The Effect of Media on Consumer Sensitivity to Genetically Modified Foods: The Case of Samsun Province, Türkiye

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 3, 371 - 377, 31.10.2022

Osman Kılıç , Gamze Aydın Eryılmaz

https://doi.org/10.19159/tutad.1172626

Öz

The research aims to reveal the effect of the media on the sensitivity of the consumers residing in the urban area of Atakum district of Samsun province (Türkiye) to Genetically Modified (GM) foods. The material of the research consists of questionnaires made with 196 consumers who are influential in the family's food purchase decision. According to the results of the research, it has been determined that 33.16% of consumers are sensitive, 35.72% are partially sensitive, and 31.12% are not sensitive to GM foods. There is a statistically significant difference between the sensitivity groups of consumers in terms of age and occupation. Among the information sources of consumers, television, one of the classical media tools, takes first place in three groups. Internet use frequency was determined as a few hours a day in all groups. The most used social media tools in all three groups are WhatsApp, Instagram, and Facebook, respectively. Since the effects of GM foods on health are not yet known in the world, some non-governmental organizations and professional organizations have negative opinions about the consumption of GM foods. Despite negative opinions, it is thought that GM foods should be consumed in underdeveloped countries to meet their nutritional needs due to their lower cost of production. In this respect, the production of GM foods has increased in recent years by developed countries to be exported to underdeveloped countries. Some high-income consumers who are sensitive to food safety, on the other hand, sometimes consume these products unintentionally, even though they do not want to. What is important here is to ensure that consumers are informed correctly about GM foods through effective media tools.

Anahtar Kelimeler

Genetically modified food, consumer sensitivity, media tools, nutrition

Genetiği Değiştirilmiş Gıdalarla İlgili Tüketici Duyarlılığı Üzerine Medyanın Etkisi: Samsun İli Örneği, Türkiye

Öz

Araştırmanın amacı, Samsun ili Atakum ilçesinin kentsel alanında ikamet eden tüketicilerin Genetiği Değiştirilmiş (GD) gıdalarla ilgili duyarlılığı üzerine medyanın etkisini ortaya koymaktır. Araştırmanın materyalini, ailede gıda satın alma kararında etkili olan 196 tüketiciyle yapılan anketler oluşturmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre, GD gıdalar konusunda tüketicilerin % 33.16’sının duyarlı ve % 35.72’sinin kısmen duyarlı oldukları, % 31.12’sinin ise duyarlı olmadıkları tespit edilmiştir. Tüketicilerin yaşları ve meslekleri yönünden duyarlılık grupları arasında istatistiki olarak önemli farklılık vardır. Tüketicilerin bilgi kaynakları arasında geleneksel medya araçlarından televizyon üç grupta da ilk sırada yer almaktadır. İnternet kullanım sıklığı tüm gruplarda günde birkaç saat olarak belirlenmiştir. Üç grupta da en fazla kullanılan sosyal medya araçları sırasıyla WhatsApp, Instagram ve Facebook’tur. Dünyada GD gıdaların sağlık üzerine etkileri henüz bilinmediği için, bazı sivil toplum kuruluşları ve meslek örgütleri tarafından GD gıdaların tüketilmesi konusunda olumsuz görüş bulunmaktadır. Olumsuz görüşlere rağmen daha düşük maliyetli üretiminden dolayı, besin ihtiyacının karşılanması açısından geri kalmış ülkelerde GD gıdaların tüketilmesinin gerekli olduğu düşünülmektedir. Bu bakımdan son yıllarda gelişmiş ülkeler tarafından, geri kalmış ülkelere ihraç edilmek amacıyla GD gıdaların üretimi artmıştır. Yüksek gelirli ve gıda güvenliği konusunda hassasiyeti olan bazı tüketiciler ise, bu ürünleri istemedikleri halde bazen farkında olmadan tüketmektedirler. Burada önemli olan etkili medya araçları vasıtasıyla, GD gıdalar konusunda tüketicilerin doğru bilgilendirilmelerinin sağlanmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Genetiği değiştirilmiş gıda, tüketici duyarlılığı, medya araçları, beslenme

