Process of Functional Transformation in Higher Education: Conversion of Academic Value into Economic Value

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 4, 425 - 442, 20.12.2023

Kadir Sain , Şakir Berber

https://doi.org/10.32329/uad.1358127

Öz

Changes that have occurred in economic, social, cultural, and political structures throughout the historical process have pushed higher education institutions towards functional transformation. In feudal societies where religion and the sacred were prominent, 1st Generation Universities (with the function of education and instruction) emerged. In industrial societies where production and profit came to the fore, 2nd Generation Universities (with the functions of education, instruction, and scientific research) came into being and in knowledge societies where knowledge and global issues took precedence, 3rd Generation Universities (with the functions of education, instruction, scientific research, and social benefit) have emerged. Higher education institutions, with the integration of the functions of instruction, scientific research, and societal benefit through 3rd Generation Universities, have become a driving force in shaping the rapidly changing, evolving, and developing world of the 21st century. Through their instructional functions, they contribute to the development of a qualified human capital, through their scientific research functions, they generate valuable scientific knowledge, and through their societal benefit functions, they play a significant role in addressing various critical societal issues (economic, ecological, social, cultural, political, etc.). Third Generation Universities have pioneered scientific, technological, innovative, and entrepreneurial activities, thereby generating societal benefits. This has been possible by transforming the qualified information they have produced into economic value (high value-added products and services, effective technology, and innovation). In the current study, the process of functional transformation in higher education was examined in the context of the conversion of academic value (knowledge) into economic value.

Anahtar Kelimeler

higher education, 3rd generation universities, societal benefit, knowledge, economic value

Yükseköğretimde İşlevsel Değişim Süreci: Akademik Değerin Ekonomik Değere Dönüşümü

Öz

Tarihsel süreç içerisinde ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasi yapılarda meydana gelen değişimler yükseköğretim kurumlarını işlevsel değişime itmiştir. Bu doğrultuda; dinin ve kutsal olanın ön plana çıktığı feodal toplumlarda I. Nesil Üniversiteler (eğitim-öğretim işlevi), üretim ve kârın ön plana çıktığı sanayi toplumlarında II. Nesil Üniversiteler (eğitim-öğretim ve bilimsel araştırma işlevi), bilgi ve küresel sorunların ön plana çıktığı bilgi toplumlarında ise III. Nesil Üniversiteler (eğitim-öğretim, bilimsel araştırma ve toplumsal fayda işlevi) ortaya çıkmıştır. III. Nesil Üniversiteler ile birlikte eğitim-öğretim, bilimsel araştırma ve toplumsal fayda işlevlerini bir bütün olarak yerine getirmeye başlayan yükseköğretim kurumları; eğitim-öğretim işlevleriyle nitelikli insan gücü olarak beşeri sermaye ortaya koyarak, bilimsel araştırma işlevleriyle nitelikli bilimsel bilgiler üreterek, toplumsal fayda işlevleriyle de toplumsal sorunların (ekonomik, ekolojik, sosyal, kültürel, siyasi vb.) çözümünde birçok önemli görevi yerine getirerek 21. yüzyılın hızla değişen, dönüşen ve gelişen dünyasının şekillendirici itici gücü olmuşlardır. III. Nesil Üniversiteler bilimsel, teknolojik, yenilikçi ve girişimci faaliyetlere öncülük ederek toplumsal fayda üretmişlerdir. Bu, ortaya koydukları nitelikli bilgileri ekonomik değere (yüksek katma değerli ürün ve hizmet, etkili teknoloji ve inovasyon) dönüştürebilmeleri ile mümkün olmuştur. Bu çalışmada, akademik değerin (bilginin) ekonomik değere dönüşümü bağlamında yükseköğretimde yaşanan işlevsel değişim süreci incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

