DEĞİŞEN ENERJİ JEOPOLİTİĞİ VE AFRİKA’DAKİ İÇ SAVAŞLAR

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 8, 88 - 100, 15.06.2016

Mürsel Bayram

Öz

Devletlerin daha fazla güç ve refah elde etmek için yürüttükleri ekonomi-politik

rekabetin bir boyutu da enerjeopolitik rekabettir. Sanayi Devrimi’nden sonra Avrupalı

kolonyalist güçler arasında başlayan bu rekabet, günümüzde daha çok Amerika Birleşik

Devletleri ile Çin Halk Cumhuriyeti arasında yaşanmaktadır. İki büyük güç arasındaki

enerjeopolitik rekabetin en görünür olduğu kıta ise Afrika’dır. Büyük güçlerin mücadelesi,

Afrika’daki iç savaşların seyrini etkileyen bir faktördür. Buradan hareketle çalışmamızda,

enerji jeopolitiğinin konjonktürel değişimi analiz edilmekte, enerji kaynakları ile iç savaşların

ilişkisine dair teorik bir perspektif sunulmakta ve Afrika’da uluslararası enerjeopolitik

rekabetten etkilenen örnek iç savaşlar incelenmektedir. Sonuç olarak, gerek büyük güç

mücadelelerinde gerekse iç savaşlarda enerji kaynaklarının araçsal bir rol oynadığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Enerji Jeopolitiği, Yeni Savaşlar, Angola, Nijerya, Darfur

