Bal Arıları (Apis mellifera) İçin Yozgat Florasındaki Önemli Bitkiler

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 134 - 160, 31.12.2021

Fatih Taştan

https://doi.org/10.53803/turvehab.949666

Öz

Bu araştırmada, Yozgat ilindeki hayvansal üretimlerden olan arıcılık faaliyetinde önem arz eden nektar ve polen bitkileri hakkında bilgiler sunulmuştur. Çalışma kapsamında Yozgat ili civarında ballı bitkilerin belirlenmesi, tanıtılması ve arıcılık açısından floristik zenginliğin ortaya konulması amaçlanmıştır. Konuyla ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi sonucunda bal arısının (Apis mellifera) faydalanabileceği 45 familyaya ait 531 bitki taksonu belirlenmiş, belirlenen taksonların bilimsel ve Türkçe isimleri, yetişme ortamları ve arılar için önem teşkil eden aktif çiçeklenme zamanları verilmiştir. Belirlenen taksonların familyalara dağılımına göre; en fazla takson içeren ilk üç familya Fabaceae (104 takson), Asteraceae (72 takson) ve Lamiaceae (67 takson)’dir. Ayrıca nektar ve polen kaynağı olarak kullanılabilecek 531 bitki taksonundan 84 adedinin endemik olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arıcılık, bal arısı, flora, nektar ve polen bitkileri, Türkiye, Yozgat

Important Plants for Honeybees (Apis mellifera) in the Yozgat Flora

Öz

In this research, the informations was presented about nectar and pollen plants, which are important for beekeeping activities in Yozgat Province. Within the scope of the study, it was aimed to determine and introduce honey plants at Yozgat Province and to reveal the floristic richness for beekeeping. As a result of the examination of the studies conducted on the subject, 531 plant taxa belonging to 45 families that the honeybee (Apis mellifera) can benefit from were determined, and information about the scientific and Turkish names of the plants, their habitats and active flowering periods, which are important for honeybees, were determined and presented in the compliance with the previous studies. According to the distribution of the taxa determined into families; the first three families containing the most taxa were Fabaceae (104 taxa), Asteraceae (72 taxa) and Lamiaceae (67 taxa). Furthermore, 84 of 531 taxa identified as nectar and pollen sources were found to be endemic.

