Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programı Akademik Yapısının İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 3, 343 - 355, 20.12.2022

Orhan Ünal , Nurbanu Şeren

https://doi.org/10.32329/uad.1103677

Cited By: 2

Öz

Araştırmanın amacı, Türkiye’deki Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programlarının akademik yapısını farklı değişkenler açısından ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda programda görev yapan öğretim üyelerinin cinsiyetleri, unvanları, doktora mezuniyet yılları, görev yaptıkları ve doktora yaptıkları üniversiteler, doktora yaptıkları alanlar ve programların içten beslenme oranları incelenmiştir. Araştırma, nitel araştırma desenlerinden olan durum çalışmasına göre tasarlanmış; veriler belge incelemesi yoluyla toplanmıştır. Araştırmanın veri kaynağını Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programına öğrenci kabul eden 64 üniversitede görevli 377 öğretim üyesi oluşturmaktadır. Verilerin elde edilmesinde YÖK Lisans Program Atlası ve YÖK Akademik veri tabanları kullanılmıştır. Verilerin analizi sonucunda programda görevli öğretim üyelerinin cinsiyet açısından erkek ağırlıklı olduğu, unvan açısından ise doktor öğretim üyelerinin profesör ve doçentlere göre daha fazla olduğu anlaşılmıştır. Öte yandan 2006-2013 yılları arasında doktora mezunu olan öğretim üyelerinin diğer yıl aralıklarına göre daha fazla olduğu belirlenmiştir. Öğretim üyelerinin ağırlıkla sosyal bilgiler eğitimi, tarih eğitimi, coğrafya eğitimi ve sosyal bilgileri oluşturan tarih ve coğrafya gibi alanlarda doktoralarını tamamladıkları görülmüştür. Doktora programlarında Gazi, Atatürk ve Marmara gibi bazı köklü üniversitelerinin kaynak üniversite olarak öne çıktığı ve yine bu kaynak üniversitelerin içten beslenme oranlarının yüksek olduğu belirlenmiştir. Çalışmanın ilgili alandaki akademisyenlerin yanı sıra lisans ve lisansüstü öğrencilerine rehber olma ve istihdam sağlama noktasında fayda sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Akademik yapı, içten beslenme, öğretim üyesi, Sosyal Bilgiler Eğitimi, yükseköğretim

Examination of the Academic Structure of the Social Studies Teaching Undergraduate Program

Öz

The research aims to reveal the academic structure of Social Studies Education Programs in Turkey in terms of different variables. For this purpose, the genders, titles, doctoral graduation years of the faculty members working in the program, the universities where they worked and did doctorate, the fields where they did their doctorate, and the inbreeding rates of the programs were examined. The research was designed according to the case study, which is one of the qualitative research patterns. The data were collected through document review. The data source of the research consists of 377 faculty members working in 64 universities that accept students to the Social Studies Education Undergraduate Program. YÖK Undergraduate Program Atlas and YÖK Academic databases were used to obtain the data. As a result of the analysis of the data, it was understood that the faculty members working in the program were predominantly male in terms of gender and that the assistant professor faculty members were more than professors and associate professors in terms of title. On the other hand, it was determined that the number of faculty members who graduated with doctorate degrees between 2006 and 2013 is higher than in other year intervals. It was observed that faculty members completed their doctorate in the fields such as social studies education, history education, geography education, and history and geography that constitute social studies. It was determined that some well-established universities such as Gazi, Atatürk, and Marmara in doctoral programs stand out as source universities, and these source universities had high inbreeding rates. It is thought that the study will be beneficial in terms of providing guidance and employment to undergraduate and graduate students as well as academicians in the relevant field.

Anahtar Kelimeler

Academic structure, inbreeding, faculty member, Social Studies Education, higher education., higher education

