Öz
Yazılı
edebiyatın beslendiği kaynaklar arasında sözlü kültür, sahip olduğu sınırsız
malzemesi ile önemli bir yer tutmaktadır. Bu bağlamda metinlerarası ilişkilerin
öne çıktığı alanlardan biri folklor ürünleridir. Halk edebiyatı içerisinde
büyük yekûn tutan âşık şiiri de metinlerarası boyutta incelenmeye değer
malzemeye sahiptir. XX. yüzyıl âşık şiirinin seçkin temsilcilerinden olan
Kağızmanlı Hıfzı, XIX. yüzyılın sonunda doğmuş kısa yaşamına rağmen şiirleri
ile ünlü olmuş ve günümüze ulaşmıştır. Hıfzı, benzerine çok az rastlanan yüksek
hayal gücüne, derin bir söyleyişe, akıcı
üsluba ve tasvir gücüne sahip bir âşıktır. Ayrıca Hıfzı, ağıt söyleme konusuna
yeri kolay doldurulmayacak bir yetenektir. Kağızmanlı Hıfzı şiirlerinde
dini-tasavvufi konuları; Allah ve peygamber aşkını, tabiat sevgisini, vatan
aşkı ve beşeri aşkı başarılı bir şekilde işlemektedir. Âşık, şiirlerinde aşk
temasını ele alırken ana temanın aşk olduğu ünlü halk hikâyeleri “Leyla ile
Mecnun, Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin, Yusuf ile Züleyha ve Âşık Garip ile
Şah Senem”den de söz eder. Bu metinlerarası ilişkiler bakımından bir metnin
içinde başka bir metnin somut olarak varlığının göstergesidir.Metinlerarasıkta meşhur kimselere, hikâyelere,
efsanelere, ayet ve hadislere vb.,
dolaylı olarak işaret etmek anlamına gelen “telmih” ya da “anıştırma”
(allusion) daha çok şiir sahasında gözlenen bir kavramdır. Çalışmada Kağızmanlı
Hıfzı’nın şiirlerinde telmihte bulunduğu halk hikâyeleri metinlerarası
ilişkiler içerisinde “anıştırma” (allusion) merkezli olarak incelenecektir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alptekin, Ali Berat –Saim Sakaoğlu (2006), Türk Saz Şiiri Antolojisi (14-21. Yüzyıllar), Ankara: Akçağ Yayınları.
- Aslan, Ensar (1978), Doğu Anadolu Saz Şairleri İkinci Kitap, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
- Boratav, Pertev Naili (1988), Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği, İstanbul: Adam Yayınları.
- Duymaz, Ali (2001), Kerem ile Aslı Hikâyesi Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Elçin, Şükrü (2000), Kerem ile Aslı Hikâyesi, Ankara: Akçağ Yayınları.
- Erbay, Nazire (2015), Klasik Türk Şiiri Gazellerinde Leyla, Erzurum: Fenomen Yayıncılık.
- Kaplan, Mehmet (1996), Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar 3 Tip Tahlilleri, İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Küçük, Sait (2007), Kağızmanlı Hıfzı Hayatı-Sanatı-Şiirleri, Ankara: Ürün Yayınları.
- Levend, Agâh (1959), Arap, Fars ve Türk Edebiyatlarında Leyla ve Mecnun Hikâyesi, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Özcan, Nezahat (2010), Türk Şiirinde Leyla, Ankara: Birleşik Yayınevi.
- Pala, İskender (2002), Müstesna Güzeller, İstanbul: Leyla ile Mecnun Yayıncılık.
- Settari, Celal (2014), Züleyha’nın Aşk Derdi-Hz. Yusuf Hikâyesi (çev. Mehmet Kanar), İstanbul: Şule Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Haziran 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 1 Sayı: 13 |
