İkinci Ürün Soya Yetiştiriciliğinde Farklı Toprak İşleme ve Ekim Yöntemlerinin Toprağın Bazı Fiziksel Özelliklerine ve Bitki Çıkış Oranına Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 168 - 179, 31.07.2023

Orhan Kara , Emine Arslan , Mehmet Yıldız , Orhan Dengiz

https://doi.org/10.19159/tutad.1285714

Öz

Bu çalışma, 2018 ve 2019 yıllarında çakılı olarak yürütülmüş olup; buğday hasadından sonra ikinci ürün soya yetiştiriciliğinde, uygulanan farklı toprak işleme ve ekim yöntemlerinin T1: Geleneksel (Pulluk+goble diskaro+tapan+ekim makinası), T2: Azaltılmış (kombine rototil-çizel-merdaneli dişli tırmık+ekim makinası), T3: Azaltılmış (Goble diskaro+tapan+ekim makinası), T4: Anızlı sırta doğrudan ekim ve T5: Anıza doğrudan ekim toprağın bazı fiziksel özellikleri ile bitki çıkış parametrelerine etkileri incelenmiştir. Çalışma sonucunda, birinci ve ikinci yıl 0-10 ve 10-20 cm toprak derinliğinde en düşük toprak hacim ağırlığı değeri geleneksel toprak işleme ve ekim yöntemi (T1) uygulamasında elde edilirken, en yüksek toprak hacim ağırlığı değeri anıza doğrudan ekim (T5) uygulamasında belirlenmiştir. Toprak penetrasyon direnci değerleri, her iki yılda hacim ağırlığı değerleri ile pozitif bir korelasyon ilişki göstermiştir. Farklı toprak işleme ve ekim yöntemleri, ortalama çimlenme süresinin birinci yıl 4.87-5.14 gün, ikinci yıl 4.23-5.08 gün arasında değişmesine neden olmuştur. Ayrıca, her iki yıl için en yüksek tarla filiz çıkış derecesi sırasıyla % 91.18, % 94.95 olarak T4 toprak işleme ve ekim yöntemi uygulamasında belirlenmiştir. Bu çalışmanın sonuçları, tarla filiz çıkış derecesini artıran anızlı sırta doğrudan ekim (T4) yönteminin ikinci ürün soya yetiştiriciliğinde üreticilere önerilebileceğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Toprak işleme ve ekim yöntemi, hacim ağırlığı, tarla filiz çıkış derecesi, soya

Destekleyen Kurum

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI, TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Teşekkür

Bu çalışma, Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü tarafından ARGE projeleri kapsamında desteklenerek Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü tarafından yürütülen ''Farklı Toprak İşlemenin Buğday Bitkisinin Farklı Toprak İşleme ve Sulama Düzeylerinin II. Ürün Soya Bitkisinin Verim ve Verim Kriterleri Üzerine Etkisinin Belirlenmesi'' konu başlıklı projenin alt çalışması olarak yapılmıştır. Desteklerinden dolayı TAGEM’e teşekkür ederim.

The Effect of Different Soil Tillage and Sowing Methods on Some Physical Properties of Soil and Plant Emergence Rate in Second-Product Soybean Cultivation

Öz

This study was conducted in 2018 and 2019, and it investigated the effects of different soil tillage and sowing methods T1: Conventional (plough+goble discharrow+harrow+sowing machine), T2: Reduced (combined rototiller-chisel-roller toothed harrow+sowing machine), T3: Reduced (chisel+goble discharrow+harrow+sowing machine), T4: Direct sowing on stubble ridge, T5: Direct sowing on some physical properties of soil and plant emergence parameters in second-product soybean cultivation, following the wheat harvest. As a result of the study, the lowest soil bulk density value was obtained in the application of the traditional tillage and sowing method (T1) at 0-10 and 10-20 cm soil depth in the first and second years, while the highest soil bulk density value was determined in the application of the direct sowing (T5). Soil penetration resistance values showed a positive correlation with soil bulk density values in both years. Different tillage and sowing methods led to changes in the mean germination time; between 4.87-5.14 days in the first year and 4.23-5.08 days in the second year. In addition, the highest seedling emergence percentage for both years was determined as 91.18%-94.95% in the application of T4 tillage and sowing methods, respectively. The results of this study indicated that direct sowing on the stubble ridge (T4) method, which increases seedling emergence percentage, can be recommended to producers in the cultivation of soybean grown as the second crop.