Kaynakça

• Aissaoui, Ali, Algeria: The Political Economy of Oil and Gas, Oxford University Press, 2001. Alao, Abiodun ve Olonisakin, Funmi, “Economic Fragility and Political Fluidity: Explaining Natural Resources and Conflicts”, Managing Armed Conflict in the 21th Century, Frank Cass, Londra, 2001. Amin, Samir, Liberal Virüs: Sürekli Savaş ve Dünyanın Amerikanlaştırılması, Maki, Ankara, 2004. Arbatov, Alexander A., “Oil as a Factor in Strategic Policy and Action: Past and Present”, Global Resources and International Conflict, Oxford University Press, 1986. Arıboğan, Deniz Ülke ve Bilgin, Mert, “New Energy Order Politics Neopolitics: From Geopolitics to Energeopolitics”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 5, No 20, Kış 2009. Ballancie, Jean-Marie ve de la Grange, Arnaud, Mondes Rebelles: Guerres Civiles et Violences Politiques, Michalon, Paris, 1999. Basedau, Matthias ve Wegenast, Tim C., “Oil and Diamonds as Causes of Civil War in sub-Saharan Africa”, Colombia Internacional 70, Temmuz-Ağustos 2009. Bayram, Mürsel, Darfur Sorunu’nun Uluslararası Boyuta Taşınmasında Küresel Enerji Politikalarının Rolü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir, 2013. Bayram, Mürsel, “Angola İç Savaşı'nın Ana Aktörleri ve Uluslararası Ramifikasyonları”, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Cilt 5, Sayı 15, 2016. Bayram, Mürsel, “Afrika’da Artan Çin Nüfuzunun Çok Yönlü Sonuçları”, ASOS Journal, Yıl 4, Sayı 28, 2016. Birch, Geoffrey ve St. George, Dominic, Biafra: The Case for Independence, Britain-Biafra Association, 1968, s.31. Buhaug, Halvard, “Geography, Rebel Capability, and the Duration of Civil Conflict”, Journal of Conflict Resolution, Cilt 53, Sayı 4, 2009. Callinicos, Alex, “Emperyalizm teorisi günümüzü açıklıyor mu”, http://marksizmgunleri.org (30 Mayıs 2012). Carmody, Padraig R. ve Owusu, Francis Y., “Competing Hegemons? Chinese versus American Geo-economic Strategies in Africa”, Political Geography, Cilt 26, Sayı 5, 2007. Cheldelin, Sandra; Druckman, Daniel ve Fast, Larissa, Conflict: From Analysis to Intervention, Continuum International, Londra ve New York, 2003. Childs, David, Britain since 1945: A Political History, Taylor and Francis, New York, 2006. Collier, Paul ve Hoeffler, Anke, “On the Economic Causes of Civil War”, Oxford Economic Papers, Cilt 50, Sayı, 4. Collier, Paul, “The Market for Civil War”, Foreign Policy, Mayıs/Haziran 2003. Demir, İdris, “İsrail Enerji Arz Güvenliği”, Akademik Orta Doğu, Cilt 3, Sayı 2, 2008. Demir, M. Faruk, Enerji Oyunu, Ayrım, İstanbul, 2010. DeRouen, Karl R. ve Heo, Uk, Civil Wars of the World: Major Conflicts since World War II, ABC-CLIO, California, 2007. Giritli, İsmet, Kara Altın Kavgası: Petrol ve Politika, Toker Yayınları, İstanbul, 1978. Hobson, John Atkinson, Imperialism: A Study, Cosimo, New York, 2005. Hulbert, Matthew, “Egypt and Global Oil Market: Geopolitics is Back,” Globalist, 4 Şubat 2011. Humphreys, Macartan, “Natural Resources, Conflict, and Conflict Resolution: Uncovering the Mechanisms”, Journal of Conflict Resolution, Cilt 49, Sayı 4, 2005. Huntington, Samuel P., The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order, Simon and Schuster, New York, 1996. James, Walter Martin, A Political History of the Civil War in Angola, 1974–1990, Transaction Publishers, New Brunswick, NJ, 1992. Klare, Michael T., Resource Wars: The Changing Landscape of Global Conflict, Henry Holt, New York, 2001. Klare, Michael, Kan ve Petrol, Marka Yayınları, İstanbul, 2006. Klare, Michael, Rising Powers, Shrinking Planet: The New Geopolitics of Energy, Metropolitan Books, New York, 2008. Kozanoğlu, Hayri, 21.Yüzyılın Sosyalizmi İçin: Hem Eşitlik Hem Özgürlük, İthaki, İstanbul, 2006. Le Billion, Philip, “The Geopolitical Economy of Resource Wars”, Geopolitics, Cilt 9, Sayı 1, Mart 2004. Le Billon, Philip ve Cervantes, A., “Oil Prices, Scarcity and Geographies of War”, Annals of the Association of American Geographers, 2009. Le Billon, Philip, “ Oil And Armed Conflicts in Africa”, African Geographical Review, Cilt 29, Sayı 1, Haziran 2010. Le Billon, Philip, “Angola’s Political Economy of War: The Role of Oil and Diamonds, 1975–2000”, African Affairs, Cilt 100, Sayı 398, 2001. Leapman, Michael, “British Interests, Nigerian Tragedy”, The Independent, 4 Ocak 1998. Lecours, André, “Ethnonationalism in the West: A Theoretical Exploration”, Nationalism and Ethnic Politics, Cilt 1, Sayı 6, 2000. Lenin, Vladimir İlyiç, Emperyalizm: Kapitalizmin En Yüksek Aşaması, Eriş, İstanbul, 2003. Lujala, Paivi, “Deadly Combat over Natural Resources: Gems, Petroleum, Drugs, and the Severity of Armed Civil Conflict”, Journal of Conflict Resolution, 2008, 53(1). Obi, Cyril, “Enter the Dragon? Chinese Oil Companies and Resistance in the Niger Delta”, Review of African Political Economy, Cilt 35, Sayı 117, 2008. Pakenham, Thomas, The Boer War, Weidenfield and Nicolson, Londra, 1997 Pala, Cenk, 20. Yüzyılın Şeytan Üçgeni ABD-Petrol-Dolar: Petrol Krizlerinin Perde Arkası, Yasak Elma, İstanbul, 2007. Pamir, Necdet, “Küresel Enerji Trendleri”, Stratejik Öngörü 2023: Cumhuriyet’in Yüzüncü Yılında Türkiye ve Dünya, ASAM, Ankara, 2006. Parlar, Suat, Barbarlığın Kaynağı Petrol, Anka Yayınları, İstanbul, 2003. Pegg, Scott, “Globalization and Natural-Resource Conflicts,” Naval War College Review, Güz 2003, Cilt LVI, No.4. Ross, Michael, “Oil, Drugs and Diamonds: The Varying Roles of Natural Resources in Civil War”, Karen Ballentine ve Jake Sherman (ed.), The Political Economy of Armed Conflict: Beyond Greed and Grievance, Boulder, 2003. “Secret papers reveal Biafra intrigue”, http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/589221.stm (3 Ocak 2000). Sevim, Cenk, “Küresel Enerji Jeopolitiği ve Enerji Güvenliği”, Journal of Yaşar University, Cilt 26, Sayı 7, 2012. Sharp, Travis, “Resource Conflict in the Twenty-First Century”, Peace Review: A Journal of Social Justice, Cilt 19. UNDP Human Development Report, Oxford University Press, 1994. Uwechue, Raph, Reflections on the Nigerian Civil War: Facing the Future, Trafford Publishing, Victoria, Kanada, 2004. Uzokwe, Alfred Obiora, Surviving in Biafra: The Story of the Nigerian Civil War, iUniverse, Lincoln, NE, 2003. Wallensteen, Peter ve Sollenberg, Margareta, “Armed Conflict, 1989-98,” Journal of Peace Research, Eylül 1999.