Yağlık Ayçiçeği Üretiminde Karşılaşılan Bitki Koruma Sorunlarının Belirlenmesi: Sivas İli Örneği, Türkiye

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 48 - 57, 03.04.2024

Barış Yemen Sabriye Belgüzar

https://doi.org/10.19159/tutad.1387405

Öz

Bu çalışma, Sivas ilinde, yağlık ayçiçeği (Helianthus annuus L.) üretiminde karşılaşılan bitki koruma sorunlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma kapsamında, Sivas ilinde (Merkez, Zara, Hafik ve Yıldızeli) toplam 88 üretici ile görüşülerek anket formları doldurulmuştur. Anket verileri 2022 yılı üretim sezonunu kapsamaktadır. Çalışma sonuçlarına göre, ayçiçeği üreticileri çeşitli hastalık, zararlı ve yabancı otlar konusunda sorunlar yaşamaktadır. Üreticiler, özellikle; ayçiçeği solgunluğu (% 26.14), ayçiçeği pası (% 9.09), kuş (% 30.68), domuz (% 25.00), köygöçüren (Cirsium arvense) (% 75.00) ve yabani hardal (Sinapis arvensis) (% 67.05) gibi faktörlerin ayçiçeği üretim alanlarında problem olan önemli zirai mücadele sorunları olduğunu belirtmişlerdir. Ayçiçeği tarımında, üreticiler; kimyasal ve kültürel yöntemlere başvurduklarını, ilaç çeşidi ve doz ayarlamasını zirai ilaç bayisinin tavsiyelerine göre yaptıklarını belirtmişlerdir. Buna ilaveten üreticiler karşılaştıkları sorunların başında ayçiçeği fiyatlarının belirsizliğini de ifade etmişlerdir. Ayçiçeği tarımında daha yüksek verim elde edebilmek için, üreticilerin tarım kuruluşları tarafından hem yetiştiricilik konusunda hem de bitki koruma etmenleri ve mücadeleleri konusunda düzenlenen eğitimlere katılmaları oldukça faydalı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hastalık, zararlı, yabancı ot, ayçiçeği, bitki koruma

Determining Plant Protection Issues Encountered in Oilseed Sunflower Production: A Case Study of Sivas Province, Türkiye

Öz

This study was conducted to determine the plant protection issues encountered in oilseed sunflower (Helianthus annuus L.) production in Sivas province, Türkiye. In this study, a total of 88 producers from Sivas province (including the districts of Merkez, Zara, Hafik, and Yıldızeli) were interviewed and survey forms were filled out. The survey data covers the 2022 production season. According to the findings of the study, sunflower producers face various problems related to diseases, pests, and weeds. Producers identified factors such as sunflower wilt (26.14%), sunflower rust (9.09%), bird damage (30.68%), wild boar damage (25.00%), Canada thistle (Cirsium arvense) infestation (75.00%), and wild mustard (Sinapis arvensis) infestation (67.05%) as significant agricultural pest issues in sunflower production areas. In sunflower agriculture, producers reported using both chemical and cultural methods, adjusting the type and dosage of pesticides according to the recommendations of agricultural pesticide dealers. Additionally, producers mentioned the uncertainty of sunflower prices as one of the main problems they face. To achieve higher yields in sunflower farming, it would be beneficial for producers to participate in training programs organized by agricultural institutions on cultivation practices as well as plant protection agents and their management.

