Kireçleme Materyali Olarak Kullanılan Şeker Sanayi Atığı Şlamın Çay Bitkisinin Verim, Kalite ve Toprak Özelliklerine Etkisi

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 1, 43 - 54, 31.03.2014

Gülen Özyazıcı , Osman Özdemir Safiye Pınar Özer Zühal Kalcıoğlu

https://doi.org/10.19159/tutad.45468

Cited By: 3

Öz

Bu çalışma şeker sanayi atığı şlamın asit topraklarda çay sahalarında tarım kireci yerine ne kadar kullanılacağının ve
toprağın kimyasal yapısında meydana getirebileceği değişikliklerin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Araştırma, Rize
Merkez ve İyidere ilçesinde olmak üzere 3 lokasyonda 2009-2011 yıllarında yürütülmüştür. Tarla denemeleri tesadüf
bloklarında 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Kireç ve şlam uygulamaları, yaş çay yaprağı verimini önemli düzeylerde
(p<0.01; p<0.05) artırmış olup en yüksek verim, kireç ihtiyacının tamamı kadar şlam uygulamasından elde edilmiştir.
Çaykur Araştırma Enstitüsü lokasyonunda yaş çay yaprağı verimini şlam uygulaması % 22.9, İyidere-1 lokasyonunda
% 13.4, İyidere-2 lokasyonunda ise % 18.6 oranında artırmıştır. Araştırmada hasat sonrasında toprak örnekleri alınarak
analiz edilmiştir. Çaykur Araştırma Enstitüsü lokasyonunda toprak pH'sı ile değişebilir Ca (r=0.53*) arasında pozitif, çinko
(r=-0.55*) ile negatif önemli ilişki belirlenmiştir. İyidere-1 lokasyonunda toprak pH'sı ile değişebilir Ca (r=0.74**) arasında
pozitif, demir (r=-0.65**) ve alüminyum (r=0.62*) ile negatif önemli ilişki bulunmuştur. İyidere-2 lokasyonunda ise toprak
pH'sı ile demir (r=-0.65**) ve çinko (r=-0.55**) arasında negatif önemli ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şlam, kireç, çay, verim, toprak özellikleri

