Fen Eğitimi Yüksek Lisans Programı Öğrencilerinin Bilimsel Etiğe Yönelik Anlayışları ve Deneyimleri

Yıl 2023, , 47 - 59, 20.03.2023

Gülcan Mıhladız Turhan

https://doi.org/10.32329/uad.1071692

Öz

Bu çalışmanın amacı Fen Bilgisi Eğitimi Tezli Yüksek Lisans Programı öğrencilerinin bilimsel etik kavramlarını ve sürece ilişkin anlayışlarını ayrıca deneyimleri yoluyla anlayışlarını etkileyen faktörleri belirlemektir. Nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim deseni kullanılan çalışma, programa kayıtlı ve gönüllülük esası ile belirlenen 9 yüksek lisans öğrencisiyle yürütülmüştür. Uygulanan veri toplama aracı demografik özellik bölümü ve 9 açık uçlu sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formundan oluşmaktadır. Görüşme soruları ile öğrencilerin; “bilimsel çalışmada önem verdikleri durumlar”, “bilimsel etiğe yönelik bilgileri”, “bilimsel araştırma ve yayın etiği ihlali örnekleri”, “bilimsel etik öz-yeterlik algıları”, “bilimsel etik konusunda deneyimleri” ve “etik sorunlara ilişkin önerileri” gibi başlıklara ilişkin veriler toplanmıştır. Çalışma verilerinin analizinde NVivo 8 analiz programı kullanılmıştır. Betimsel analiz ile kodlara ve frekanslarına, içerik analizi ile daha derinlemesine bilgi sunmak için alıntılarla desteklenmiş yorumlara yer verilmiştir. Araştırmanın en temel sonuçlarından birisi bilimsel etiğe ilişkin deneyim ve derslerin bilgilendirici etkisi üzerine olmuştur. Yüksek lisans öğrencilerinin de branşları olan fen bilimleri dersi doğası gereği bilimle iç içedir, bu anlamda fen bilimleri derslerinde daha erken yaşlardan itibaren gerçekleşecek bilinçli bilimsel deneyimlerin; bilimsel araştırma teması başta olmak üzere bilimsel etik kavramını da içine alan etkili öğrenmeleri ve etik davranışları beraberinde getirebileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilimsel etik, Fen eğitimi, Yüksek Lisans Öğrencileri

Understandings and Experiences of the Postgraduate Students of Science Education About Scientific Ethics

Öz

The aim of this study is to determine the scientific ethics concepts of the students of Science Education Postgraduate Program, their understanding of the process, and the experiential factors that affect their understanding. The study, which used the phenomenology design as one of the qualitative research methods, was carried out with nine master’s students enrolled in the program and determined on a voluntary basis. Through a semi-structured interview questions, data was collected about “the points which students attach importance to in scientific studies”, “their knowledge about scientific ethics”, “examples of violation of scientific research and publication ethics”, “their perceptions of self-efficacy regarding scientific ethics”, “their experiences in scientific ethics”, and “their suggestions on ethical problems”. Descriptive analysis provided codes and their frequencies, while content analysis provided comments supported by quotations to provide more in-depth information. One of the most fundamental results of the research was about the informative effect of experience and courses related to scientific ethics. By its nature, science course, which was also the branch of the master’s students, is intertwined with science and, in this context, it is believed that conscious scientific experiences in science courses from an early age can support effective learning, scientific research and ethical behavior including the concept of scientific ethics.