Anahtar Kelimeler

Disease, pest, weed, sunflower, plant protection

Kaynakça

• Akar, Ö., Tiryaki, O., 2018. Antalya ilinde üreticilerin pestisit kullanımı konusunda bilgi düzeyi ve duyarlılıklarının araştırılması. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(1): 60-70.
• Akarsu, G., 2012. Samsun ili çarşamba ovasında zirai ilaç kullanımı ve çiftçilerin çevreye duyarlılıkları. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Akatlar, F.C., Tosun, N., 2020. Bazı ayçiçeği çeşit ve hatlarının ayçiçeği mildiyösüne (Plasmopara halstedii Farl.) Berl. & De Toni.) reaksiyonlarının belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 57(2): 157-163.
• Akdeniz, M., Gözener, B., Önen, H., Sayılı, M., 2015. Turunçgil yetiştiricilerinin yabancı otlarla mücadelede karşılaştıkları sorunlar ve çözüm yolları üzerine bir araştırma. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 4(2): 38-49.
• Anonim, 2023a. TAGEM Ar-ge & İnovasyon, Bitkisel Yağlar Sektör Politika Belgesi 2020-2024. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Ankara-2021, (https://www.tarimorman.gov.tr/TAGEM/Belgeler/yayin/bitkiselyaglar%20sekto%CC%88r%20(1).pdf), (Erişim Tarihi: 28.07.2023).
• Anonim, 2023b. BSYD Faaliyet Raporu. Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği, (http://bysd.org.tr), (Erişim Tarihi: 16.07.2023).
• Anonim, 2023c. Bitkisel Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu, (https://data.tuik.gov.tr/Kategori /GetKategori?p=tarim-111&dil=1), (Erişim Tarihi: 25.02.2023).
• Anonim, 2023d. Ayçiçeğinde Çayır Tırtılı [Loxostege sticticalis (L.) (Lepidoptera: Crambidae)]. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı, Endüstri ve Süs Bitkileri Zararlıları Zirai Mücadele Teknik Talimatları, (https://www.tarimorman.gov.tr/TAGE M/Belgeler/yayin/End%C3%BCstri%20ve%20S%C3%BCs%20Bitkileri%20Zararl%C4%B1lar%C4%B1%20Zirai%20M%C3%BCcadele%20Teknik%20Talimatlar%C4%B1.pdf), (Erişim Tarihi: 17.07.2023).
• Anonim, 2023e. Sebzelerde Bozkurt (Agrotis spp.). T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, (https://www. tarimorman.gov.tr/TAGEM/Belgeler/Teknik%20tal%C4%B1matlar%202008/C%C4%B0LT%203.pdf), (Erişim Tarihi: 17.07.2023).
• Arslan, İ., 1998. Tekirdağ ili ayçiçeği ekim alanlarında bulunan yabancı ot türlerinin ve yoğunluklarının belirlenmesi üzerine araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• Arslan, Ü., Erbek, E., Özyörük, A., 2018. Bursa ili Gürsu ve Kestel ilçelerindeki meyve üreticilerinin pestisit kullanımına yönelik tutum ve davranışlarının belirlenmesi. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(2): 69-74.
• Ay, R., Yalçın, Ş., Sökeli, E., Karaca, İ., 2006. Antalya ili Korkuteli ilçesi sert çekirdekli meyve üretici profilinin bitki koruma uygulamaları yönünden incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(1): 52-55.
• Aydın Eryılmaz, G., Kılıç, O., Çakır, S., 2021. Meyvecilik yapan işletmelerde kimyasal gübre ve tarım ilacı kullanım tercihleri ve bilgi kaynakları: Zonguldak ili örneği. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8(2): 420-426.
• Aydoğan, M., Baran, M., 2023. Tütün yetiştiriciliğinde tarım ilaçları kullanımı ve üreticilerin zirai mücadele bilinç düzeylerinin belirlenmesi: Çelikhan tütünü örneği, Türkiye. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 10(2): 180-190.
• Bal, M., 2018. Çorum ilinin ayçiçeği ve çeltik tarımı yapan işletmelerin mekanizasyon düzeyinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Belen, M., Yanar, D., Erdal, G., 2020. Sivas ilinde buğday üretiminde karşılaşılan bitki koruma sorunlarının belirlenmesi. Türk-Tarım Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 8(1): 208-214.
• Bhat, A.I., Jain, R.K., Ramiah, M., 2002. Detection of tobacco streak virüs from sunflower and other crops by reverse transcription polymerase chain reaction. Indian Phytopathology, 55(2): 216-218.
• Birişik, N., 2018. Teoriden pratiğe kimyasal mücadele ve gelecek stratejisi. N. Birişik (Ed.), Teoriden Pratiğe Kimyasal Mücadele, Matsa Basımevi, Ankara, s. 17-47.
• Çınar, C., Işık, D., 2018. Mersin ilinde şeftali yetiştiriciliği yapılan bahçelerde karşılaşılan bitki koruma sorunları. 2ndInternational Symposium on Innovative Approaches in Scientific Studie, SETSCI Conference Indexing System, 3: 741-743.
• Çini, M.F., 2021. Bitkisel üretim desteklemelerinin ayçiçeği ve buğday ekiliş alanları üzerine etkisini incelenmesi; Tokat ili Zile ilçesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Demir, C., 2005. Tekirdağ ili tarım işletmelerinde kimyasal savaşımda kullanılan bitki koruma alet ve makinelerinin teknik özellikleri ve uygulama sorunlarının saptanması üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• Dilmen, H., Pala, F., Dilmen, M.Ö., 2020. Antep fıstığı (Pistacia vera L.) üreticilerinin tarımsal mücadele konusundaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi: Türkiye, Siirt ili örneği. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 7(1): 1-8.
