Merit System in Turkish Public Administration: Application Forms, Problems and Solution Suggestions

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 1, 37 - 63, 30.06.2023

Arzu Yıldırım

Öz

The reasons for the establishment of public administrations are the provision of public services to the society. The organization that is responsible for meeting the needs of the citizens is the public administration. In order for the public administration to respond properly to the wishes and expectations of the citizens, the public administration must work well. One of the most important elements of public administration is the human element. It is essential that the principle of merit is taken as a basis in recruitment and promotion in public institutions. The aim of this study is to shed light on the ways in which the principle of merit is applied in public administration by examining the current situation in law and practice. The functionality of the principle of merit in recruitment and promotion in public administration in Turkey has been examined. The research was carried out using the document analysis method, one of the qualitative research methods. At the end of the study, suggestions were made to ensure the functioning of the principle of merit in our country. In the research, it has been concluded that there are problems in the Turkish personnel regime in terms of the reflection of the principle of merit in practice. In order to reduce these problems, it has been concluded that the problems experienced in the implementation of the principle of merit can be reduced by using methods suitable for the structure of our country in areas such as recruitment and promotion. The study can be considered original in that it provides suggestions on what to do in practice in the Turkish public personnel system by establishing the relationship between the emergence of the modern state and the concept of merit.

Anahtar Kelimeler

Public administration, merit, public service, Turkey

Türk Kamu Yönetiminde Liyakat Sistemi: Uygulama Biçimleri, Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Öz

Kamu yönetimlerinin oluşturulma nedenleri topluma kamusal nitelikli hizmetlerin sunulmasıdır. Vatandaşların ihtiyaçlarının karşılanmasında genel sorumlu olan örgüt kamu yönetimidir. Kamu yönetiminin vatandaşların istek ve beklentilerine gereği gibi cevap verebilmeleri için kamu yönetimi unsurlarının iyi çalışması gerekir. Kamu yönetiminin en önemli elemanlarından birisi de beşeri unsur olan insandır. Kamu kurumlarında işe alımlarda ve görevde yükselmelerde liyakat ilkesinin temel alınması esastır. Bu çalışmanın amacı, kamu yönetiminde liyakat ilkesinin uygulanma biçimlerini yasalarda ve uygulamadaki mevcut durum hakkında incelemelerde bulunarak bir ışık tutmaktır. Türkiye’de kamu yönetiminde işe alımlarda ve görevde yükselmelerde liyakat ilkesinin işlerliği incelenmiştir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonunda ülkemizde liyakat ilkesinin işlerliğinin sağlanabilmesi için öneriler getirilmiştir. Araştırmada, Türk personel rejiminde liyakat ilkesinin uygulamaya yansıması bakımından sorunlar yaşandığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu sorunların azaltılması amacıyla işe alım, terfi gibi alanlarda ülkemizin yapısına uygun yöntemlerin kullanılması ile liyakat ilkesinin uygulanmasında yaşanan sorunların azalabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma, modern devletin ortaya çıkışı ile liyakat kavramı arasındaki ilişkiyi kurarak Türk kamu personel sistemine uygulamada yapılacaklar konusunda öneriler sunması bakımından özgün sayılabilir.

