İBRAHİM ULVİ YAVUZ’UN “ÇALKANTI” VE “KORKUNUN BEDELİ” ROMANLARINDA 1980 DARBESİ ÖNCESİ TOPLUMSAL OLAYLAR

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 13, 48 - 63, 25.06.2018

Adem Gürbüz

Öz

Darbe,
kısaca halkın iradesinin yok sayılıp yerine askeri vesayetin gelmesi olarak
tanımlanabilir. Bu tür durumlarda halkın tepkisinin minimuma indirilmesi için
bazı girişimlerde bulunulur. Örneğin toplumsal çatışmalar körüklenir, ülke
ekonomik buhrana sürüklenmeye çalışılır, karşıt görüşlü insanlar birbirine
kırdırılır, asayiş sağlanmaz, eğitim-öğretim faaliyetleri durdurulur vb. 1980
öncesinde de bütün bunlar yaşanmış, darbe ortamı oluşmuş ve neredeyse darbeden
umut bekleyen bir toplumsal ortam oluşturulmuştur.

Bu
çalışma bir romancının gözünden 1980 darbesi öncesi toplumsal yaşamı irdelemeyi
amaçlamaktadır. İbrahim Ulvi Yavuz, hidayet romanları dediğimiz türden tezli
romanlar yazan bir romancıdır. Romanlarını sağ kesimin gözünden kaleme alır ve
toplumu bu şekilde yönlendirmeye çalışır. 
Araştırmamız, İbrahim Ulvi Yavuz’un 1980 darbesi öncesinde yazdığı
romanlarla sınırlıdır. Yazar 1976’da Dikenli
Yollar, 1978’de Çalkantı, 1980’de
ise Korkunun Bedeli romanlarını
kaleme almıştır. Bu romanlardan Dikenli Yollar’da
devrin toplumsal yapısından veya kaotik ortamından izler görülmez. Çalkantı ve Korkunun Bedeli romanlarında ise 1980 ihtilali öncesindeki anarşi
ve kaostan büyük izler görülmektedir. Bu bağlamda çalışma, Çalkantı ve Korkunun Bedeli
romanlarıyla sınırlandırılmıştır. İncelemede, romanlardaki darbe öncesi
toplumsal durum, gençlik ve üniversite olayları, ekonomik buhran, siyasi
istikrarsızlık vb. durumlar ortaya çıkarılacak ve bir romancının gözünden
darbenin ayak sesleri ortaya konacaktır.

