BABA-ÇOCUK İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA İTAAT VE SANATTA KURBAN

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 9, 190 - 216, 31.12.2020

Rabia Demir , Tansel Türkdoğan

Öz

Ataerkil toplum düzeninde baba figürü toplumsal yapı, ailedeki hiyerarşik yapı ve otoriteyi simgeleyen toplumsal cinsiyet figürü olarak kurgulanmaktadır. Baba, toplumsal kurumlardan biri olan ailenin otoriter reisi olarak iktidarın denetim görevini üstlenir. Babanın otoriter kimliği çocuğun gelişiminde önemli bir rol oynar. Otoriter baba karşısında çocuk kendini gerçekleştiremezken babanın yokluğundan kaynaklanan otorite eksikliği de çocuğun sosyo-psikolojik gelişiminde ve kimlik inşasında bazı olumsuzluklara neden olabilmektedir. Otoriter baba ve çocuk arasındaki ilişki, insanlığın ortak meselelerinden biri olarak kabul edilmektedir. Baba otoritesi ile karşılaşan çocuk otorite ile çatışma, otoriteye itaat, otoriteden kaçma, otosansür gibi farklı tavırlar sergileyebilmektedir. Baba otoritesine itaat eden çocuk, ya gönüllü olarak rıza göstermekte ya da sosyo-kültürel yapıya bağlı olarak rıza göstermek zorunda kalmaktadır. Bu çalışma otoriter baba figürü ve çocuk arasındaki ilişkiyi çocuğun bir davranış biçimi olarak sergilediği itaat kavramı bağlamında ele almayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda çalışma, mitolojide ve dini anlatılarda karşılaşılan baba otoritesine rıza göstererek boyun eğen ve itaat eden çocukların babaları tarafından kurban edilmesinin sanattaki yansımalarına odaklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Baba, Çocuk, İtaat, Kurban

OBEDIENCE IN THE CONTEXT OF THE FATHER-CHILDREN RELATIONSHIP AND SACRIFICE IN ART

Öz

In patriarchal social order father figure is constructed as a gender figure symbolizing the social structure, hierarchical structure and authority in the family. As the authoritarian head of the family, one of the social institutions, the father undertakes the control of power. The authoritarian identity of the father plays an important role in the child’s development. While the child cannot realize himself/herself before the authoritarian father, the lack of authority due to the absence of the father can also cause some negativities in the socio-psychological development and identity construction of the child. The relationship between authoritarian father and child is regarded inevitably as one of the common issues of humanity. The child confronted with the father’s authority and s/he may display different attitudes such as conflict with authority, obedience to authority, escape from authority, and self-censorship. The child, who obeys the authority of the father either voluntarily gives consent or has to give consent depending on the socio-cultural structure. This study aims to consider the relationship between authoritarian father figure and child in the context of the concept of obedience that the child exhibits as a way of behavior. In this context, it focuses on the reflections of the sacrifice of children who submit and obey by consenting to the father’s authority, as encountered in mythology and religious narratives, in art.

