Köken Düzleminde “Biliyorum”: Bilme-Bilim-Bilgi İlişkisi

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 221 - 233, 20.08.2022

Cüneyt Coşkun

https://doi.org/10.32329/uad.1036346

Öz

“Biliyorum”, “düşünüyor, sorguluyor ve yazıyor” olmanın bütünü, sonucudur. Basitmiş gibi görünen ancak kompleks bir problematiğe sahiptir. Bu problematiğin, gerçek amacı olan bir modellemede değerlendirilmesi ise oldukça önemlidir. Bu makalede bu model, “köken düzlemi modeli”dir. Bu model öncelikli olarak “köken” ve “başlangıç” kavramlarının etimolojik olarak farklılığını dikkate alarak, “bilme”, “bilim” ve “bilgi” kavramlarının kaynak, öz ölçüsünde tespitinden hareket etmektedir. Her bir kavramın dönemsel olarak farklı anlama, anlamlandırma ve açıklama boyutu odağa alınmıştır. Bu üç ana bileşenin birbirleriyle olan ilişkisi, ilgili dönemde toplumsal, ekonomik, düşünsel ve inanç zemininde değerlendirilmiştir.
Bu makalenin temel amacı, “köken düzlemi” olarak isimlendirdiğimiz model eksenin de “bilme”, “bilim” ve “bilgi” kavramlarının kökensel konumunu tespit etmektir. Ayrıca model sınırlarında “bilme-bilim-bilgi ilişkisi”ne dayalı “biliyorum”un tarihsel denklemini, M.S. 4. yüzyıl öncesi dönemle sınırlandırarak oluşturmaktır. Böylesi bir nokta dönem belirlememizin ya da sınırlandırmamızın nedeni ise M.S. 4. yüzyıl öncesinde olduğu gibi sonrasında da daha ideal bir yargıya ulaşmanın farklı bilme, bilim ve bilgi kavrayışlarının olmasıdır. Sonuç olarak, son konusu dönem çerçevesinde “biliyorum” tarihi, üç ana bileşen ilişkisinin değişen sürece göre toplam alanı olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilme, Bilim, Bilgi, “Biliyorum” Tarihi, Köken Düzlemi

“I Know” on The Planar of Origin: The Relationship of Knowing-Science-Knowledge

Öz

“I know”; the whole of being “thinking, questioning and writing” is the result. It seems simple but has a complex problem. It is very important to evaluate this problematic in a modeling with a real purpose. The model in this article is the “planar of origin model”. This model primarily takes into account the etymological differences of the concepts of “origin” and “beginning”, and starts with the determination of the concepts of “knowledge”, “science” and “knowledge” in terms of source / essence. The differences in the periodical understanding, interpretation and explanation dimensions of each concept are focused on. The relationship of these three main components with each other was evaluated on the social, economic and intellectual ground and belief level in the relevant period. The main purpose of this article is to determine the origin of the concepts of “knowing”, “science” and “knowledge” on the axis of the “planar of origin model”. In addition, it is to create the historical equation of “I know” based on the “knowledge-science-knowledge relationship” within the boundaries of the model, by limiting it to the period before the 4th century AD. The reason for this limitation is that there are different conceptions of “knowledge”, “science” and “knowledge” in reaching a more ideal judgment, as it was before the 4th century AD. As a result, the history of “I know” within the framework of this period is the total area of the three main component relations according to the changing process.

Anahtar Kelimeler

Knowing, Science, Knowledge, “I Know” History, “Planar of Origin Model”.

