The Rebellions of Yedisan-Budjak Nogais in 1756 and 1758

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 74 - 113, 25.12.2016

İsmail Bülbül

Öz

Nogais, one of the important factors
in the Volga-Ural Territory, were scattered into various regions of Desth-i
Qipchaq geography and started to get into the protection of states such as
Ottoman, Crimea and Russia after they lost their power in the XVIth century.
Nogai tribes who accepted the protection of the Ottoman State settled mainly
into vast plains that spread from the Danube to Crimean Peninsula. The rule in this
territory was shared by the Ottoman State and Crimean Khanate. Under this
shared rule, Nogais had a lifestyle in which they strictly followed their
traditions. This caused their unwillingness to adopt their protectors’ laws
and, a superficial tie between them and their rulers. The resulting fragile
structure led to easy rebellions against the central authority.

This study discusses reasons
results and developments of the rebellions of Nogais, between 1756 and 1758, by
focusing on the Records of the Muhimme Daftars and chronics which can be found
in the archives of the Ottoman Empire. 

Anahtar Kelimeler

Nogais, rebellion, Said Giray, Ottoman Empire, Crimean Khanate

Yedisan-Bucak Nogaylarının 1756 ve 1758 İsyanları

Öz

İtil-Ural sahasının önemli ögelerinden
birisi olan Nogaylar, XVI. yüzyılda eski güçlerini kaybedince Deşt-i Kıpçak
coğrafyasının çeşitli bölgelerine dağılıp Osmanlı, Kırım ve Rusya gibi
devletlerin himayesi altına girmeye başladılar. Bunlardan Osmanlı Devleti’nin
hakimiyetini kabul eden Nogay boyları, yoğun olarak Tuna Nehri’nden Kırım
Yarımadası’na uzanan geniş düzlüklere yerleştiler. Bu coğrafyada Osmanlı
Devleti ile Kırım Hanlığı’nın ortaklaşa yönetimi söz konusu idi. Nogaylar, bu
ortak idare altında eski geleneklerine sıkı sıkıya bağlı bir yaşam tarzı
sergilediler. Bu durum Nogayların, yeni efendilerinin kanunlarını
benimsemelerinde isteksiz davranmalarına ve efendileri ile aralarında yüzeysel
bir bağın kurulmasına neden oldu. Ortaya çıkan kırılgan yapı onların merkezi
otoriteye karşı kolaylıkla isyan etmelerinin de yolunu açtı.

Bu çalışmada, Başbakanlık Osmanlı
Arşivinde yer alan Mühimme Defterleri’nden ve dönemin kroniklerinden hareketle,
Nogayların  1756 ve 1758 yıllarında
gerçekleştirdiği isyanlarının sebep-sonuçları ve gelişimleri ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Nogaylar, isyan, Said Giray, Osmanlı Devleti, Kırım Hanlığı

Kaynakça

• ALPARGU, Mehmet, Nogaylar, Değişim Yayınları, İstanbul 2007.