Anahtar Kelimeler

Father, Child, Obedience, Sacrifice

Kaynakça

• Akay A. (2009). Bülent Şangar, Gerilim İmgeleri. Yapı Kredi Kültür Sanat Yayınları.
• Akay, A. (2016). Michel Foucault’da İktidar ve Direnme Odakları. Doğu Batı Yayınları.
• Aksoy, İ. ve Can, C. (2016). Hegemonya ve Karşı-Hegemonik Sızıntılar: Yeni Bir Kavramsallaştırma Denemesi. PESA International Journal of Social Studies, 2(3), 62-76.
• Atakan, N. (2008). Sanatta Alternatif Arayışlar. Karakalem Kitabevi.
• Atılgan, Y. (2015). Aylak Adam. Yapı Kredi Yayınları.
• Başat, İ. M. (2006). Buyruk ve İtaat Kültür, Sanat ve İktidar. Everest Yayınları.
• Bayhan, V. (2012). Beden Sosyolojisi ve Toplumsal Cinsiyet. Doğu Batı, (63), 147-164.
• Brown, H. A. (2016). Marx’ta Toplumsal Cinsiyet ve Aile. (Çev: G. Rastgeldi). Dipnot Yayınları.
• Bulfinch, T. (2012). Klasik Yunan ve Roma Mitolojisi. (Çev: Ö. U. Hoşafçı). İnkılap Yayınları.
• Civelek, H. Y. (2013). Kırmızı Kuşağın Kuramsallığı: Ataerkil Söylem ve Anadolu Kırsalında Kadın. Doğu Batı, (64), 87-121. Connell, R. W. (2017). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar. (Çev: C. Soydemir). Ayrıntı Yayınları.
• Cömert, B. (2008). Mitoloji ve İkonografi. De Ki Yayınları.
• Çetin, Ö. (2009). Kurban Teorileri. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9 (1), 189-221.
• Demir, A. (2012). Tarihten Günümüze Çocuk Hakları. International Journal of Early Childhood Education Research, 3(1), 37-47.
• Foucault, M. (2017). Hapishanenin Doğuşu. (Çev: M. A. Kılıçbay). İmge Kitabevi.
• Freud, S. (2018). Psikanaliz Üzerine Vakalar. (Çev: F. Dikmen). Tutku Yayınevi.
• Fromm, E. (2001). İtaatsizlik Üzerine. (Çev: A Sayın). Kariyer Yayıncılık.
• Gramsci, A. (2011). Hapishane Defterleri. (Çev: E. Ekici). Kalkedon Yayınevi.
• Guiney, E. (Yapımcı) ve Lanthimos, Y. (Yönetmen) (2017). Kutsal Geyiğin Ölümü [Film]. Element Pictures.
• Jaccard, R. (2016). Freud. (Çev: I. Ergüden). Dost Kitabevi.
• Kahraman, H. B. (2009, Kasım 22). Ayin, Kurban ve Sanat. Sabah. https://www.sabah.com.tr/pazar/2009/11/22/ayin_kurban_ve_sanat
• Kahyaoğlu, M. (2008). Rönesans İtalya’sından Bir Kurban Sahnesi. Gastro Dergisi, Metro Kültür Yayınları, 48(4) -104-109.
• Karaca, Ö. (2018, Mayıs 16). Boğazlanan İnsan Kurbanları. Belgesel Tarih. https://www.belgeseltarih.com/bogazlanan-insan-kurbanlari/
• Karacaoğlu, E. (2013, Ağustos 11). Baba Demek, Çatışma Demek: Edebiyatın Temel Meselelerinden “Baba-Oğul İlişkisi” Ekseninde “Ulysses”. Paslanmaz Kalem. https://www.paslanmazkalem.com/baba-demek-catisma-demek-edebiyatin-temel-meselelerinden-baba-ogul-iliskisi-ekseninde-ulysses
• Kojève, A. (2007). Otorite Kavramı. (Çev: M. Erşen). Bağlam Yayıncılık.
• Küçükalp, D. (2001). Toplumsal Organizmanın Bir Hastalığı: Otorite. İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 3(1).
• Mendel, G. (2005). Bir Otorite Tarihi. (Çev: I. Ergüden). İletişim Yayınları.
• Oktan A. ve Akyol, K. (2016) Metinden İmgeye Metinlerarası Bir Figür Olarak “Arafta Olmak”: “Babama Mektup” ve “Çoğunluk” Örnekleminde Baba-Oğul İlişkileri. The Journal of Academic Social Science Studies (45), 95-112.
• Ormanlı, O. (2009). 1980’den Günümüze Türk Sinemasında Baba Oğul İlişkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Öğüt, E. H. (2016). Opera Repertuvarında Kurban Temasının Dönüşümü. International Journal of Human Sciences, 13(1), 2113-2124.
• Özkan, R. ve Polat, B. (2016). İtaat Kültürü ve Din. ZfWT Journal of World of Turks 8(3), 139-149.
• Özkan, S. (2015). Kuzey Avrupa Resminde Et Karkası İmgesi. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 4(16), 39-56.
• Özsezgin, K. (2012, Mart 19). Toplumsalcı Çizgide. Aydınlık Gazete. https://www.aydinlikgazete.com/toplumsalci-cizgide-tamami-makale,9775.html
• Parla, J. (2018). Babalar ve Oğullar: Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri. İletişim Yayınları.
• Say, Ö. (2015). İktidar İlişkilerine İndirgenmiş Babalık İmajı ve Postyapısalcı Otorite Analizinin Çelişkileri. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 138-151.
• Sennett, R. (2005). Otorite. (Çev: K. Durand). Ayrıntı Yayınları.
• Soyşekerci, S. (2020). Tuvaldeki Korku: Rembrandt ve İbrahimin Kurbanı. İdil Sanat ve Dil Dergisi, (66), 299-308.
• Tanpınar, A. H. (2014). Saatleri Ayarlama Enstitüsü. Dergâh Yayınları.
• Weber, M. (2018). Bürokrasi ve Otorite. (Çev: B. Akın). Adres Yayınları.
• Yılmazok, Ö. (2015, Ağustos 25). Agnus Dei – Zurbaran. Sanata Başla. https://www.sanatabasla.com/2015/08/agnus-dei-zurbaran/