Öz
Tarihsel
süreç içinde edebiyat kuramları farklı okuma biçimleri geliştirmiştir.
Göstergebilim de metne sistematik bir biçimde yaklaşan okuma biçimlerinden
biridir. Bu çalışmada Nazlı Eray’ın Monte Kristo öyküsünün göstergebilimsel
çözümlemesi yapılmıştır. Çözümlemede Greimas’ın göstergebilimsel yaklaşımı
kullanılmıştır. Greimas göstergebilimi edebi metinleri hedef alır, onun iç
işleyişini ve göstergeler sistemindeki anlamsal yapıların eklemlenişini ortaya
koyar. Bu modele bağlı olarak Monte Kristo öyküsü betisel, anlatısal ve
izleksel düzeyler açısından çözümlenmiştir. Anlatı düzeyinde metin önce
kesitlere ayrılmış, on iki kesit belirlenmiş ve bu kesitler üç bölümde ele
alınmıştır. Bu bölümlerde eyleyenler şemasına bağlı olarak beliren edimler
ortaya konmuştur. Söylem düzeyinde oyunculara verilen figüratif nitelikler
saptanmıştır. Öyküde yer alan eyleyenlerin birbirleriyle ilişkilerinin
nitelikleri belirlenmiştir. Mantıksal-anlamsal düzeyde ise anlatının temel
mantığını belirleyen karşıtlıklara yer verilmiştir. Bu çözümlemeler sonucunda
Monte Kristo öyküsünün derin düzeyde kadın-erkek karşıtlığı üzerine kurulduğu,
bunun da mutluluk-mutsuzluk karşıtlığında figüratif bir nitelik kazandığı
ortaya konulmuştur. Oyuncuların kimliklerine, düşüncelerine ve davranışlarına
yüklenen bazı detayların birbiriyle karşıt nitelikler taşıdığı saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Göstergebilim Monte Kristo eyleyenler şeması göstergebilimsel dörtgen
Kaynakça
- Dilidüzgün, Ş.(2010). Metindilbilim ve Türkçe Öğretimi-Uygulamalı Bir Yaklaşım. İstanbul: Morpa Kültür yayınları.
- Erkman-Akerson, F. (2005). Göstergebilime Giriş. İstanbul: Multilingual.
- Günay, V.D. (2002). Göstergebilim Yazıları. İstanbul: Multilingual.
- Günay, V.D. (2007). Metin Bilgisi. İstanbul: Multilingual.
- Kıran, Z. ve Kıran (Eziler), A. (2007). Yazınsal Okuma Süreçleri: Dilbilim, Göstergebilim ve Yazınbilim Yöntemleriyle Çözümlemeler. Ankara: Seçkin Yayınevi.
- Kıran (Eziler), A. (2013). “Yazınsal Göstegebilim ve Eleştiri” Eleştiri Kuramları. (Edt.: Rıza Filizok-Eylem Saltık).Eskişehir:T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını
- Moran, B. (1991). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: Cem Yayınları
- Propp, V. (2001). Masalın Biçimbilimi: Olağanüstü Masalların Yapısı. (Çev. Mehmet Rifat-Sema Rifat) İstanbul: Om Yayınevi.
- Rifat, M. (1999). Gösterge Eleştirisi. İstanbul: Kaf Yayıncılık.
- Rifat, M. (2011). Metnin Sesi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Sayın, Ş. (1999). Metinlerle söyleşi. İstanbul: Multilingual.
- Saussure, F. de (1998). Genel Dilbilim Dersleri. Çev. Berke Vardar. İstanbul: Multilingual.
- Uğurlu,S.B. ve Balık, M. (2009).Nazlı Eray öyküsünde Kentli Kadın Kimliği, Yazın ve Deyişbilim Araştırmaları(Edt.: N. Kansu Yetkiner- Derya Duman). İzmir: İzmir Ekonomi Üniversitesi Yayınları.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
- Uçan, H. (2002). Yazınsal Eleştiri ve Göstergebilim. İstanbul: Perşembe Kitapları.
- Yücel, T. (1982). Yapısalcılık. İstanbul: Ada Yayınları.
- Yücel, T. (1993). Anlatı Yerlemleri. İstanbul: YKY.
- Yücel, T. (2017). Eleştiri Kuramları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 17 Aralık 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 1 Sayı: 11 |