Anahtar Kelimeler

kamu yönetimi, liyakat, kamu hizmeti, Türkiye

Kaynakça

• Ak, M. & Sezer, Ö. (2018). Kamu Personel Sisteminde Çalışanların Görevde Yükselmesinde Kayırmacılık Sorunu. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.23, Geybulla Ramazanoğlu Özel Sayısı, 739-757
• Aktan, C.C., (2021). Liyakatsizlik Ve Kamusallık Siyasal Patoloji Açısından Bazı Tespit ve Değerlendirmeler, Aktan, C.C., Öztürk, N.K. ve Acar, O.K. (Ed.). Kamu Yönetiminde Liyakat, İzmir: SOBİAD Hukuk ve İktisat Araştırmaları Yayınlar
• Ali, Desy Mutia; Prasojo, Eko & Jannah, Lina M.(2017). The Transformation Of Merit System İn Indonesian Civil Servant Promotion System. International Journal Of Management And Administrative Sciences (Ijmas) (Issn: 2225-7225) Vol. 5, No. 04, P.20-28
• Ataoğlu, Y., (2009). Kamu Kuruluşlarında Personel Seçme Yöntemleri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Avcı, M. & Yavuzdoğan, S. (2016). Avrupa Birliği’ne Üye Ülkelerde Esnek Personel Rejimi Ve Türkiye Uygulamalarının Kısmi Bir Analizi. Taad, Yıl:7, Sayı:28
• Aydoğan, E. & Mazlum Kaya, G. (2022), Nepotizmin İş Tatminine Etkisinde Örgütsel Adaletin Aracılık Rolü: Trabzon İli Örneği, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(1), 30-56
• Aykaç, B. (1990). “Personel Yönetiminde Yeterlik İlkesi”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt:23, Sayı:4, S.91-109
• Baysal, T. (2016). Türkiye'de Kamu Yöneticilerinin Yetiştirilmesi, Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 7 (1), 186-213.
• Çamur, Ö. (2020). Kamu Yönetiminde Liyakatin Önemi: Adalet Temelinde Bir Değerlendirme . Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19 (2) , 459-474.
• Daniels, N. (1978). Merit And Meritocracy. Philosophy & Public Affairs , Spring, 7 (3), 206- 223
• Devlet Memurları Kanunu, (1965). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.657.pdf, 02.04.2023
• Diler, K. İ. (2018). Kamu Personel Hukukunda Liyakat İlkesi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi
• Dreyfus, F. (2007). Bürokrasinin İcadı. Çev. Işık Ergüden, İletişim Yayınları 1228.
• Eminoğlu, Ö. (2019). Türkiye’de kamu hizmetine girme hakkı ve liyakat ilkesi açısından sözlü sınavlar: Bir kamu kurumu örneği, Yüksek Lisans Tezi, Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Ankara
• Ergül, E. (2017). Mevlânâ Perspektifinden Kamu Yönetiminde Liyakat Ve Ehliyet İlkesi. Ombudsman Akademik, Yıl: 3, Sayı: 6, 79-105
• Erol, İ. (2021). Türkiye’de Okul Yöneticilerinin Belirlenmesinde “Liyakat İlkesi” . Eğitim Yönetimi ve Politikaları Dergisi, 2 (1) , 54-64
• Fettahlıoğlu, Ö. & Demir, S. (2015). İşletme Yönetiminde Yönetsel Pandora : Meritokrasi Ve Yetenek Yönetimi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (1) , 175-186.
• Fişek, K. (2013). Yönetim ve Mizah. Mülkiye Dergisi, 37(1), 207-238
• Gökdeniz, K., Aydemir, V. & Çağan, S. (2017). Cumhuriyet Sonrası Türk Kamu Yönetimi’nde Liyakat Sistemi Uygulamaları. Ekonomi Ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6(2).
• Güler, B. A. (2013). Kamu Personeli: Sistem ve Yönetim. İmge Kitabevi Yayınları.
• Güneyi, A. (2021). Türk Kamu Personel Sisteminin Liyakatle İlgili Problem Sahaları Üzerine Değerlendirme. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(3), 1054-1089
• Gürkan, C. (2013). Modern Maliye Teorisinin Klasik Kökenleri: İbni Haldun’dan “Post-Kameralizm”e Mali Düşünce. Maliye Dergisi, Sayı:164, Ocak-Haziran, 1-26.
• Hatipoğlu, O. G. (2019). Kamu Yönetiminde Liyakat Dışı Uygulamalar: Kamu Etiği Kuramlarına Göre Bir Değerlendirme. Akademik Hassasiyetler, 6(12) , 269-290
• Jaskiewicz, P., Uhlenbruck, K., Balkin, D. B., & Reay, T. (2013). Is nepotism good or bad? Types of nepotism and implications for knowledge management. Family Business Review, 26(2), 121-139.
• Kaçer, M. (2017). Çin Bürokrasi Sınavları: Patrimonyal Bürokraside Rasyonel Bir Gelenek. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (2), 145-166
• Karasu, K. (2001), Profesyonelleşme Olgusu ve Kamu Yönetimi, Mülkiyeliler Birliği Yayınları Tezler Dizisi, Ankara.
• Karasu, K. (2004). Kamu Yönetimi Disiplininin Kökenine İlişkin Bir Not. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/41373/2522.pdf?sequence=1&isAllowed=y, 21.06.2023
• Karatepe, S. & Kurnaz, S. (2019). Kamu Yönetiminde Liyakat İlkesi: İngiltere Örneği Üzerinden Türkiye İçin Bir Değerlendirme. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Xlvı, 2019/1, 77-104
• Kazin, M., Edwards, R. & Rothman, A. (2010). The Princeton Encyclopedia of American political history. Cilt 2. Princeton Üniversitesi Yayınları.
• Kızılkan, Ö. (2019). İnsan kaynakları yönetiminde kamu çalışanlarının siyasal kayırmacılık ve liyakatsizlik algısı: Konunun Siirt özelinde analizi (Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Köybaşı, F., Uğurlu, C. T., Yazıcı, E. C. & İbicek, G. (2018). Öğretmen adaylarının mülakat uygulamasına ilişkin görüşleri: Bir durum çalışması. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(64), 305-316
