Mustafa Kemal Ataturk in Azerbaijan Poetry in the 20th Century

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 8, 30.06.2024

Terane Heşimova

https://doi.org/10.54970/turkuaz.1439138

Öz

Not only the political activities of the great statesman and intellectual Mustafa Kemal Ataturk, but also his life, his method of establishing a state, his ideology and his ability to win, became famous in Azerbaijan from the time he appeared on the stage of history. Scientific works have been written, statues and busts have been made and paintings have been drawn in this direction. His struggle for independence was accepted as the official ideology in Azerbaijan, such as "Turkey's struggle for its independence". Based on contemporary research, we can say that the formation of the image of Ataturk in literature and poetry dates back to the thirtieth year. It is an important and honorable fact that in the 1930s, at a time when Ataturkism was banned, Azerbaijani poet Mikayil Mushfig, who was a victim of the Stalin massacre, wrote the poem "Ataturk". Unfortunately, information about the writing of this poem became known approximately 80-90 years later, in 2017. In the article, the poems dedicated to the great Mustafa Kemal Ataturk in 20th century Azerbaijani poetry from the 30s to the present are examined in terms of socio-political situations, current ideology and artistic value, and in this direction, the poems of Mikayil Mushfig, Bakhtiyar Vahapzadeh, Khalil Rza Uluturk, Refik Zeka Khandan, Zelimkhan Yaqub are recommended for our subject.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Ataturk, Turkey, Azerbaijan, National Poetry, 20th Century

20. Yüzyılda Azerbaycan Şiirinde Mustafa Kemal Atatürk

Öz

Büyük devlet adamı ve fikir adamı Mustafa Kemal Atatürk'ün sadece siyasi faaliyeti değil, hayatı, devlet kurma yöntemi, ideolojisi, zafer kazanma yeteneği tarih sahnesine çıktığı dönemden Azerbaycan`da meşhur olmuştur. Bu yönde bilimsel eserler kaleme alınmış, heykelleri, büstleri yapılmış, resimleri çizilmiştir. Atatürk`ün istiklal mücadelesi Azerbaycan`da “Türkiye`nin istiklali uğruna mübarizesi” gibi resmi ideoloji olarak kabul edilmiştir. Çağdaş araştırmalara dayanarak söyleyebiliriz ki, Atatürk imgesinin edebiyatta, şiirde oluşması olguları 1930`lu yıllara dayanır. 1930`lu yıllarda, Atatürkçülüğün yasaklandığı bir dönemde Azerbaycan şairi, Stalin katliamının kurbanı olmuş Mikayıl Müşfik`in "Atatürk" şiirini kaleme alması önemli ve onurlu olgulardandır. Ne yazık ki, bu şiirin kaleme alınmasıyla ilgili bilgi aşağı yukarı 80-90 yıl sonra, 2017 yılında ortaya çıkmıştır. Makalede 20. Yüzyıl Azerbaycan şiirinde 1930`lu yıllardan günümüze kadar büyük Mustafa Kemal Atatürk`e adanmış şiirler sosyo-politik durumlar, mevcüt ideoloji, sanatsal açıdan incelenmiş ve bu doğrultuda Mikayıl Müşfik, Bahtiyar Vahapzade, Halil Rıza Ulutürk, Refık Zeka Handan, Zelimhan Yakup`un şiirleri konumuz açısından ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye, Azerbaycan, Ulusal şiir

Kaynakça

• Abbasov A. N. (Nurağaoğlu) (2007). Atatürk piyesi, Bakü: Mütercim. https://ataturk.az/neshrler-kitab-jurnal/4/ (11.01.2019).
• Aliyeva U. (2015). Azerbaycan ve Atatürk. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ceferov N. (2006). Azerbaycan Atatürkçülüğü yahut Haydar Aliyev Atatürk hakkında. Mustafa Kemal Atatürk ve Türkçülük (Bilimsel Kongrenin Bildirileri). Bakü: Nurlan.
• Doğumunun 125. Yılı Anısına Atatürk: Din, Bilim, Uygarlık ve Atatürk [Metn] (2007). Ankara: Kozan Ofset.
• Gençalp (Cavanşir). G. (2012). Hüseyin Cavit`in Tasvir Ettiği Atatürk (Sanatsal-felsefi-tarihi değerlendirme) Bakü.
• Handan R. Z. (1993). Atatürkiye. Bakü: Mütercim Yayın Evi.
• Memmedli A. (2010). Ahmet Cevad ve Türkiye, Bakü, İlim ve Tehsil.
• Mustafa Kemal Atatürk ve Türkçülük (Bilimsel Kongrenin Bildirileri), (2006). Bakü: Nurlan.
• Nazarli S. (2003). Haydar Aliyev Atatürk Hakkında. Bakü: Azerbaycan Atatürk Merkezi.
• Repressiya Kurbanı Şair Mikayıl Müşfig`in Türkiye`nin Kurucusu Mustafa Kemal Atatürk hakkında şiiri http://artkaspi.az/az/mikayil-musfiqin-ataturke-yazdii-seir-tapilib/?fb_comment_id=1284735461610644_1288450321239158#.XGEW5NIzb4Y, (11.01.2019).
• Ulutürk, H. R. (2003).“Dede Haydar-Atatürk”. “Azerbaycan” gazeti. 17 dekabr. s.8., s.10-11.
• Vahapzade B. (2004). Seçilmiş Eserleri. Bakü: Önder Yayın Evi.
• Yakup, Z. İstanbul, Avropa Yakası, Atatürk köşkü, 3 noyabr 2004. http://azkurs.org/zelimxan-yaqub-secilmis-eserleri.html?page=10, (02.01.2019).