, F. (2017). Bilişsel esneklik eğitim programının lise öğrencilerinin bilişsel esneklik ile algılanan stres düzeylerine ve stresle başa çıkma tarzlarına etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Avşaroğlu, S., Hudaynazarova, A., Nurkoyuncu, S. ve Başarırkan, R. (2021). Yetişkinlerin yaşam doyumu, yalnızlık ve öz-tiksinme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 183-198. https://doi.org/10.33206/mjss.812760
• Aydıner, B.B (2011). Üniversite öğrencilerinin yaşam amaçlarının alt boyutlarının genel öz-yeterlik, yaşam doyumu ve çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Balta, Ş.N. (2020). Genç yetişkin bireylerin bilişsel esneklik düzeylerinin, ölüm kaygısı düzeyleri ve mutluluk düzeylerine etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bayrak, G. (2022). Karanlık üçlü kişilik özellikleri bağlamında yöneticilerin iş doyumu ve yaşam doyumu düzeylerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Bergan, A., & McConatha, J.T. (2001). Religiosity and life satisfaction. Activities, Adaptation & Aging, 24(3), 23-34. https://doi.org/10.1300/J016v24n03_02