Anahtar Kelimeler

Soil tillage and sowing method, bulk density, seedling emergence percentage, soybean

Kaynakça

• Altıkat, S., Çelik, A., Turgut, N., 2006. Yazlık buğdayda farklı tohum yatağı parçalama ve sıra üzeri sıkıştırma düzeylerinin bitki çıkışı, gelişimi ve verime olan etkileri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 37(2): 197-205.
• Altıkat, S., Çelik, A., 2009. Toprak işleme sistemlerinin önemli bazı toprak kriterlerine olan etkisi. Alınteri Zirai Bilimler Dergisi, 16(B): 33-41.
• Altuntaş, E., Dede, S., 2007. Orta Karadeniz geçit iklim kuşağında ikinci ürün silajlık mısır tarımında farklı toprak işleme ve ekim yöntemlerinin toprak özellikleri ve verim üzerine etkileri. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(3): 283-295.
• Anaç, H., Ertürk, Y.E., 2003. Soya fasulyesi. Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Bakış, 2(6): 1-4.
• Anonim, 2006. Türkiye Gübre ve Gübreleme Rehberi. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No: 231, Ankara.
• Anonim, 2021. Bitkisel Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara, (https://data.tuik.gov.tr/ Bulten/Index?p=Bitkisel-Uretim-Istatistikleri-2020-33737), (Erişim Tarihi: 24.06.2021).
• Anonim, 2022. Tarım Ürünleri Piyasası, Soya. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü, (https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Menu/27/Tarim-Urunleri), (Erişim Tarihi: 22.03.2022).
• Baran, M.F., Durgut, M.R., Kayhan, İ.E., Aydın, B., Kurşun, İ., Bayhan, Y., 2013. İkinci ürün ayçiçeği üretiminde uygulanabilecek farklı toprak işleme ve ekim yöntemlerinin teknik ve ekonomik olarak belirlenmesi. Tarım Makinaları Bilimi Dergisi, 9(1): 35-42.
• Bayhan, Y., 2015. İkinci ürün ayçiçeği tarımında doğrudan ekim olanaklarının araştırılması. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(1): 110-118.
• Bayram, M., Günal, H., Özgöz, E., 2015. Sürdürülebilir toprak işleme yöntemlerinin belirlenmesinde toprak kalitesinin önemi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilgileri Dergisi, 25(3): 337-346.
• Bauder, J.W., Randall, G.W., Schuler, R.T., 1985. Effects of tillage with controlled wheel traffic on soil properties and root growth of corn. Journal of Soil and Water Conservation, 40(4): 382-385.
• Craul, P.J., 1999. Urban Soils: Applications and Practices. Wiley, Toronto.
• Çarman, K., 1997. Effect of different tillage systems on soil properties and wheat yield in Middle Anatolia. Soil & Tillage Research, 40(3-4): 201-207.
• Carter, M.R., Ball, B., 1993. Soil porosity. In: M.R. Carter (Ed.), Soil Sampling and Methods of Analysis, Canadian Society of Soil Science, Lewis Publishers, CRC Press, Boca Raton, FL, pp. 581-588.
• Cassel, D.K., 1982. Tillage effects on soil bulk density and mechanical impedance. In: P.W. Unger, D.M. Van Doren Jr, F.D. Whisler, and E.L. Skidmore (Eds.), Predicting Tillage Effects on Soil Physical Properties and Processes, ASA Special Publications, 44 Madison, W.I., pp: 45-67.
• Çelik, İ., Acar, M., 2017. Çukurova koşullarında toprak işleme yöntemlerinin agregatlara bağlı toplam karbon ve azot içerikleri üzerine etkileri. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 32(3): 383-390.
• Dinç, U., Sarı, M., Şenol, S., Kapur, S., Sayın, S., Derici, M.R., Çavuşgil, V., Gök, M., Aydın, M., Ekinci, H., Ağca, N., Schlichting, E., 1990. Çukurova Bölgesi Toprakları. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü Yardımcı Ders Kitabı, Yayın No: 26, Adana.
• Erbach, D.C., 1982. Tillage for continue corn and soybean rotation. Transactions of the American Society of Agricultural Engineers, 25(4): 906-911.
• Erbach, D.C., 1987. Measurement of soil bulk density and moisture. Transactions of the American Society of Agricultural Engineers, 30(4): 922-931.
• Franzen, H., Lal, R., Ehlers, W., 1994. Tillage and mulching effects on physical properties of a tropical Alfisol. Soil Tillage Research, 28(3-4): 329-346.
• Gajri, P.R., Arora, V.K., Prihar, S.S., 2002. Tillage for Sustainable Cropping. Food Products Press, NY.
• Gözübüyük, Z., Öztaş, T., Çelik, A., Yıldız, T., Adıgüzel, M.C., 2017. Farklı toprak işleme ve ekim yöntemlerinin toprağın bazı fiziksel özellikleri üzerine etkisi. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 5(2): 48-54.
• Gupta, S.C., Hadas, A., Voorhees, W.B., Wolf, D., Larson, W.E., Sharma, P.P., 1990. Development of Guides on Susceptibility of Soil to Excessive Compaction. University of Minnesota BARD Report, St Paul.
• Hermawan, B., Cameron, K.C., 1993. Structural changes in a silt loam under long-term conventional or minimum tillage. Soil and Tillage Research, 26(2): 139-150.