• Düğmeci, H.Y., 2020. Yağlık ayçiçeği üreten işletmelerin ekonomik analizi; Konya ili Çumra ilçesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Evci, G., Sezer, N., Pekcan, V., Yilmaz, M.I., Kaya, Y., 2011. Broomrape control in sunflower production in Turkey. Journal of Academy of Science of Moldova, 2(314): 111-117.
• Gedikli, O., 2012. Samsun ili Alaçam, Bafra ve Terme ilçeleri üreticilerinin bitki koruma yönünden karşılaştıkları sorunlar ile tarımsal ilaç kullanım durumunu etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Gence, F., 2019. Kahramanmaraş ilinde çerezlik ayçiçeği üretim faaliyetinin ekonomik analizi. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Gül, V., Öztürk, E., Polat, T., 2018. Yağlık ayçiçeği çeşitlerinde oluşan kuş zararı miktarları ve verime etkileri. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15(2): 77-80.
• Jain, R.K., Bhat, A.I., Byadgi, A.S., Nagaraju, H.S., Halkeri, A.V., Anahosur, K.H., Varma, A., 2000. Association of a Tospovirus with Sunflower necrosis disease. Current Science, 79(12): 1703-1705.
• İlter, E., 1982. Marmara Bölgesindeki Ayçiçeklerine Zarar Veren Kuşlar, Tanımları, Yayılışları, Ekonomik Önlemleri, Önemlilerin Kısa Biyolojileri Üzerinde Araştırmalar. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, İstanbul Bölge Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Yayınları, No: 18, İstanbul.
• Kılıç, O., Aydın Eryılmaz, G., Çakır, S., 2021. Zonguldak ilinde meyve üreticilerinin kimyasal gübre ve tarım ilacı kullanımına yönelik çevresel duyarlılıkları. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 36(1): 113-121.
• Kor, A., Dinler, H., 2022. Muğla ili örtü altı domates yetiştiriciliğinde fitopatolojik uygulamalar ve üretici bilincinin değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(1): 61-71.
• Lökçü, A.O., Yavuz, D., Duru, S., 2020. Uşak ili buğday yetiştiriciliğinde yabancı ot sorunlarının belirlenmesi. Türkiye Herboloji Dergisi, 23(1): 52-62.
• Memiş, S., Özpınar, A., 2021. Manisa ili pamuk üreticilerinin bitki koruma uygulamaları. Journal of Advanced Research in Natural and Applied Sciences, 7(1): 60-70.
• Özdem, A., Karahan, A., 2018. Dünya’da ve Türkiye’de kimyasal mücadele. N. Birişik (Ed.), Teoriden Pratiğe Kimyasal Mücadele, Matsa Basımevi, Ankara, s. 51-58.
• Pacanoski, Z., Velkoska, V., Štefan, T.Ý.R., Vereš, T., 2014. Allelopathic potential of Jimsonweed (Datura stramonium L.) on the early growth of maize (Zea mays L.) and sunflower (Helianthus annuus L.). Journal of Central European Agriculture, 15(3): 198-208.
• Sağlam, A.C., Önemli, F., 2005. Ayçiçeği (Helianhus annuus L.) çeşitlerinde farklı ekim zamanı ve ekim sıklığının kuş zararına etkisi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(1): 50-58.
• Şahbaz, A., Ünlü, L., Soylu, S., 2012. Enerji üretiminde kullanılan bitkilerde ekonomik kayba neden olan zararlılar. Tarım Makinaları Bilimi Dergisi, 8(3): 287-295.
• Yanar, D., Yanar, Y., Erdal, H., Erdal, G., Poyraz, E., 2018. Antalya ilinde örtü altı yetiştiriciliğinde karşılaşılan bitki koruma sorunları ve üretici bilinç düzeyi. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 7(3): 38-48.
• Yeşilayer, A., Erdal, G., Erdal, H., Özülkü Ş., 2016. Tokat ili Zile ilçesinde ayçiçeği yetiştiriciliğinde bitki koruma sorunları ve üreticilerin bilinç düzeyi. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 13: 152-162.
• Yıldırım, E., 2012. Tarımsal Zararlılarla Mücadele Yöntemleri ve İlaçlar. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 219, Erzurum.
• Yücel, C., Tülek, S., 2020. Ankara ilinde ayçiçeğinde zararlı Avrupa ayçiçeği güvesi ile tabla çürüklüğü hastalığı arasındaki enfeksiyon ilişkisinin belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni, 60(4): 85-90.
• Yüzbaşıoğlu, R., Çıkılı, G., 2019. Sivas ili Merkez ilçesinde tarım işletmelerinin mevcut durum analizi ve işletmecilerin bilinç düzeylerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 8(3): 1-13.
• Zeki, H., Özdem, A., Bozkurt, V., Sezer, N., 2007. Orta Anadolu Bölgesinde ayçiçeklerinde zararlı Avrupa ayçiçeği güvesi [Homoeosoma nebulellum (Den. & Schiff.)] (Lepidoptera: Pyralidae)’nin bulaşma oranı, zarar şiddeti ve ergin uçuş aktiviteleri üzerinde araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni, 47(1-4): 31-61.