Anahtar Kelimeler

Beekeeping, flora, honeybee, nectar and pollen plants, Turkey, Yozgat

Kaynakça

• Arıcılık Araştırma Enstitüsü (2019). 2019 Yılı Bal Üretimine Göre Türkiye Arıcılık İstatistikleri 27.02.2020. Tarım ve Orman Bakanlığı Arıcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, https://arastirma.tarimorman.gov.tr/aricilik/Link/2/Aricilik-Istatistikleri [21.05.2021].
• Bakoğlu A., Kutlu, M.A. & Kökten, K. (2013). Bingöl Yöresinde Bal Arısı (Apis mellifera L.) İçin Önemli Olan Bitkilerin Tespiti, Ömür Uzunlukları ve Çiçeklenme Tarihleri. Türkiye 10. Tarla Bitkileri Kongresi, Konya, Türkiye, pp. 156−159.
• Bizim Bitkiler (2021). Türkiye Bitkileri Listesi. Damarlı Bitkiler. https://www.bizimbitkiler.org.tr [07.08.2021].
• Budak, Ü. & İlbaş, A.İ. (2004). Karanlıkdere Vadisi (Şefaatli-Yerköy-Yozgat)’nde Yayılış Gösteren Endemik Bitkilerin Tehlike Kategorilerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi 24(1): 29−44.
• Budak, Ü. & Koç, M. (2011). Silene hamzaoglui (Caryophyllaceae), a new species from Çekerek (Yozgat, Turkey). Turk J Bot 35(3): 285−289. DOI: 10.3906/bot-1006-17.
• Cengiz, M. (2018). Arıcılık ve Organik Bal Üretimi İçin Narman (Erzurum, Türkiye) Doğal Meralarında Ballı Bitki Potansiyeli. GÜFBED/GUSTIJ-Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 8(2): 358-364. DOI: 10.17714/gumusfenbil.371886.
• Civan, M. (2004). Arıcılıkta Önemli Bazı Bitkilerin İsimleri. Uludağ Arıcılık Dergisi 4(2): 58-59.
• Coğrafya Harita (2021). Yozgat İli Haritası. Türkiye Mülki İdare Haritaları. http://cografyaharita. com/haritalarim/4l_yozgat_ili_haritasi.png [09.08.2021].
• Çöçen, E., Toprak Özcan, E., Atay, S., Pala, M. & Murathan, İ. (2014). Gümüşhane İli Merkez İlçe Köyleri Florasında Yoğun Olarak Bulunan Ballı Bitki Türleri ve Meraların Çiçeklenme Periyotları. GÜFBED/GUSTIJ - Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 4(2): 126-133. DOI: 10.17714/gufbed.2014.04.010.
• Davis, P. H. (19651985). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 1. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Davis, P.H., Mill, R.R. & Tan, K. (1988). Flora of Turkey and the East Aegean Islands s (Supplement 1). Vol. 10. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Deveci, M., Sıralı R. & Cınbırtoğlu Ş. (2012). Korunga (Onobrychis sp.) Yetiştiriciliğinin Arıcılık Açısından Önemi. Arıcılık Araştırma Dergisi 8(2): 16-19.
• Deveci, M., Cınbırtoğlu, Ş. & Demirkol, G. (2015). İlkbahar Dönemi Bitkileri ve Arıcılıkta Polen Kaynağı Bakımından Önemi. Akademik Ziraat Dergisi 4(1):1-12.
• Doğan, C. & Sorkun, K. (2001). Pollen Analyses of Honeys from Aegean, Marmara, Mediterranean and Black Sea Regions in Turkey. Mellifera 1(1): 3-44.
• Doğaroğlu, M. & Genç, F. (1995). Üretim Kolonilerinin Verimliliği ile İlgili Bakım ve Yönetim Sorunları. Türkiye II. Teknik Arıcılık Kongresi, Ankara, Türkiye, pp. 101−107.
• Duran, A. & Hamzaoğlu, E. (2002). Flora of Kazankaya Canyon (Yozgat-Çorum). Turk J Bot 26(5): 351-369.
• Ekim, T. (1987). Arıcılıkta Önem Taşıyan Bitkiler ve Bunların Yurdumuzdaki Durumu. Türkiye 1. Arıcılık Kongresi, Ankara, Türkiye, pp. 53−64.
• Euro+Med PlantBase (2021). Euro+Med PlantBase. The Information Resource for EuroMediterranean Plant Diversity. http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/ [15.02.2021].
• Genç, F. (1990). Arı Ailelerinin Nektar Akımına Hazırlanması. Tavukçuluk 67: 36-43.
• Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T. & Baser, K.H.C. (2000). Flora of Turkey and the East Aegean Islands s (Supplement 2). Vol. 11. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Güneş Özkan, N., Aksoy, N. & Değermenci, A.S. (2016). Hasanlar Barajı (Düzce-Yığılca) ve Çevresinin Ballı Bitkileri. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi 12(2): 44-65.