Kaynakça

• Agarwal, A. (2017). Knowing “Knowledge” And “To Know”: An Overview of Concepts. International Journal of Research-Granthaalayah, 5(11), 86-94. https://doi.org/10.5281/zenodo.1068217
• Andresen, L., Boud, D., & Cohen, R. (2000). Experience-based learning. İçinde G. Foley (Ed.), Understanding Adult Education and Training (2., ss. 226-240). Australia: Allen & Unwin.
• Aristoteles. (1996). Metafizik (2.; A. Arslan, Çev.). İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Aristoteles. (2017). Politika (F. Akderin, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Armstrong, K. (2018). Tanrı’nın Tarihi (6.; O. Özel, H. Koyukan, & K. Emiroğlu, Çev.). İstanbul: Pegasus Yayınları.
• Asadi, S. K., Seresti, R. A., & Nashli, H. F. (2017). Technology and Innovation in Prehistoric Period (En version). Archaeology of invention and innovation, 1-17. Tehran, Iran. Geliş tarihi gönderen https://www.researchgate.net/publication/333645455
• Aygün, V. (2017). Eskiçağ Mezopotamyası’nda Tanrı Algısı. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 79-93. https://doi.org/10.18506/anemon.295492
• Bahar, H. (2007). Eskiçağ Tarihi Ders Notları. Konya: Mesa Fotokopi.
• Bernal, J. D. (2009). Tarihte Bilim (2.; T. Ok, Çev.). İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Bishop, S. R., Lau, M., Shapiro, S., Carlson, L., & v.d. (2004). Mindfulness: A Proposed Operational Definition. Clinical psychology: Science and practice, 11(3), 230-241. https://doi.org/10.1093/clipsy/bph077
• Black, J., & Green, A. (1992). Gods, Demons, and Symbols of Ancient Mesopotamia. London: The British Museum Press. Geliş tarihi gönderen http://library.lol/main/10C30948987C4180717FBE772BC7554F
• Burke, P. (2018). Bilgi Tarihi Nedir? (T. Sivrikaya, Çev.). İstanbul: Islık Yayınları.
• Burton, D., & Grandy, D. (2005). Büyü, Gizem ve Bilim- Batı Uygarlığında Okült (Y. Tokatlı, Çev.). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Cevizci, A. (2002). İçinde Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Chalmers, A. F. (1999). What is this thing called Science? (3.). Indianapolis / Cambridge: Hackett Publishing Company, Inc. Cleeremans, A., Destrebecqz, A., & Boyer, M. (1998). Implicit learning: News from the front. Trends in Cognitive Sciences, 2(10), 406-416. https://doi.org/10.1016/S1364-6613(98)01232-7
• Çüçen, A. K. (2001). Bilgi Felsefesi. Bursa: Asa Kitabevi.
• Denkel, A. (1998). İlkçağ’da Doğa Felsefeleri (2.). İstanbul: Özne Yayınları.
• Durğun, S. (2017). Paul Ricoeur: Anlatı Olarak Tarih. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 7(1), 165-204. Geliş tarihi gönderen https://app.trdizin.gov.tr/makale/TWpNeE5qRTVPUT09/paul-ricoeur-anlati-olarak-tarih
• Frensch, P., & Rünger, D. (2003). Implicit Learning. Current Directions in Psychological Science, 12(1), 13-18. https://doi.org/10.1111/1467-8721.01213
• Gürel, A. O. (2001). Doğa Bilimleri Tarihi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Iltar, E. K. (2019). David Hume’un Ahlak Anlayışının Epistemik Temelleri Üzerine Bir İnceleme. İçinde A. U. Hacıfevzioğlu (Ed.), İnsan, Toplum ve Siyaset: Felsefi Sorgulamalar (ss. 141-160). İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Jaspers, K. (1997). Felsefe Nedir? (3.; İ. Z. Eyuboğlu, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Kalergi, R. von C. (2021). Teknik Apolojisi Teknoloji Felsefesinin Doğuşu (R. Demir, Ed.; Bekir Sıdkı Bey, Çev.). İstanbul: Muhayyel Yayıncılık.
• Keseroğlu, H. S. (2005). Kütüphanenin Tözü: Tarih Öncesi Dönemde Bilgi. Türk Kütüphaneciliği, 19(3), 297-307. Geliş tarihi gönderen https://dergipark.org.tr/tr/pub/tk/issue/48945/624324