Anahtar Kelimeler

Scientific ethics, Science education, Postgraduate students

Kaynakça

• Referans1 Ashworth, P., Bannister, P., Thorne, P. & Students on the Qualitative Research Methods Course Unit (1997) Guilty in whose eyes? University students' perceptions of cheating and plagiarism in academic work and assessment, Studies in Higher Education, 22:2, 187-203.
• Referans2 Aydın, İ. (2006, Kasım). Bilimsel pratikte etik sorunların toplumsal birkaç yönü. Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık, I. Ulusal Kurultay Bildirileri. Ankara (71-80).
• Referans3 Balcı, A. (2021). Sosyal bilimlerde araştırma. Yöntem, Teknik ve İlkeler, Ankara: PegemA Yayınları. Barden, L. M., Frase, P. A. & Kovac, J. (1997). Teaching scientific ethics: A case studies approach. The American Biology Teacher, 12-14.
• Referans4 Baş, T. & Akturan, U. (2008). Nitel araştırma yöntemleri. NVivo 7.0 ile nitel veri analizi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Referans5 Baydar, M. L., Gül, H. & Akçil, A. (2008). Bilimsel araştırmanın temel ilkeleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Yayın no:79. SDÜ Basımevi.
• Referans6 Bayram, H. (2021). Nitel araştırma yöntemleri: sosyal bilgiler lisansüstü öğrencilerinin algısına ilişkin fenomenolojik bir çalışma. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 4(2), 108-118.
• Referans7 D. J., Fabres, J., Farmer, J., Gutierrez, J. P., Hennessy, K., Kosek, D., ... & Wang, K. (2005). Ethics and scientific publication. Advances in physiology education, 29(2), 59-74.
• Referans8 T., Mahmud, S., Wallace, M., Ruth Walker, R., McGowan, U., East, J., Green, M., Partridge, L. & James, C. (2014) ‘Teach us how to do it properly!’ An Australian academic integrity student survey, Studies in Higher Education, 39:7, 1150-1169.
• Referans9 S. & Childers, D. (2016) The ethics and politics of policing plagiarism: a qualitative study of faculty views on student plagiarism and Turnitin®, Assessment & Evaluation in Higher Education, 41:2, 316-330. DOI: 10.1080/02602938.2015.1008981
• Referans10 Büken, N. Ö. (2006). Türkiye örneğinde akademik dünya ve akademik etik. Hacettepe Tıp Dergisi, 37(3), 164-170.
• Referans11 Ceyhan, B. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının etik ilkeler hakkındaki görüşleri ve moral değerlerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Referans12 Cebesoy, Ü. B. & Dönmez Şahin, M. (2013) Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 37, 100-117.
• Referans13 Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2021). Eğitim ve sosyal bilim araştırmalarında etik (Ö. Şimşek, Böl. Çev.) Eğitimde araştırma yöntemleri (s.11-143) Ankara: Pegem Akademi.
• Referans14 Çakmak, N. (2015). Lisans öğrencilerinin intihal ile ilgili kavram yanılgıları. Türk kütüphaneciliği, 29(2). 212-240.
• Referans15 N. K. and Lincoln, Y. S. (Editors). (1998). Strategies of qualitative inquiry, California: Sage Publications.
• Referans16 Dilci, T. (2009). Eğitim bilimleri alanında yürütülen lisansüstü eğitiminin öğrenci ve öğretim elemanları görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Referans17 Dinç, R. G. & Gizir, S. (2019). Öğrencilerin bakış açısından öğretim elemanlarının sınıf içindeki etik dışı davranışları. Yükseköğretim Dergisi, 9(1), 29-39.
• Referans18 Demirtaş, Ç. (2018). Bilimsel etik bağlamında öğrencilerin ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Adıyaman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Referans 19 N. (2021). Bilimsel araştırma ve yayın etiği. N. Cemaloğlu (Ed.), Bilimsel araştırma teknikleri ve etik (s. 257-280). Ankara: Pegem Akademi.
• Referans20 Ecevit, M. C. (2006, Kasım). Bilimsel pratikte etik sorunların toplumsal birkaç yönü. Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık, I. Ulusal Kurultay Bildirileri, Ankara (81-87).
• Referans21 Erk, S. O. (2009). Etik açıdan ilköğretim sosyal bilgiler eğitimi programının eleştirel olarak değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Referans22 E., İnel, D., Deniş, H. & Balım, A. G. (2011). Fen eğitimi alanındaki lisansüstü tezlerde yöntemsel ve istatistiksel sorunlar. İlköğretim Online, 10(1), 206-218.
• Referans23 Erdem, A. R. (2012). Bilim insanı yetiştirmede etik eğitimi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(1), 25-32.