• Malleson, K. (2006). Rethinking The Merit Principle İn Judicial Selection. Journal Of Law And Socıety, 33 (1), 126-140
• Mccourt, W. (2007). The Merıt System And Integrıty In The Publıc Servıce. Development Economics And Public Policy Workıng Paper, Serıes Paper No. 20
• Mehta, P. B. (2011). Merıtocracy And Its Dıscontents. Nujs Law, 5, Http://Nujslawreview.Org/Wp-Content/Uploads/2016/12/Mehta.Pdf, 14.04.2022
• Merit Protection Commissioner-MPC (2023). https://www.mpc.gov.au/aboutus/what-w, 07.06.203 Mıhcıoğlu, C. (1958). Türkiye'de Memuriyete Girişte Liyakat Prensibi. Ankara Üniversitesi Sbf Dergisi, 13 (01), Doı: 10.1501/Sbfder_0000000345
• Öktem, M.K. (1992), Türk Kamu Personel Yönetiminin Gelişimi, Amme İdaresi Dergisi, 25(2), 86
• Özkal-Sayan, İ. (2017).Türkiye’de Liyakat, Performans Değerlendirme Ve Sözleşmeli İstihdam Üzerine, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 1, Özel Sayı: 4
• Öztekin, A. (2008). Türk Kamu Yönetiminde Liyakat Ve Kariyerden Kaynaklanan Sorunlar Ve Çözüm Önerileri, Türk İdare Dergisi, Haziran, 459:13-36
• Öztürk, N. K. (2002), Liyakat Sistemini Korumanın Farklı Bir Yolu: Liyakat İlkesi Koruma Kurulu, Türk İdare Dergisi, Sayı:435, 129-143.
• Riggs, F. W., (2023). Publıc Admınıstratıon In Amerıca: The Exceptıonalısm Of A Hybrıd Bureaucracy. Publıc Admınıstratıon And Publıc Polıcy, Vol: I. http://www.eolss.net/sample-chapters/c14/e1-34-03-02.pdf, 07.06.2023
• Saltık-Turan, N. (2021). Neo Weberyen Devlette Mali Yönetim Reformları Kapsamında Yönetsel Kontroller. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi
• Sezer, Y. (2003a). Kamu Hizmetine Girme Hakkı Ve Liyakat İlkesi Açısından İstisnai Memurluk, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11 (3-4).
• Sezer, Y. (2003b). “Kamu Hizmetine Girme Hakkı”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11 (3-4).
• Sezer, Y. & Bilgin, H. (2009). Sözlü Sınavların Yargısal Denetimi. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 86, 168-187.
• Shafrıtz, J. M., Russell, E. W., P. Borıck, C. & Hyde, A. C. (2017). Introducing Public Administration. Ninth Edition, Taylor & Francis.
• Şahin, B. (2016). Kamu Personel Sisteminde İşe Girme Ve Yükselmede Çağdaş Liyakat Kavramları. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25 (1), 231-242
• Şeker, C. (2019). 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’na Hâkim Olan Temel İlkeler Kapsamında Liyakat İlkesi. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Tortop, N., Aykaç, B., Yayman, H. & Özer, M. A. (2013). İnsan Kaynakları Yönetimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Uz, A. (2011), Anayasal Bir Hak Olarak Kamu Hizmetine Girme Hakkı Ve Liyakat İlkesi, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2 (1), 59-94.
• Ün, L. (2022). Türk kamu yönetiminde liyakat ilkesinin uygulanmasını denetleyici kurumların rolü. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 459-475.
• Wilson, W. (1961). İdarenin İncelenmesi. Çev. Nermin, Abadan, Türk Siyasi İlimler Derneği Yayınları Siyasi İlimler Serisi: 1.
• Vinton, K.L. (1998), Nepotism: An Interdisciplinary Model. Family Business Review, 11: 297-303. https://doi.org/10.1111/j.1741-6248.1998.00297.x
• Yıldırım, M. (2013). Kamu Yönetiminin Kadim Paradoksu: Nepotizm Ve Meritokrasi. Cbü Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:11.
• Yıldız, G. (2016). Türk Kamu Yönetiminde Liyakat İlkesi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, Aralık 2016 Özel Sayı, 140-180.
• Yılmaz, F. & Çakıcı, A. (2021a). Kamu Çalışanlarının Liyakat İhlali Algısı, Kaynakları Ve Etkileri. İş Ve İnsan Dergisi, 8 (2), 195-208.
• Yılmaz, F. & Çakıcı, A. (2021b). Kamu Çalışanlarının Liyakat Sistemi Algısı. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (1), Issn: 1694-7215
• Yılmazöz, M. (2009), Türkiye’de Kamu Personel Yönetimi Sorunu, Maliye Dergisi, Sayı: 157, Temmuz-Aralık, 293-302
• Wong, L.C. & Kleiner, B.H. (1994), Nepotism, Work Study, 43 (5), 10-12. https://doi.org/10.1108/EUM0000000004002
• Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 13/11/2008 günlü, E:2008/774 sayılı kararı.
• Danıştay İkinci Dairesinin 15/04/2019 günlü, E:2016/7489, K:2019/2029 sayılı kararı
• Danıştay 12. Dairesi, 29/12/2015, E. 2013/11187, K. 2015/7260
• Danıştay 2. Daire E: 2014/8821, K: 2015/1537 sayılı kararı
• Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 13/11/2008 günlü, E:2008/774 sayılı kararı.
• Danıştay Beşinci Dairesinin 06/03/2019 günlü, E:2016/21304, K:2019/1728 sayılı kararı
• Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 21.1.2010günlü ve YD. İtiraz No:2009/1001 sayılı Kararı
• Danıştay 2. Dairesinin 07/10/2009 günlü ve E:2009/183,K.2009/3413 sayılı Kararı