Kaynakça

• Alkış, A., 2018. Genetiği değiştirilmiş organizmaların (GDO) İslam hukuku açısından değerlendirilmesi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13: 31-54.
• Anonim, 2010. Biyogüvenlik Kanunu. Kanun No: 5977, Resmi Gazete Sayı: 27533, Kabul Tarihi: 18/3/2020.
• Anonim, 2022. GDO'ya Yönelik Resmi Kontrol Çalışmaları. (https://www.tarimorman.gov.tr/Konu/ 1437/GDO-Resmi-Kontrol), (Erişim tarihi: 09.05.2022).
• Arslanhan, S., 2010. Türkiye, GDO ile Ekonomik ve Sosyal Açıdan Nasıl Getiri Sağlar? Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Politika Notu. (https://www.tepav.org.tr/upload/files/1271313864r1670.Turkiye_GDO_ile_Ekonomik_ve_Sosyal_Acidan_Nasil_Getiri_Saglar.pdf), (Erişim tarihi: 09.05.2022).
• Arvas, Y.E., Kaya, Y., 2019. Genetiği değiştirilmiş bitkilerin biyolojik çeşitliliğe potansiyel etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 29(1): 168-177.
• Aydoğan, F., Kırık, A.M., 2012. Alternatif medya olarak yeni medya. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 18: 58-69.
• Barlett, J.E., Kotrlik, J.W., Higgins, C.C., 2001. Organizational research: Determining appropriate sample size in survey research. Information Technology, Learning, and Performance Journal, 19(1): 43-50.
• Benzer, S., Civangönül, B.D., 2021. Fen bilgisi öğretmen adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalara yönelik tutumları. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(9): 24-37.
• Çetiner, S., 2010. Genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) nedir? Sorular ve yanıtlar-1. Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, 10(38): 40-54.
• Demiral, Ü., Türkmenoğlu, H., 2018. Fen bilgisi öğretmen adaylarının GDO'lu besinlerle ilgili risk algılarının incelenmesi. Turkish Studies, 13(19): 513-532.
• Ergin, A., Uzun, S.U., Bozkurt, A.İ., 2015. Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalarla ilgili bilgi ve görüşleri. Pamukkale Tıp Dergisi, 2: 92-98.
• Güngör, E., Demiryürek, K., 2021. Türkiye’de genetiği değiştirilmiş organizmalar. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 7(2): 140-154.
• Kıvanç, Z., Arı, A.G., 2019. Fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoteknoloji ve genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) konularında tutumlarının değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1): 37-57.
• Kızıloğlu, R., Kızılaslan, H., Erümit, İ., 2015. Genetiği değiştirilmiş organizmalar hakkında tüketicilerin bilinç düzeyi ve tutumlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma (Sinop ili Gerze ilçesi örneği). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(3): 88-97.
• Merdan, K., 2019. Üniversite öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş trangenik ürünlere yönelik bilgi düzeyleri ve bakış açılarının belirlenmesi: Gümüşhane Üniversitesi örneği. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15): 343-365.
• Özdemir, O., Güneş, M.H., Demir, S., 2010. Üniversite öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO’lara) yönelik bilgi düzeyleri-tutumları ve sürdürülebilir tüketim eğitimi açısından değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1): 53-68.
• Sağlam, K., 2018. Yazılı, görsel ve sosyal medyada gıda ile ilgili bilgi kirliliğinin halkın gıda tercihi üzerine etkisi. Yüksek lisans tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• Söyler, N., İpar, M.S., Kocatepe, D., 2021. Hastane çalışanlarının genetiği değiştirilmiş organizma (GDO), farkındalık düzeylerinin belirlenmesi: Sinop örneği. Food and Health, 7(1): 1-14.
• Tahmaz, G.S., Özkaya, F.D., 2017. Tüketicinin GDO algısı: Ankara ili örneği. Yönetim, Ekonomi ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 1(4): 31-40.
• Tokatlı, M., 2016. Yeni medya’nın geleneksel medya ve halkla ilişkiler meslek alanı üzerine etkileri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(45): 877-886.
• Tukelman, E.Ö., 2017. Genetiği değiştirilmiş ürünlere karşı üreticilerin farkındalıkları. Doktora tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• Utma, S., 2020. Algı yönetimi kavramı çerçevesinde geleneksel medyada gerçeklik algısı. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 3(5): 383-398.
• Yanpar, H., Müftüoğlu, S., Saka, M., 2018. Ankara’da yaşayan üniversite öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalar ile ilgili bakış açısının değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(1): 12-20.
• Yılmaz, F., 2014. Bitkisel üretimde genetiği değiştirilmiş organizmalar ve ürünleri ile biyogüvenlik. Uzmanlık tezi, Kalkınma Bakanlığı, Ankara.
• Yüce, A., Yüce, Z., 2014. Tüketicilerin genetiği değiştirilmiş ürünlere yönelik satın alma niyetlerini belirlemeye yönelik bir araştırma: Akademisyenler üzerine bir uygulama. Akademik Bakış Dergisi, 42: 131-138.