• Referans24 Ezer, F & Aksüt, S. (2021). Sosyal bilgiler eğitimi lisansüstü öğrencilerinin bilimsel etiğe ilişkin görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (78), 911-933.
• Referans25 T. D. & Pritchard M. S. (2000). Ethics in the science classroom. An Instructional Guide for Secondary School Science Teachers with Model Lessons for Classroom Use. National Science Foundation (NSF)-funded program. Available online at https://onlineethics.org/sites/ onlineethics/files/2021-04/Ethics%20in%20the%20Science%20Classroom_0.pdf
• Referan26 Güler, T. (2009). Ekoloji temelli bir çevre eğitiminin öğretmenlerin çevre eğitimine karşı görüşlerine etkileri. Eğitim ve Bilim, 34(151).
• Referans27 İ., Kasalak, G., & Özçetin, S. (2013). Bilimsel araştırmalarda etik dışı davranışlar: Bir durum çalışması. Yükseköğretim Dergisi, 3(2), 97-108.
• Referans28 Güven, İ. & Tunç, B. (2007). Lisansüstü öğrencilerinin akademik sorunları (Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü örneği). Millî Eğitim, 173, 157-172.
• Referans29 N. B., Yıldız, E. P., & Akgün, Ö. E. (2015). Lisansüstü öğrencilerinin bilimsel araştırma etiği ile ilgili görüşleri Sakarya üniversitesi örneği. VII. Ulusal Lisansüstü Eğitim Sempozyumu Bildiriler Kitabı (ULES-7), 54-62.
• Referans30 Hollander, R.D. & Arenberg, C.R. (2009). Ethics education and scientific and engineering research : what's been learned? what should be done? : summary of a workshop. Accountability in Research, 15.
• Referans31 G. & Erzan, A. (2008). Bilimsel araştırma ahlakı. A. Erzan (Ed.), Bilim etiği elkitabı. (ss. 22-24). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
• Referans32 Işık Öner, A. & Yıldız, K. (2021) Bilimsel araştırmalarda etik dışı davranışların nedenleri ve çözüm önerileri. İZÜ Eğitim Dergisi, 3(5), 1-14.
• Referans33 Jones, W. A. (1990). Student views of “ethical” issues: A situational analysis. Journal of Business Ethics, 9(3), 201-205.
• Referans34 Kim, M. (2005). Ethics of pedagogy in world-becoming: Contemplations on scientific literacy for citizenship. Delta Kappa Gamma Bulletin. 71(3) 52-58.
• Referans35 Köklü, N. (2000). Lisans ve lisansüstü öğrencilerinin görüşlerine göre araştırma sürecine yönelik etik olmayan davranışların gösterilme sıklığı ve nedenleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24(24), 527-542.
• Referans36 Kurtulmuş, M. & Ardıç, T. (2013). Lisansüstü öğrencilerin bilimsel araştırma sürecine ilişkin gözlemledikleri etik dışı davranışlar. Electronic Turkish Studies, 8(12).
• Referans37 E. & Pyhältö, K. (2017). Ethics in the supervisory relationship: supervisors' and doctoral students' dilemmas in the natural and behavioural sciences. Studies in Higher Education, 42(2), 232-247.
• Referans38 McLaughlin, A. (1970). Science, reason and value. Theory and Decision. 1, 121–137.
• Referans39 Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage Publications.
• Referans40 Muşlu Kaygısız, G., Benzer, E., & Dilek Eren, C. (2020). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel araştırma yöntemlerini kullanma durumlarının değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 706-729.
• Referans41 T., Löfmark, R., & Lundqvist, A. (2010). Scientific dishonesty—questionnaire to doctoral students in Sweden. Journal of Medical Ethics, 36(5), 315-318.
• Referans42 Özdemir, O. (2007). Yeni bir çevre eğitimi perspektifi: “Sürdürülebilir gelişme amaçlı eğitim”. Eğitim ve Bilim, 32(145), 23-38.
• Referans43 Özden, M., & Ergin, B. (2013). Lisansüstü öğrencilerinin bilimsel araştırmalarda uygulanan etik kurallara yönelik düşüncelerinin belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(22), 155-169.
• Referans44 Resnik, D. B. (2011). What is ethics in research & why is it important. National Institute of Environmental Health Science Retrieved from http://www. niehs. nih. gov/research/resources/bioethics/whatis.
• Referan45 Ruacan, Ş. (2005). Bilimsel araştırma ve yayınlarda etik ilkeler. Gazi Tıp Dergisi, 16(4), 147-149.
• Referans46 Ryan, B. E. (2011). Teaching ethics in the primary science classroom: Planning support for teachers, Doctoral dissertation, University of Waikato.
• Referans47 Sadler, T. D. (2004). Moral and ethical dimensions of socioscientific decision-making asintegral components of scientific literacy. The Science Educator, 13, 39 – 48.