• Hakverdi, A.E. & Yiğit, N. (2017). Yozgat-Akdağmadeni Yöresinde Bulunan Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkiler. Bartın Orman Fakültesi Dergisi 19(2): 82-87. DOI: 10.24011/barofd.341195.
• Hamzaoğlu, E. & Budak, Ü. (2009). Centaurea aksoyi sp. nov. (Asteraceae: Cardueae) from Turkey and a contribution to the sectional taxonomy. Nord J Bot 27(1): 1620. DOI: 10.1111/j.1756-1051.2009.00192.x.
• Hamzaoğlu, E., Koç, M. & Çetin, T. (2018). Corological Contributions for Some Endemic and Rare Taxa from Turkey. Commagene Journal of Biology 2(2): 5-15. DOI: 10.31594/commagene.445732.
• Karaca, A. (2008). Aydın Yöresinde Bal Arılarının (Apis Mellifera L.) Yararlanabileceği Bitkiler ve Bazı Özellikleri. ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 5(2): 39-66.
• Kaya, Z., Binzet, R. & Orcan, N. (2005). Polen Analyses of Honeys from Some Regions in Turkey. Apiacta 40: 10-15.
• Orman Genel Müdürlüğü (2021). Bal Ormanı Eylem Planı (2018-2023). Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü, https://web.ogm.gov.tr/ekutuphane/Dokumanlar/ Forms/AllItems. aspx [16.05.2021].
• Özbek, H. (2011). Korunga (Onobrychis viciifolia Scop.): Önemli Bir Arı Bitkisi [Sainfoin, Onobrychis viciifolia Scop.: An Important Bee Plant]. Uludağ Arıcılık Dergisi [Uludağ Bee Journal]: 11(2): 51-62.
• Öztürk, F., Erkan, C., Ölçücü, C., Çiriğ, N., Özok, N. & Öğün, E. (2017). Van İli Peyzaj Bitkilerinin Arıcılık Açısından Değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 27(4): 601-607. DOI: https://doi.org/10.29133/yyutbd.316240.
• Sancak, K., Zan Sancak, A. & Aygören, E. (2013). Dünya ve Türkiye’de Arıcılık. Arıcılık Araştırma Dergisi 10(2): 7-13.
• Sıralı, R. & Deveci, M. (2002). Bal Arısı (Apis mellifera L.) İçin Önemli Olan Bitkilerin Trakya Bölgesinde İncelenmesi [Investigation of the Important Bee (Apis mellifera L.) Plants in Thrace Region]. Uludağ Arıcılık Dergisi [Uludağ Bee Journal] 2(1):17-26.
• Sorkun, K. & Doğan, C. (1994). Nektarlı bitkilerin çiçeklenme dönemleri ve yayılış alanları üzerine bir çalışma. Teknik Arıcılık 44: 2-11.
• TÜİK (2021a). Bitkisel Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu, İstatistik Veri Portalı, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr [20.05.2021].
• TÜİK (2021b). Hayvansal Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu, İstatistik Veri Portalı, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=101&locale=tr [21.05.2021].
• WFO (2021). World Flora Online. http://www.worldfloraonline.org [15.03.2021].
• Yıldız, S. & Fakir, H. (2019). Bal Üretim Ormanları İçin Potansiyel Bitki Türleri: Isparta Keçiborlu Güneykent Bal Üretim Ormanı Örneği. Bilge International Journal of Science and Technology Research 3(2): 213-222. DOI: 10.30516/bilgesci.571529.
• Yılmaz, O. (2016). Bozok Üniversitesi Erdoğan Akdağ Kampüsü Florası (Yüksek Lisans Tezi). Bozok Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yozgat.
• Yozgat Çevre Raporu (2020). Yozgat İli 2019 Yılı Çevre Durum Raporu. Yozgat Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/yozgat_2019_cevre_ durum_raporu-20200820123336.pdf [21.05.2021].
• Yozgat Tarım Raporu (2021). Yozgat Tarım Hayvancılık ve Gıda Sektörel Çalışma Grubu Raporu. https://www.oran.org.tr/materyaller/Editor/document/PlanlamaBirimi/Yozgat_ TarimHayvancilikGida_SCG_Raporu_Agustos2011.pdf [14.05.2021].
• Yozgat Tarımsal Yatırım Rehberi (2021). Yozgat Tarımsal Yatırım Rehberi 2021. Tarım ve Orman Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Tarımsal Yatırımcı Danışma Ofisi, https://www.tarimorman.gov.tr/SGB/TARYAT/Belgeler/il_yatirim_rehberleri/yozgat.pdf [09.05.2021].
• Zengin, H. (1997). Bal Arısının Ziyaret Ettiği Bitkilerin Belirlenmesi. Türkiye II. Herboloji Kongresi, İzmir, Türkiye, pp. 451−456.