SÂMİPAŞAZÂDE SEZÂİ’NİN ÖYKÜLERİNDE ANLATIBİLİMSEL BİR UNSUR OLARAK KARAKTERİZASYON

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 11, 318 - 329, 17.12.2017

Mustafa Temizsu

Öz

Tanzimat
edebiyatının ikinci nesline mensup sanatçılarından olan Sâmipaşazâde Sezâi’nin Küçük Şeyler (1892) adlı öykü kitabı,
Türk öykücülüğü üzerine yapılan hemen her çalışmada modern veya batılı tarzda
Türk öykücülüğünün başlangıcı olarak görülmektedir. Edebiyat tarihi
incelemelerinde sıklıkla karşımıza çıkan ve zamanla birlikte belirli normlar
haline gelen bu tip tespitlerin çoğunun anlatıbilimsel incelemelerle ne denli
gerçeği yansıtıp yansıtmadıkları hususu, metin analizlerinin temel
sorunsallarından biridir. Özellikle yeni eleştiri yaklaşımlarıyla beraber,
anlatısal metinleri salt kendi özelliklerinden hareketle okuma denemeleri, şüphesiz bu kez sözünü ettiğimiz normların
yeniden incelenmesi gerekliliğini doğurmuştur.

Bu yazıda
çoğunlukla tarihsel eleştiriye bağlı olarak normlaşan tespitlere karşın, Küçük Şeyler'in ne ölçüde modern/batılı
tarzda öykücülüğümüzün başlangıcı olduğu hususunda metin merkezli bir inceleme
yapılacaktır. Buna bağlı olarak Küçük
Şeyler,               -edebiyat
bilimi içerisinde sıklıkla karşımıza çıkan bir olgu olan “modern anlatılar
bireyi anlatır” vurgusuna dayalı olarak- anlatı denen organizmanın kurgulanma sürecindeki temel unsurlardan olan kişiler
ve karakterizasyon bağlamında incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Sâmipaşazâde Sezâi, Küçük Şeyler, anlatıbilim, öykü, kişiler, karakterizasyon, metin analizi

Kaynakça

• AKTAŞ Şerif (2005). Roman Sanatı ve İncelemesine Giriş. İstanbul: Akçağ Yay.
• AYTÜR Ünal (2009). Henry James ve Roman Sanatı. İstanbul: YKY.
• ECO Umberto (1995). Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti. İstanbul: Can Yay.
• FORSTER E.M. (1985). Roman Sanatı. İstanbul: Adam Yay.
• ISSI Cüneyt (2010). Hayat ve İnsan’ın Sokak’larında Bahaeddin Özkişi’nin Öykücülüğü. İstanbul: Roza Yay.
• ISSI Cüneyt, APAYDIN Özden (2005). “Nazan Bekiroğlu Anlatılarında Karakterizasyon”, Türk Edebiyatı, 2005, sayı 383.
• İLERİ Selim (1975). “Türk Öykücülüğünün Genel Çizgileri”. Türk Dili: Türk Öykücülüğü Özel Sayısı. 1975, sayı 286.
• KERMAN Zeynep (2003). Sâmipaşazâde Sezâi-Bütün Eserleri 1. Ankara: TDK.
• PARLATIR İsmail (1987). Tanzimat Edebiyatında Kölelik. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Sâmipaşazâde Sezâi (2012). Küçük Şeyler. İstanbul: Bordo Siyah Yay.
• STEVICK Philip (1988). Roman Teorisi. Ankara: Gazi Üniversitesi Yay.
• TEKİN Mehmet (2001). Roman Sanatı. İstanbul: Ötüken Yay.
• TÖRENEK Mehmet (1998). “Hikâyeciliğimize Düşen Cemre: Küçük Şeyler”. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 1998, sayı 9.