• Levi-Strauss, C. (1994). Yaban Düşünce (T. Yücel, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Lloyd, G. E. R. (2014). Aristoteles (A. Kayapalı, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Malinowski, B. (1990). Büyü, Bilim ve Din (S. Özkal, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Malinowski, B. (2016). Bilimsel Bir Kültür Teorisi (D. Uludağ, Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Malmsjö, A. (1996, Ağustos 14). Information Seeking Behavior and Development of Information Systems: A Contextual View. 1-11. Tampere.
• Mengüşoğlu, T. (2015). İnsan Felsefesi. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Mutlu, A. P., & Mutlu, M. E. (2017). Öğrenme Deneyimi Tasarımı. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(1), 39-76. Geliş tarihi gönderen https://dergipark.org.tr/tr/pub/auad/issue/34114/377379
• Nietzsche, F. W. (2014). Tanrı Öldü: Tanrı Ölmüştür ve İnsanlar Dünya’da Yapayanlız Kalmıştır. Ankara: Yason Yayınları.
• Öktem, N. (2011). Antik Yunan Felsefesi. Journal of Istanbul University Law Faculty, 39(1-4), 353-413. Geliş tarihi gönderen https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuhfm/issue/9115/114083
• Parlak, B., & Caner, C. (2013). Anadolu Uygarlıkları ve Türkiye’nin Yönetim Tarihi. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Pears, D. (2004). Bilgi Nedir? (A. Güçlü, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Petersen, E. N., Muckadell, S. de C., & Hvidtfeldt, R. (2016). What should we demand of a definition of ‘learning’? İçinde A. Qvortrup, M. Wiberg, G. Christensen, & M. Hansbøl (Ed.), On the Definition of Learning. Denmark: University Press of Southern Denmark. Geliş tarihi gönderen https://www.sdu.dk › book+chapters › chapter+2
• Ronan, C. A. (2003). Bilim Tarihi- Dünya Kültürlerinde Bilimin Tarihi ve Gelişmesi (3.; E. İhsanoğlu & F. Günergun, Çev.). Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• Seyhan, İ. A. (2021). Antik Mısır’da Ota Çağ İslam Dünyası’na Kısa Matematik Tarihi. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 4(Özel Sayı), 1-12. https://doi.org/10.26701/uad.977492
• Şenel, A. (1982). İlkel Topluluktan Uygar Topluma-Geçiş Aşamasında Ekonomik Toplumsal Düşünsel Yapıların Etkileşimi. Ankara: A.U. S.B.F. Basın ve Yayın Yüksek Okulu Basımevi. Geliş tarihi gönderen https://dspace.ankara.edu.tr
• Tağman, S. E. (2018a). Bilimsel Açıklamanın Felsefi Temelleri Bağlamında Aristoteles’in Dört Neden Kuramı. Dört Öğe, (13), 85-106. Geliş tarihi gönderen http://www.nobelyayin.com/dortoge.
• Tağman, S. E. (2018b). Bilimsel Açıklamanın Tarihsel-Felsefi Temelleri Bağlamında Platon’un İdealar Kuramı. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(3), 179-190. https://doi.org/10.30692/sisad.457509
• Taş, S., & Günay, E. (2015). Antik Çağ Toplumlarının Özellikleri, Geleneksel Statüleri ve İktisadi Yapıyı Belirleyen Kurumları. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 141-166. Geliş tarihi gönderen https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/107867
• Tekeli, İ., Özoğlu, S. Ç., Akşit, B., Irzık, G., & İnam, A. (Ed.). (2002). Bilgi Toplumuna Geçerken Farklılaşan Bilgiye İlişkin Kavram Alanı Üzerine Bazı Saptamalar. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları 3.
• Topakkaya, A. (2014). Sistematik Felsefe Bağlamında Platon-Aristoteles Karşılaştırması. Ankara: Nobel Yayınları.
• Torrey, E. F. (2018). Beynin Evrimi ve Tanrıların Ortaya Çıkışı (2.; E. Aktaş, Çev.). İstanbul: Paloma Yayınevi.
• Uçak, N. Ö. (2010). Bilgi: Çok Yüzlü Bir Kavram. Türk Kütüphaneciliği, 24(4), 705-722. Geliş tarihi gönderen https://dergipark.org.tr/tr/pub/tk/issue/48858/622489
• Whitehead, A. N. (2017). Doğa Kavramı (S. Çalcı & S. Köse, Çev.). İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Ziman, J. (2000). Real Science What It Is, and What It Means. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press.
• İnternet Kaynağı: Naşiyan Sözlük. (t.y.). Geliş tarihi gönderen https://www.nisanyansozluk.com/?k=deneyim&lnk=1