• Kara, O., Arslan, E., 2021. Buğday üretiminde farklı toprak işleme ve ekim yöntemlerinin verim, maliyet ve net kar yönünden karşılaştırılması. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 9(2): 12-21.
• Keçecioğlu, G., Gülsoylu, E., 2002. Toprak İşleme Makinaları. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 545, Bornova-İzmir.
• Kılıç, H., Türk, Z., 2016. Farklı toprak işleme tekniklerinin mercimekte (Lens culinaris Medik.) verim ve bazı verim unsurları ile yabancı ot kesafetine etkisi. Trakya University Journal of Natural Sciences, 17(1): 55-63.
• Kılıçkan, A., Yalçın, İ., 2017. Farklı pamuk üretim tekniklerinin toprak penetrasyon direncine etkilerinin belirlenmesi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 14(2): 39-43.
• Kok, H., Taylor, R.K., Lamond, R.E., Kessen, S., 1996. Soil Compaction, Problems and Solutions. Publication AF-15, File Code: Crops and Soils, Cooperative Extension Service, Kansas State University, Manhattan.
• Kolay, B., 2007. Diyarbakır koşullarında II. ürün soya tarımında farklı toprak işleme yöntemlerinin verime ve bazı toprak özelliklerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Kuş, E., Yıldırım, Y., 2017. Geleneksel ve azaltılmış toprak işleme şartlarına bağlı olarak bazı toprak özelliklerinin belirlenmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(4): 51-61.
• Lampurlanes, J., Angas, P., Cantero-Martinez, C., 2003. Root growth, soil water content and yield of barley under different tillage systems on two soils in semiarid conditions. Field Crops Research, 69(1): 27-40.
• McVay, K.A., Budde, J.A., Fabrizzi, K., Mikha, M.M., Rice, C.W., Schlegel, A.J., Peterson, D.E., Sweeney, D.W., Thompson, C., 2006. Management effects on soil physical properties in long-term tillage studies in Kansas. Soil Science Society of America Journal, 70: 434-438.
• Nkakini, S.O., Fubara-Manuel, I., 2012. The effects of tillage methods on soil penetration resistance, porosity and okra yield. Research Journal of Applied Sciences, Engineering and Technology, 4(5): 387-392.
• Özgöz, E., Altuntaş, E., Taşer, Ö.F., 2001. Anıza ekim makinasında farklı sıkıştırma basınçlarının toprak sıkışıklığına ve tarla filiz çıkış derecesine etkisi. Tarımsal Mekanizasyon 20. Ulusal Kongresi, 13-15 Eylül, Şanlıurfa, s. 157-161.
• Özpinar, S., Isik, A., 2004. Effects of tillage, ridging and row spacing on seedling emergence and yield of cotton. Soil and Tillage Research, 75(1): 19-26.
• Rashidi, M., Keshavarzpour, F., 2007. Effect of different tillage methods on soil physical properties and crop yield of watermelon (Citrullus vulgaris). ARPN Journal of Agricultural and Biological Science, 2(6): 1-16.
• Salam, M.A., Alam, M.K., Salahin, N., Rashid, M.H., 2013. Effects of different tillage practices and cropping patterns on soil physical properties and crop productivity. Journal of Tropical Resources and Sustainable Sciences, 1(1): 51-61.
• Shah, A.N., Tanveer, M., Shahzad, B., Guozheng Yang, G., Fahad, S., Ali, S., Bukhari, M.A., Atta Tung, S.A., Hafeez, A., Souliyanonh, B., 2017. Soil compaction effects on soil health and cropproductivity: An overview. Environmental Science and Pollution Research, 24(11): 10056-10067.
• Singht, K.K., Colvin, T.S., Erbach, D.C., Mughal, A.Q., 1992. Tilth index: an approach to quantifying soil tilth. American Society of Agricultural Engineers, 35(6): 1777-1785.
• Şahin, S., Aybek A., 2020. Kayısı bahçelerinde uygulanan değişik toprak işleme yöntemlerinin toprağın penetrasyon direnci ve hacim ağırlığı üzerine etkileri. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 9(1): 72-88.
• Toros, H., 1989. Çukurova’da Buğdaydan Sonra İkinci Ürün Soya Tarımında Toprak İşleme Tekniği. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Tarsus Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Genel Yayın No: 158, Seri No: 95, Tarsus, Mersin.
• Ülger, P., Güzel, E., Kayışoğlu, B., Eker, B., Akdemir, B., Pınar, Y., Bayhan, Y., Sağlam, C., 2002. Tarım Makinaları İlkeleri. Tekirdağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı, No: 29, Fakülteler Matbaası, 2. Baskı, İstanbul.
• Veihmeyer, F.J., Hendrickson, A.H., 1948. Soil density and root penetration. Soil Science, 65: 487- 493.
• Vyn, T.J., Opoku, G., Swanton, C,J., 1998. Residue management and minimum tillage systems for soybean following wheat. Argonomy Journal, 90(2): 131-138.
• Weber, J.F., Kunz, C., Peteinatos, G.G, Zikeli, S, Gerhards, R., 2017. Weed control using conventional tillage, reduced tillage, no-tillage, and cover crops in organic soybean. Agriculture, 7(5): 43.
• Yüksel, İ., Akbolat, D., 2019. Rototiller ilerleme hızının toprak sıkışması ve bazı toprak fiziksel özellikleri üzerine etkisi. Ziraat Fakültesi Dergisi, 14(2): 186-193.