Kaynakça

• Adiloğlu, A., 1989. Trakya bölgesi asit topraklarına kireç ilavesinin bazı makro besin elementlerinin elverişliliğine etkisi üzerinde bir araştırma. Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 53 s. Tekirdağ.
• Aksoy, T., Danışman, S., 1989. Döner çamurunun kireçleme amacıyla kullanılması üzerine bir araştırma. Toprak İlmi Derneği, 10. Bilimsel Toplantı Tebliğleri, s. 43-45.
• Anonim, 1989. TS 6932, ‘Gıda Maddelerinde Ham Selüloz Tayini’, Genel Metot, Türk Standartları Enstitüsü, Necatibey Caddesi, No:112, Bakanlıklar, Ankara.
• Anonim, 1990a. TS 1561, ‘Çay öğütülmüş numunenin analize hazırlanması ve kuru madde tayini’, Türk Standartları Enstitüsü, Necatibey Caddesi, No:112, Bakanlıklar, Ankara.
• Anonim, 1990b. TS 1564, ‘Çay toplam kül tayini’, Türk Standartları Enstitüsü, Necatibey Caddesi, No:112, Bakanlıklar, Ankara.
• Anonim, 2013. Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü kayıtları.
• Anonymous, 1970. Official Methods of Analysis of the Association of Official Analytical Chemists. E.W. Horwitz. 11th Ed. 15.048 ( 2.051 ), Washington D.C.
• Anonymous, 1982. Methods of Soil Analysis. Ed: A.L. PageNumber 9. Part:II. Madison, Wisconsin, USA.
• Ateşalp, M., 1976. Aşırı kireçlemenin doğu Karadeniz Bölgesi asit topraklarının makro ve mikro besin maddeleri kapsamlarına ve verimlerine etkisi. Toprak ve Gübre araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No:72, Ankara.
• Aydın, A., Sezen, Y., 1990. Kireçlemenin doğu karadeniz bölgesi asit topraklarının bazı özellikleri ile bazı makro ve mikro besin elementlerinin elverişliliğine etkisi. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(1): 94-105.
• Barik, K., Aydın, A., Kant Aydın, C., 2013. Leaching of different liming materials from acid soil and determination of liming period. Journal of Food, Agriculture&Environment, 11(3-4): 863-866.
• Chimdi, A., Gebrekidan, H., Kibret, K., Tadesse, T., 2012. Effects of liming on acidity-related chemical properties of soils of different land use systems in Western Oromia, Ethiopia. World Journal of Agricultural Sciences, 8(6): 560-567.
• Dunn, L.E., 1943. Lime requirement determination of soils by means of titration curves. Soil Sci., 56:341- 351.
• Eden, T., 1976. Tea thirt edition tropical agriculture series longman group limited, London.
• Effa, E.B., Uwah, D.F., Iwo, G.A., Obok, E.E., Ukoha, G.O., 2012. Yield performance of popcorn (Zea mays L. everta) under lime and nitrogen fertilization on an acid soil. Journal of Agricultural Science, 4(10): 12-19.
• Haynes, R.J., Ludecke, T.E., 1981. Effect of lime and phosphorus applications on concent rations of available nutrient sand on P, Al and Mn uptake by two pasture legumes in an acid soil. Plant and Soil, 62: 117-128.
• Kacar, B., 1984. Çayın gübrelenmesi, Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü, Çay-Kur Yayını No:4, Ankara, s:356.
• Kacar, B., 2010. Çay Bitkisi. Biyokimyası. Gübrelenmesi. İşleme Teknolojisi. Nobel Yayın Dağıtım, 355 s., Ankara.
• Kacar, B., Przemeck, E., Özgümüş, A., Turan, C., Katkat, A.V., Kayıkçıoğlu, İ., 1979. Türkiye’de çay tarımı yapılan toprakların ve çay bitkisinin mikroelement gereksinmeleri üzerinde bir araştırma. TÜBİTAK Tarım ve Ormancılık Araştırma Grubu. Proje No: TOAG-321, 67 s. Ankara.
• Kacar, B., Taban, S., Kütük, A.C., 2004. Çay atıklarının zenginleştirilmiş organik gübreye dönüştürülmesi. 3. Ulusal Gübre Kongresi, Tarım Sanayi Çevre Bildiri Kitabı, Cilt:1, Tokat, s. 805-814.
• Kant, C., Barik, K., Aydın, A., 2006. Asidik topraklara uygulanan farklı kireçleme materyallerinin bazı toprak özellikleri ile mısır bitkisi (Zea mays L.)’nin gelişimi ve mineral içeriğine etkisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 37(2): 161- 167.
• Kinez, M., 1964. Çay Ziraatı. Dizer Konca Matbaası, İstanbul.
• Kovacevic, V., Rastija, M. 2010. Impacts of liming by dolomite on the maize and barley grain yields. Poljoprıvreda, 16(2): 3-8.
• Lindsay, W.L., Norvell, W.A., 1978. Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Sci. Amer. Jour., 42(3): 421-428.