• Referans48 Saracaloğlu, S., Varol, S. R., & Ercan, İ. E. (2005). Lisansüstü eğitim öğrencilerinin bilimsel araştırma kaygıları araştırma ve istatistiğe yönelik tutumları ile araştırma yetenekleri arasındaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), 187-199.
• Referans49 Sargut, A. S. (2006, Kasım). Buluşsal arayış ya da sav: bilimsel makale niteliği üzerine düşünceler. Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık, I. Ulusal Kurultay Bildirileri, Ankara (101-112).
• Referans50 Scipanov L. V. & Nistor, F. (2020, April, 23-24). Implications of ethics in the academic scientific research. The 16th International Scientific Conference eLearning and Software for Education, Bucharest.
• Referans51 Sharma, B. B., & Singh, V. (2011). Ethics in writing: Learning to stay away from plagiarism and scientific misconduct. Lung India: Official Organ of Indian Chest Society, 28(2), 148-150.
• Referans52 Sölpük Turhan, N. & Karadağ, E. (2019). An exploratory study on the PhD dissertation: PhD students’ opinions on their research development process. International Journal of Contemporary Educational Research, 6(1), 1-10.
• Referans53 Sponholz, G. (2000). Teaching scientific integrity and research ethics. Forensic Science international, 113(1-3) 511-514.
• Referans54 Stern, J. E. & D. Elliott. (1997). The ethics of scientific re- search: A guidebook for course development. Hanover, University Press of New England.
• Referans55 Tan, S. K. (1997). Moral values and science teaching: A Malaysian school curriculum initiative. Science & Education, 6(6), 555-572.
• Referans56 Tekerek, M., Karakaya, F. & Tekerek, B. (2016). Ethical reasoning in STEM disciplines. Journal of Education and Practice, 7(32), 182-188.
• Referans57 Than, M. M., Htike, H. & Silverman, H. J. (2020). Knowledge, awareness, attitudes, and practices towards research ethics and research ethics committees among myanmar post-graduate students. Asian Bioethics Review, 12(4), 379-398.
• Referans58 TÜBİTAK Araştirma ve Yayın Etiği Kurulu Yönetmeliği (2018, Mayıs 12). Bilim Kurulu Kararı (Sayı:277). Erişim adresi:https://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/3654/277_islenmis_hali_1.pdf
• Referans59 Türkiye Yükseköğretim Yeterlikleri Çerçevesi. (2011). TYYÇ, Temel alan yeterlilikleri, Eğitim ve Öğretim temel alanları: öğretmen yetiştirme ve eğitim bilimleri. Yüksek Öğretim Kurumu. Erişim adresi: http://tyyc.yok.gov.tr/pid=101&duyuruid=352
• Referans60 Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği. (2011). Psikolojik danışma ve rehberlik alanında çalışanlar için etik kurallar. Erişim adresi: https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/44163/mod_resource/content/0/PDR%20Etik.pdf Referans61 Türkiye Bilimler Akademisi Bilim Etiği Komitesi (2002). Bilimsel araştırmada etik ve sorunlar. Ankara, Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
• Referans62 Uçak, N. Ö. (2012). Öğrencilerin intihal algısı. Prof. Dr. K. Gülbün Baydur`a Armağan içinde (s. 173-182). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü.
• Referans63 Uçak, N. Ö. & Birinci, H. G. (2008). Bilimsel etik ve intihal. Türk kütüphaneciliği, 22(2), 187-204.
• Referans64 Uğurlu, H. (2020). Bilimsel araştırmalarda etik. Ahi Evran Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 67-78.
• Referans65 United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. (1991). Values and ethics and the science and technology curriculum. Bangkok: Asia and the Pacific Programme of Educational Innovation for Development, UNESCO-729. Referans66 Uysal, Ö. (2016). Harmanlanmış öğrenme ortamında proje tabanlı öğrenmenin gerçekleştirilmesi. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 2(2), 89-113.
• Referans67 Yasmin, C., Sinha, D. & Lahiri, S. (2020). Reflection of ethics and morality in science education, Education India Journal: A Quarterly Refereed Journal of Dialogues on Education, 9(3), 03-14.
• Referans68 Yıldırım, F. B. & Orhan, E. E. (2018). Yükseköğretimde akademik dürüstlüğe ilişkin öğrenci görüşleri, deneyimleri ve önerileri: bir olgu bilim araştırması. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (1), 202-210.
• Referans69 Yolcu, H. (2009). Bilimsel araştırmaya ilişkin temel kavramlar. Editör: A. Tanrıöğen. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.