Kaynakça

• Akarsu, A. H., Yılmazer, A. ve Geçit, Y. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen eğitimi programlarının yapısı: 2006-2018 programlarının karşılaştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 56, 23-60.
• Altbach, P. G., Yudkevich, M. ve Rumbley, L. E. (2015). Academic inbreeding: Local challenge, global problem. Asia Pacific Education Review 16 (3), 317-30.
• Aydemir, A. ve Ustaoğlu-Çelik, A. (2021). Türkiye’de sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programlarına yerleşenlerin yükseköğretim girdi göstergelerinin incelenmesi. Yıldız Journal of Educational Research, 6(1), 21-23.
• Bayram, Ö. (2003). Türkiye’de ilköğretime (6-7-8) branş öğretmeni yetiştirilmesi ve sosyal bilgiler öğretmenliği ile sosyal bilgiler dersi programlarının gelişimi (1946-1982). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Bilgili, A. S. (2006). Geçmişten günümüze sosyal bilimler ve sosyal bilgiler. İ. H. Demircioğlu (Ed.). Sosyal Bilgilerin Temelleri içinde (ss. 3-56). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Bogdan, R. C., ve Biklen, S. K. (1992). Qualitative research for education to theory and methods. Boston, MA: Allyn and Bacon A Division of Simon & Schuster Inc.
• Boz, N. ve Gür, B. (2021). İletişim programlarının kimliği: Üniversiteler ve alanlar arası akademik hareketlilik. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 8(1), 9-34.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri (24. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches ( 2. Baskı). SAGE Publications.
• Davey, L. (1990). The application of case study evaluations. Practical Assessment, Research, and Evaluation, 2(1), 9.
• Ercan, B. (2009). Türkiye’de ilköğretim II. Kademeye sosyal bilgiler öğretmeni yetiştirme sistemleri (1923-2008). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Horta, H. (2013). Deepening our understanding of academic inbreeding effects on research information exchange and scientific output: new insights for academic based research. Higher Education, 65, 487-510.
• Kan, Ç. (2010). ABD ve Türkiye’de Sosyal Bilgilerin Tarihsel Gelişimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 663-672.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kaymakçı, S. (2012). Sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programlarının içerik değerlendirmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 2(1), 45-61.
• Kaymakçı, S. ve Öztürk, T. (2011). The panorama of social studies educa-tion in Turkey. E-Journal of New World Sciences Academy: Education Sciences, 6(2), 1852-1867.
• Kılınç, A. Ç., Çepni, O., Kılcan, B. ve Palaz, T. (2017). Öğretim üyelerinin görüşlerine göre Türkiye’de yeni kurulan üniversitelerin sorunları: Nitel bir araştırma. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi,2, 282-293.
• Koçak, S. ve Kavak, Y. (2014). Milli Eğitim Bakanlığı’nın öğretmen atama esasları ve kaynak yükseköğretim programlarıyla ilgili gelişmeler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(4), 157-170.
• Lincoln, Y. S., ve Guba, E. G. (1985). Qualitative inquiry. Boston, MA: SAGE Publications. OECD (2018). Education at a glance 2016. OECD Indicators. Paris. https://www.oecd-ilibrary.org/education/education-at-a-glance-2016_eag-2016-en 1adresinden erişilmiştir.
• Padilla, L. E. (2008). How has Mexican faculty been trained? A national perspective and a case study. Higher Education, 56, 167-183.
• Pan, S. (1993). A study of faculty inbreeding at eleven land-grant universities. Unpublished Doctoral Thesis, Iowa: Iowa State University.
• Parker, W. C. (2010). Social studies education eC21. W. C. Parker (Ed.). Social studies today: Research and practice içinde. (ss. 3-18). New York: Routledge.
• Ross, E. W., Matthison, S. ve Vinson, K. D. (2014). Social studies curriculum and teaching in the area of standardization. E. W. Ross (Ed.). The social studies curriculum purposes, problems, and possibilities içinde (s. 25-50), Albany: State University of New York Press.
• Safran, M. (2011). Sosyal bilgiler öğretimine bakış. B. Tay ve A. Öcal (Ed.). Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi içinde (s.2-16). Ankara: Pegem Akademi.
• Sönmez, V. (2005). Hayat ve sosyal bilgiler öğretimi ve öğretmen kılavuzu. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2016). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Strauss, L. M. (2007). Worldview construction: International relations concepts embedded in elemantary social studies textbooks. (Doctoral Dissertation). ProQuest Dissertations and Theses Database.
• Şentürk, B. (2015). Çokuz ama yokuz: Türkiye’deki akademisyen kadınlar üzerine bir analiz. ViraVerita E-Dergi, (2), 1-22.
• Şeren, N., Tut, E., Aydın-Çolak, E. ve Kıroğlu, K. (2021). Türkiye ve Kanada’daki (Alberta Eyaleti) sosyal bilgiler öğretim programlarının beceri boyutu açısından karşılaştırılması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(1), 292-311.
• Tokcan, H. ve Tangülü, Z. (2019). 2006 ve 2018 sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programı üzerine karşılaştırmalı bir analiz çalışması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23, 97-119.
• Tokcan, H. ve Tilki, A. (2018). Türkiye’deki Sosyal Bilgiler Eğitimi lisans programlarının mevcut durumunun incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 200-223.
• Tonga, D. (2020). Son yirmi yılda Türkiye’de sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 1547-1564.
• Turan, R. (2018). Eğitim fakültelerinin sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programlarında 2018 yılında gerçekleştirilen güncelleme üzerine genel bir değerlendirme. F. Yamaner ve S. Baskın (Ed.). Uluslararası İnsan, Toplum ve Spor Bilimleri Sempozyumu Tam Metin Bildiriler Kitabı. (s.602-619).
• Ünal, O. ve Demirkaya, H. (2019). Eğitici çizgi romanın sosyal bilgiler dersinde kullanılmasına yönelik yarı deneysel bir çalışma. International Journal of Geography and Geography Education, 40, 92-108.
• Yaylak, E. (2019). Türkiye’de Sosyal Bilgiler Eğitiminin Yükseköğretimdeki Durumu. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 800-838.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, K. (2017). Eğitim fakülteleri yeni bir eğitim felsefesi oluşturabilir mi? Türkiye Eğitim Dergisi, 2(1), 22-41.
• Yiğit, E. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının gözünden vatandaşlık ve Türk vatandaşlığı. İlköğretim Online, 16(2), 406-427.
• YÖK (2022a) Yükseköğretim Program Atlası. https://yokatlas.yok.gov.tr/ adresinden 15.02.2022 tarihinde erişilmiştir.
• YÖK (2022b) YÖK Akademik. https://akademik.yok.gov.tr/AkademikArama/ adresinden 15.02.2022 tarihinde erişilmiştir.
• YÖK (2022c) Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden 15.02.2022 tarihinde erişilmiştir.