Kahramanmaraş Depremi Sonrasında Depremzedelerin Algıladıkları Sosyal Destek ve Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 63 - 77, 30.06.2024

İsmail Nalbantoğlu , Aybüke Şevval Çalışkan , Selvinur Akdağ , Ahmet Taner Toklucu

https://doi.org/10.55109/tushad.1478451

Öz

Depremler ve sonrasında yaşananlar, insanların ruh sağlığı üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilmektedir. Bu noktada deprem sonrası iyileşmeye katkı sağlayan unsurların belirlenmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmada, 2023 yılında meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremleri yaşamış bireylerin algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırma evrenini söz konusu depremleri yaşamış olan yetişkin bireyler oluşturmaktadır. İlişkisel tarama modeli tasarımına sahip bu çalışma, afet bölgesi olarak ilan edilen şehirlerde yaşayan 487 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri “kişisel bilgi formu”, “Beck Umutsuzluk Ölçeği” ve “Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği” aracılığı ile toplanmıştır. Çalışmada katılımcıların Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’nden aldıkları puan ortalaması 52,65±20,54 olarak belirlenirken Beck Umutsuzluk Ölçeği’nden aldıkları puan ortalaması 8,36±5,28 olarak belirlenmiştir. Yapılan analizler sonucunda katılımcıların Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği toplam puanı ile Beck Umutsuzluk Ölçeği toplam puanları arasında negatif yönde orta düzeyde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır (rs= -0,440). Bu bağlamda katılımcıların sosyal destek düzeylerinin arttığında umutsuzluk düzeylerinin azaldığı belirlenmiştir. Deprem sonrası toparlanma sürecinde sosyal destek sistemleri kritik bir kaynaktır. Sosyal destek, iyileşme sürecini hızlandırırken ruh sağlığının korunmasında da rol oynamaktadır. Etkili sosyal desteğin çerçevesinin belirlenmesi üzerine yapılacak çalışmalara gereksinim bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Doğal afetler, deprem, sosyal destek, umutsuzluk

Destekleyen Kurum

TUBİTAK

Proje Numarası

1919B012312558

Teşekkür

Bu çalışma, TUBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı kapsamında desteklenmiştir. Yazarlar, bu çalışmanın gerçekleştirilmesinde katkısı olan TUBİTAK’a teşekkür etmektedir.

Investigation of Social Support and Hopelessness Levels Perceived by Earthquake Survivors after the Kahramanmaraş Earthquake

Öz

Earthquakes and the aftermath can have negative effects on people's mental health. Therefore, it is important to determine the factors that contribute to post-earthquake recovery. In this study, the relationship between the social support and hopelessness levels perceived by individuals who experienced the earthquakes centered in Kahramanmaraş that occurred in 2023 was examined. The research population consists of adult individuals who have experienced these earthquakes. Based on a relational survey model design, the study was conducted with 487 participants living in cities declared as disaster zones. The data were collected through “personal information form”, “Beck Hopelessness Scale” and “Multidimensional Scale of Perceived Social Support”. The mean score of the participants from the Multidimensional Scale of Perceived Social Support was 52.65±20.54, while the mean score of the Beck Hopelessness Scale was 8.36±5.28. As a result of the analyses, a negative and statistically significant relationship was found between the total score of the Multidimensional Scale of Perceived Social Support and the total score of the Beck Hopelessness Scale (rs= -0.440). In this context, it was determined that when the social support levels of the participants increased, their hopelessness levels decreased. Social support systems are a critical resource in the post-earthquake recovery process. While social support accelerates the recovery process, it also plays a role in the protection of mental health. Further studies are needed to determine the framework of effective social support.

Anahtar Kelimeler

Natural disasters, earthquake, social support, hopelessness

Proje Numarası

1919B012312558

Kaynakça

• AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı). (2023). Deprem bilgi destek sistemi. https://deprem.afad.gov.tr/assets/pdf/deprem-bilgi-destek-sistemi.pdf (E.T.: 05.03.2024)
• Alipour, F., & Ahmadi, S. (2020). Social support and posttraumatic stress disorder (PTSD) in earthquake survivors: A systematic review. Social Work in Mental Health, 18(5), 501-514.
• Artan, T. & Özkan, A. O. (2020). Afetler ve sosyal hizmet. Journal of Adem, 1(1), 47-54.
• Beck, A. T., Weissman, A., Lester, D., Trexler, L. (1974). The measurement of pessimism: the hopelessness scale. Journal of consulting and clinical psychology, 42(6), 861.
• Bolat, Y. & Bilgili, F. B. (2023). Üniversite öğrencilerinin eğitime ilişkin algılarının deprem sonrası değişimi: Fenomenolojik bir araştırma. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 13, 1385-1406.
• Bozkurt, V. (2023). Depremin toplumsal boyutu. Avrasya Dosyası Dergisi, 14(1), 89- 111.
• Cénat, J. M., McIntee, S.-E., & Blais-Rochette, C. (2020). Symptoms of posttraumatic stress disorder, depression, anxiety and other mental health problems following the 2010 earthquake in Haiti: A systematic review and meta-analysis. Journal of affective disorders, 273, 55-85.
• Dogan, A. (2011). Adolescents’ posttraumatic stress reactions and behavior problems following Marmara earthquake. European journal of psychotraumatology, 2(1), 5825.
• Dorahy, M. J., Rowlands, A., Renouf, C., Hanna, D., Britt, E., & Carter, J. D. (2015). Impact of average household income and damage exposure on post‐earthquake distress and functioning: A community study following the February 2011 C hristchurch earthquake. British Journal of Psychology, 106(3), 526-543.