• Martini, J.A., Mutter, R.G., 1985a. Effect of lime rates on nutrient availability, mobility and uptake during the soybean growing season: l. Aluminum, manganese, and phosphorus. Soil Sci., 139: 219-226.
• Martini, J.A., Mutters, R.G., 1985b. Effect of lime rates on nutrient availability, mobility and uptake during the soybear growing season: 2 Calcium, magnesium, potassium, iron, copper and zinc. Soil Sci., 139: 333
• Müftüoğlu, M., Yüce, E., Turna, T., Kabaoğlu, A., Özer, S.P., Tanyel, G., 2010. Çay tarımı yapılan alanların bazı toprak ve bitki özelliklerinin değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi Özel Sayı (5. Bitki Besleme ve Gübre Kongresi Bildirileri). İzmir.
• Osundwa, M.A., Okalebo, J.R., Ngetich, W.K., Ochuodho, J.O., Othieno, C.O., Langat, B., Omenyo, V.S., 2013. Influence of agricultural lime on soil properties and Wheat (Triticum aestivum L.) yield and acidic soils of Uas in Gishu County, Kenya. American Journal of Experimentel Agriculture, 3(4): 806-823.
• Öksüz, M., 1987. Ülkemizde seleksiyonla bulunan beş çeşit klon çayın bazı özellikleri ile bunlardan orthodoks ve rotorvane yöntemle elde edilen mamul çayların kalite karakteristiklerinin tespiti. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt:18, sayı:1-4, Erzurum.
• Özen, N., Arat, E., 1999. Use of the first carbonification sludge of sugar in dustry as calcium source in quaildiets. Turk. J. Vet. Anim. Sci., 23(1): 35-40.
• Özuygur, M., Ateşalp, M., Börekçi, M., 1974. Doğu Karadeniz topraklarının kireç ihtiyaçlarının tayininde uygulanacak metotlar ve kireçleme malzemeleri üzerine bir araştırma. TÜBİTAK Tarım ve Ormancılık Grubu Tübitak Yayınları No: 23. TOAG Seri No: 48, Ankara.
• Özyazıcı, M.A., Dengiz, O., Aydoğan, M., 2013. Çay yetiştirilen tarım topraklarının reaksiyon değişimleri ve alansal dağılımları. Toprak Su Dergisi, 2(1): 23- 29.
• Sağlam, M.T., 1978. Toprak kimyası tatbikat notları. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü, Erzurum.
• Sarımehmet, M., Mahmutoğlu, H., 1991. Çayın gübrelenmesi ile ilgili bazı görüş ve öneriler. Çay- Kur Dergisi, Yıl:4, Sayı:16.
• Shamshuddin, J., Muhrizal, S., Fauziah, I., Husni, M.H.A., 2004. Effect of adding organic materials to an acid sulfate soil on the growth of cocoa (Theobrama cacao L.) seedlings. Science of The Total Environment, 323: 33-45.
• Sürücü, A., 1995. Asit toprakların kireç ihtiyaçlarının belirlenmesinde kullanılan farklı yöntemlerin karşılaştırılması üzerine bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Şimşek, U., 1998. Asit topraklara uygulanan kirecin toprak özelliklerine, bitki gelişmesine ve besin elementi alımına etkisi ile yıkanma durumu. Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Şinik, E., 2011. Edirne ilinde bulunan asit karakterli gübrelerin bitki besin elementleri ve bazı ağır metal içeriklerinin belirlenmesi. Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• Taban, S., Okay, Y., Kunter, B., 2000. Değişik dönem ve dozlarda uygulanan yaprak gübresinin çay bitkisi yaprağının kalite ve mineral madde içerikleri üzerine etkisi. Tarım Bilimleri Dergisi, 6(1): 58-62.
• Taban, S., Okay, Y., Kunter, B., 2001. Klon ve tohumdan üretilen çay bitkisinin genç ve yaşlı yapraklarının ekstrakt, polifenol, kül ve bazı mineral madde içerikleri. Gıda Dergisi, 26(1): 49-53.
• Tekeli, S.T. 1962. Çay teknolojisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları 190, Ders Kitapları 64, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• Ülgen, N., 1967. Şlam ile kireçleme araştırmaları. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü 1962-1963 Yılları Araştırma Raporu, Ankara.
• Wijewardena, J.D.H., 2001. Effect of sources and levels of liming materials on soil acidity in Ulti sols of thecountry. Annals of The Sri Lanka Department of Agriculture, 3: 365-372.
• Yursever, N., 1984. Deneysel İstatistik Metotları. Toprak ve Gübre Enstitüsü Yayınları, Genel Yayın No: 121, Ankara.