Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat Hesaplarını Muhasebeleştirme Sorununa Yönelik Muhasebe Uygulaması ve Çözüm Önerileri

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 93 - 116, 31.12.2022

Esra Emül , Zülkif Yalçın

Öz

2019 yılında başlayan ve tüm dünyaya yayılan Covid 19 pandemisinin sadece insan sağlığı açısından değil ekonomik açıdan da birçok etkisi olmuştur. Pandeminin yaratmış olduğu ekonomik daralma ülkelerin likidite ihtiyacını arttırmıştır. Ülkelerin likiditeye olan ihtiyacı rezerv para olan doların ve diğer kabul gören para birimlerinin aşırı değerlenmesine sebep olmuştur. Bu durum gelişmekte olan ülkelerin ve özellikle rezerv para talebi yüksek olan diğer ülkelerin ekonomisini olumsuz etkilemiştir. Gelişmekte olan ülkeler arasında yer alan Türkiye özellikle kur dalgalanmalarından kaynaklı olumsuz durumlardan kurtulabilmek için “kur korumalı vadeli hesap” ile bu soruna çözüm aramıştır. Kur Korumalı TL vadeli mevduat sistemini önce sadece gerçek kişileri daha sonra tüzel kişileri de dâhil ederek uygulamıştır. Böylece işletmelerde “kur korumalı vadeli hesapların” işleyişinin nasıl olacağı ve nasıl muhasebeleştirileceği sorusu önem kazanmıştır. Bu yönüyle çalışmanın alanda önemli bir boşluğu dolduracağı öngörülmektedir. Çalışmanın amacı “kur korumalı vadeli hesapların” işletmelerde uygulama yönünün araştırılarak muhasebe sisteminin işleyişine yönelik çözüm önerileri getirmek ve bir monografi ile muhasebe kayıtlarını göstermektir. Çalışmada öncelikle “kur korumalı vadeli hesapların” hukuki altyapısı incelenecektir. Daha sonra muhasebe işleyişi ve muhasebe boyutu irdelenecektir. Monografi ile konu pekiştirilecek ve muhasebeleştirme süreci ile ilgili çözüm önerileri sunulacaktır. Bu çalışmanın hem literatüre hem de uygulamaya katkı sunması umut edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kura Dayalı Vadeli Hesap, Hazır Değerler, Muhasebe, Muhasebe Uygulaması.

Accounting Practice and Solutions for The Problem of Accounting Currency-Protected Turkish Lira (TL) Time Deposit Accounts

Öz

The Covid 19 Pandemic, which started in 2019 and spread all over the world, has had many effects not only in terms of human health but also in the economic field. The economic contraction caused by the pandemic has increased the liquidity needs of countries. The need for liquidity of countries has led to the overvaluation of the dollar, which is the reserve currency, and other accepted currencies. This situation adversely affected the economy of developing countries and especially other countries with high demand for reserve money. Turkey, which is among the developing countries, sought a solution with the "currency protected time deposit account" in order to get rid of the negative situations, especially due to exchange rate fluctuations. It implemented this solution proposal by including only natural persons and then legal persons. Here, the question of how the "currency protected Turkish Lira (TL) deposit accounts" will work and how they will be accounted has gained importance. Our study is meaningful in this respect and gains importance at this point. The aim of our study is to investigate the application aspect of " currency protected Turkish Lira (TL) deposit accounts" in enterprises, to offer solutions for accounting operation and records and to show accounting records with a monograph. In our study, first of all, the legal infrastructure of “currency protected Turkish Lira (TL) deposit accounts” will be examined. Then, the accounting process and the accounting dimension will be examined. The subject will be reinforced with the monograph and solution proposals will be made in terms of accounting records. It is hoped that this study will contribute to both literature and practice.

Anahtar Kelimeler

Currency-Based Time Deposit Account, Liquid Assets, Accounting, Accounting Application.