Anahtar Kelimeler

İbrahim Ulvi Yavuz, Darbe, Çalkantı, Korkunun Bedeli, Çatışma

Kaynakça

• 12 Mart Muhtırası (2015), http://darbeler.com/2015/05/18/12-mart-muhtirasi/ (Erişim Tarihi 13.05.2018).
• AKINCI Abdulvahap, Türkiye’nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 9(1), 2014, s. 55-72.
• AKINCI Abdulvahap, Türk Siyasal Hayatında 1980 Sonrası Darbeler ve E-Muhtıra, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (2), 2013, s. 39-58.
• ALVER Ahmet, 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi ‘Devrimciler’ ile ‘Yüz: 1981’Romanlarından Hareketle 12 Eylül Döneminde Yaşanan Devlet Güdümlü Baskı ve Şiddet Sorunsalı, Dede Korkut Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 1(1), 2012, s. 5-22.
• BALIK Macit, Türk Romanında 12 Eylül Darbesi, Electronic Turkish Studies, 4, 2009, s. 2373-2411.
• BELGE Murat, “Politik Roman” Üzerine, Birikim, 9, 1975, s. 40-47.
• BİLİR Defne, 12 Mart Romanları-Tematik İnceleme (1970-1980), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2001.
• ÇETİN Yetkin, Türkiye’de Askeri Darbeler ve Amerika, 27 Mayıs, 12 Mart ve 12 Eylül’de Amerika’nın Yeri, Ümit Yayıncılık, Ankara 1995.
• Darbeler ve Romanlar, http://edebiyattadarbe.com/darbeleri-konu-edinen-romanlarin-listesi/ (Erişim Tarihi 17.05.2018).
• DEMİREL Tanel, 12 Eylüle Doğru Ordu ve Demokrasi, Ankara Üniversitesi Sbf Dergisi, 56(04), 2001, s. 43-74.
• DEMİRİZ Merve, Askeri Darbeler ve Türk Dış Politikası, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2011.
• DEVRAN Yusuf ve ÖZCAN Ömer Faruk, 1960'tan 2016'ya Askeri Darbe ve Muhtıra Metinleri Anlamlar Amaçlar Niyetler ve İdeolojiler, İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİF E-Dergi), 1(2), 2017, s. 7-20.
• DİNÇKAL Ferruh (Tarih yok), “Yorumsuz 12 Eylül Belgeleri”, http://www.cfg.org.au/e-kitap/kitaplik/evren-80-12eylul.pdf (Erişim Tarihi 17.05.2018),
• DUYMAZ Recep, Soruşturma, Hece Hayat, Edebiyat, Siyaset Özel Sayısı, S: 90, 91-92, 2004, s. 598-600.
• ENGİNÜN İnci, Araştırmalar ve Belgeler, Dergâh Yayınları, İstanbul 2000.
• ERKOL Çimen Günay, Askerî Darbeler ve Tanıklık Romanları, 2016. http://t24.com.tr/k24/yazi/darbe-ve-taniklik,811 (Erişim Tarihi 17.05.2018).
• ERTEM Ece Cihan, Romanlarda 12 Eylül Askeri Müdahalesi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2006.
• EVREN Kenan, Kenan Evren'in Anıları, Cilt 1, Milliyet Yayınları, İstanbul 1990.
• EYİGÜN Sabri, Modern ve Geleneksel Romanın Temel Farkları ve Politik Güdümlü Romanın Modern Roman İçindeki Yeni Konumu. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (2), 2007, s. 261-268.
• GÜRBİLEK Nurdan, Vitrinde Yaşamak: 1980'lerin Kültürel İklimi, Metis Yayınları, İstanbul 2001.
• IŞIK İhsan, Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi, Cilt 3, Elvan Yayınları, Ankara 2006.
• MIGNON Laurant, Soruşturma, Hece Hayat, Edebiyat, Siyaset Özel Sayısı, S: 90, 91-92, 2004, s. 609-610.
• OKTAY Ahmet, 1980 Sonrası Romanı Üzerine Birkaç Önvarsayım, Hece Hayat, Edebiyat, Siyaset Özel Sayısı, S, 90, 91-92, 2004, s. 442-450.
• OKUMUŞ Salih, 12 Mart'tan 12 Eylül’e Cezaevi Romanları, Yunus Dergisi, 1996, s. 35-40.
• OKUMUŞ Salih, Konuları Açısından 1980 Sonrası Cezaevi Romanları III, Yunus Dergisi, 1997, s. 44-51.
• ÖZER Hanife, 12 Eylül 1980 Darbesinin Türk Romanına Yansıması, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2011.
• ÖZGER Mehmet, Türk Romanında 12 Eylül, Kaknüs Yayınları, İstanbul 2012.
• SAĞLIK Şaban, Modern Türk Edebiyatında Bir Değişim-Dönüşüm Mekânı Olarak Hapishaneler (Ed. Emine Gürsoy Naskali, Hilal Oytun Altun), Hapishane Kitabı, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2010, s. 474-502.
• TDK., Güncel Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2011.
• TURAN Medet, 12 Mart’ın Türk Romanına Yansıması, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2010.
• TÜRKEŞ A. Ömer, Darbeler; Sözün Bittiği Zamanlar, Hece Hayat, Edebiyat, Siyaset Özel Sayısı, S, 90, 91-92, 2004, s. 426-434.
• YALÇIN Murat, Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi, Cilt: 2, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2010.
• YAVUZ İbrahim Ulvi, Çalkantı, Nur Yayınları, Ankara 1978.
• YAVUZ İbrahim Ulvi, Dikenli Yollar, Elips Kitap, Ankara 2005.
• YAVUZ İbrahim Ulvi, Korkunun Bedeli, Şamil Yayınevi, İstanbul 1983.