Kaynakça

• Bankacılık Kanunu, (BK). (2005). 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5411.pdf, Yayımlandığı Tarih: 1.11.2005.
• Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, (2018). Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Sayısı: 1. Resmi Gazete Tarihi: 10.7.2018.
• Çetin, B. (2004). Kredi Mektuplu Döviz Tevdiat Hesabı Sistemi ve Yeniden Yapılandırılması. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İşçi Dövizleri Genel Müdürlüğü, Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara.
• Çiftpınar, B. (2008). Toplumsal Kuralların Metni Olan Hukuk ve Hukuk Dili. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(5): 180-191.
• Danacı, M. C. Şit, M. Şit, A. (2018). Politika Faiz Oranının Bankaların Kârlılıkları Üzerine Etkisi: 2011-2016 Dönemi Üzerine Bir İnceleme. Sosyal Bilimler Dergisi, 312-328.
• Etgüer, T. D. (2021). Vadeli Mevdaut ve Katılma Hesabı Getirilerinin Kişisel Finans Yönünden Karşılaştırılması: Türkiye İçin Ampirik Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Finansal Terimler Sözlüğü. (2022). Repo. https://www.capital.com.tr/finansal-terimler-sozlugu?arama=repo, Erişim Tarihi: 11.01.2022.
• Gönen, R. (2015). Tüzel Kişilerin Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyeliği. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.i kanunu
• Hukuk Muhakemeleri Kanunu, (HMK). (2011). 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6100.pdf, Resmi Gazete Tarihi: 4.2.2011.
• Kambiyo Mevzuatı, (KM). (1930). Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Kanun. https://ugm.com.tr/upload/files/kambiyo-mevzuati_2020-03-12_07-42-00.pdf, Resmi Gazete Tarihi: 25.3.1930.
• Karaca, A. Emül, E. Sayan, İ. (2021). Sağlık Çalışanlarında Merhamet Yorgunluğunun İşten Ayrılma Niyetine Etkisi. Eğitim Yayınevi: Konya.
• Kazdağlı, H. (1996). T.C. Merkez Bankasının Kuruluş Tarihçesi ve 1934-1938 Dönemindeki Para Politikasının Var Yöntemi ile Analizi. H. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2): 23-53.
• Köse, Y. Atik, M. Yılmaz, B. (2015). Merkez Bankası Kâr Etmeli Mi? T. C. Merkez Bankası Örneği, 8(1): 261-275.
• Oktayer, A. (2009). Tükiye’de Finansal Serbestleşme ve Derinleşme Süreci Üzerine Nitel Bir İnceleme. Akademik İncelemeler Dergisi, 4(1): 73-100.
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2021). Kur Korumalı TL Vadeli Mevduatlara ve Katılma Hesaplarına İlişkin Uygulama Esasları Hakkında Basın Açıklaması I 24 Aralık 2021. https://www.hmb.gov.tr/duyuru/kur-korumali-tl-vadeli-mevduatlara-ve-katilma-hesaplarina-iliskin-uygulama-esaslari-hakkinda-basin-aciklamasi-i-24-12-2021, Erişim Tarihi: 11.01.2022.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, (TCMB). (2021). TCMB Kanunu. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Banka+Hakkinda/Mevzuat, Erişim Tarihi: 29.12.2021.
• T.C. Resmi Gazete, (2021). Türk Lirası Mevdaut ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ. (31696 mükerrer), 21.12.2021, (Sayı: 2021/14).
• T.C. Resmi Gazete, (2021). Altın Hesaplarından Türk Lirası Mevdaut ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ. (31704 mükerrer), 29.12.2021, (Sayı: 2021/16).
• T.C. Resmi Gazete, (2021). Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (Sayı:2021/14)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ. (31706 mükerrer), 31.12.2021, (Sayı: 2021/17).
• T.C. Resmi Gazete, (2022). Altın Hesaplarından Türk Lirası Mevdaut ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (Sayı:2021/16)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ. (31716 mükerrer), 11.01.2022, (Sayı: 2022/2).
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri, (2021). Vade. https://sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 11.12.2021.
• Türk Medeni Kanunu, (TMK). (2001). 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4721.pdf, Yayımlandığı Tarih: 8.12.2001.
• Türkiye Katılım Bankaları Birliği, (TKBB). (2022). Katılım Bankacılığı Nedir? Nasıl Çalışır?. https://tkbb.org.tr/Documents/Yonetmelikler/TKBB-Katilim-Bankaciligi-Nedir-Brosur.pdf, Erişim Tarihi: 11.01.2022.
• Ulusoy, E. (2022). Hukuki Yönüyle Kur Korumalı Mevduat. https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/prof-dr-erol-ulusoy/hukuki-yonuyle-kur-korumali-mevduat-6676765, Erişim Tarihi: 11.01.2022.
• URL-1, (2021). https://www.ekonomist.com.tr/haberler/10-soruda-kur-korumali-tl-vadeli-mevduat.html/0, 10 Soruda ‘Kur Korumalı TL Vadeli Mevdaut’. 22.12.2021.
• URL-2, (2021). https://finans.mynet.com/haber/detay/ekonomi/son-dakika-kur-korumali-tl-vadeli-mevduat-sistemi-icin-merkez-bankasi-ndan-talimat/433457/, Son Dakika: Kur Korumalı TL Vadeli Mevdaut Sistemi İçin Merkez Bankası’ndan Talimat. 23.12.2021.
• URL-3, (2021). https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/10-soruda-kur-korumali-tl-vadeli-mevduat-destegi/2454618, 10 Soruda ‘Kur Korumalı TL Vadeli Mevdaut’ Desteği. 22.12.2021.
• URL-4, (2021). https://www.bloomberght.com/kur-korumali-tl-mevduatta-uygulama-esaslari-2295238, Kur Korumalı Mevduatta Azami Faiz Belli Oldu. 24.12.2021.