yükseköğretim, III. nesil üniversiteler, toplumsal fayda, bilgi, ekonomik değer

Kaynakça

• Aktan, C. C. (2007). Yüksek öğretimde değişim: global trendler ve yeni paradigmalar. C. C. Aktan (Ed.), Değişim çağında yüksek öğretim: global trendler – paradigmal yönelimler içinde (s. 11-64). İzmir: Yaşar Üniversitesi. Alkan, R. M. (2014). Üniversite-sanayi iş birliği için bazı öneriler. Yükseköğretim Dergisi, 4(2), 61-68.
• Alkibay, S., Orhaner, E., Korkmaz, S., & Ermeç Sertoğlu, A. (2012). Üniversite sanayi iş birliği çerçevesinde teknoparklar, yönetimsel sorunları ve çözüm önerileri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(2), 65-90.
• Altbach, P. G., Reisberg, L., & Rumbley, L. E. (2010). Trend in global higher education: tracking an academic revolution. Paris: Sense Publishers. https://doi.org/10.1163/9789004406155
• Antalyalı, Ö. L. (2007). Tarihsel süreç içerisinde üniversite misyonlarının oluşumu. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6, 25-40.
• Aybarç Bursalıoğlu, S. (2012). Türkiye ve Avrupa birliği ülkelerinde yükseköğretim kamu harcamalarının karşılaştırmalı etkinlik analizi (Yayımlanmamış doktora tezi). Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• Aydın, İ. (2021). Akademik etik. Ankara: Pegem.
• Ayten, A. M. (2016). Yükseköğretim kurumlarında stratejik sürdürülebilir alan yönetimi. Yükseöğretim Dergisi, 6(3), 142-154.
• Ayten, A. M., & Göver, İ. H. (2020). Değişen yükseköğretim sistemini sosyokültürel ve mekansal bağlamlarda yeniden düşünmek. Yükseköğretim Dergisi, 10(2), 141-152. https://doi.org/10.2399/yod.19.512935
• Bannier, B. J. (2016). Global trends in transnational education. International Journal of Information and Education Technology, 6(1), 80-84. http://www.ijiet.org/vol6/663-DL0006.pdf
• Berber, Ş. (2003). Bilgi çağında eğitim. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 39-50.
• Bernasconi, A., & Celis, S. (2017). Higher education reforms: Latin America in comparative perspective. Education Policy Analysis Archives, 25(67), 1-15. https://doi.org/10.14507/epaa.25.3240
• Bozkurt, E. (2018). Avrupa’da aydınlanmacılık hareketinin ortaya çıkışı (Yayımlanmamış bitirme tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Burnett, S. A., & Huisman, J. (2010). Universities’ responses to globalization: The influence of organizational culture. Journal of Studies in International Education, 14(2), 117-142. https://doi.org/10.1177/1028315309350717
• Chiragov, E. (2015). Üniversitelerin kamusallığı: kamusal üniversitenin çöküşü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• D’Este, P. & Perkmann, M. (2009). Why do academics engage with industry? The entrepreneurial university and individual motivations. The Journal of Technology Transfer, 36, 316-339.
• Erdem, A. R. (2016). Üniversite anlayışındaki değişim: birinci nesil üniversiteden dördüncü nesil üniversiteye. TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi, 16(16), 21-52.
• Etzkowitz, H. (2008). The triple helix: industry-university-government innovation in action. New York: Routledge.
• Etzkowitz, H., & Leydesdorff, L. (2000). The dynamics of innovation: From national systems and mode 2 to a triple helix of university-industry-government relations. Research Policy, 29(2), 109-123. https://doi.org/10.1016/S0048-7333(99)00055-4
• Gökberk, M. (2011). Felsefe tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Grant, E. (1997). When did modern science begin? American Scholar, 66(1), 105-114.
• Günay, D. (2007). Yirmibirinci yüzyılda üniversite. C. C. Aktan (Ed.), Değişim çağında yüksek öğretim: global trendler – paradigmal yönelimler içinde (s. 77-88). İzmir: Yaşar Üniversitesi
• Günay, D. (2011). Türk yükseköğretiminin yeniden yapılandırılması bağlamında sorunlar, eğilimler, ilkeler ve öneriler –I. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(3), 113-121. DOI: 10.5961/jhes.2011.017
• Günay, D. (2018). Bir üniversite modeli önerisi: Yedinci nesil üniversite. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 1(3), 100-109. https://doi.org/10.32329/uad.484582
• Günay, D., & Günay, A. (2016). Dünyada ve Türkiye’de yükseköğretim okullaşma oranı ve gelişmeler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 6(1), 13-60. DOI: 10.5961/jhes.2016.139
• Günay, D., & Günay, A. (2017). Türkiye’de yükseköğretimin tarihsel gelişimi ve mecvut durumu. Yükseköğretim Dergisi, 7(3), 156-178. doi:10.2399/yod.17.024.
• Gürüz, K., Şuhubi, E., Şengör, A. M. C., Türker, K. & Yurtsever, E. (1994). Türkiye’de ve dünyada yükseköğretim, bilim ve teknoloji. İstanbul: TÜSİAD.
• Hamlyn, D. (1996). The concept of a university. Philosophy, 71(276), 205-218.
• Horn, M. B., & Dunagan, A. (2018). Innovation and quality assurance in higher education. Christensen Institute. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED586374.pdf
• İlhan, E. (2018). Üniversitelerin lisans programlarında uygulanan çekirdek programın değerlendirilmesi (Yayımlanamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Karadeniz, O., Durusoy, S., & Köse, S. (2007). Avrupa Birliği yolunda Türkiye’de eğitim ve beşeri sermaye. O. Karedeniz (Ed.). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 170-189.
• Kıyak, S. (2013). The transformation of university (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Kiper, M. (2010). Dünyada ve Türkiye’de üniversite-sanayi işbirliği ve bu kapsamda üniversite-sanayi ortak araştırma merkezleri programı (ÜSAMP). Ankara: Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı. Retrieved from https://www.ttgv.org.tr/tur/images/publications/6005bd04eec7d.pdf
• Kireçci, M. A., Bacanlı, H., Erişen, Y., Karadağ, E., Çelikgöz, N., Dombaycı, M. A., Toprak, M., & Şahin, M. (2016). Türkiye’de yükseköğretimin uluslararasılaşması: Bir endeks oluşturma çalışması. Eğitim ve Bilim, 41(187), 1-28. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2016.6223
• Krstić, M., Filipe, J. A., & Chavaglia, J. (2020). Higher education as a determinant of the competitiveness and sustainable development of an economy. Sustainability, 12(16), 6607. https://doi.org/10.3390/su12166607
• Kwiek, M. (2001). Globalization and higher education. Higher Education in Europe, 16(1), 27-39.
• Laptevа, A. V., & Efimov, V. S. (2016). New generation of universities. University 4.0. Journal of Siberian Federal University Humanities & Social Sciences, 11(9), 2681– 2696.
• Makdisi, G. (1989). Scholasticism and Humanism in Classical Islam and the Christian West. Journal of the American Oriental Society, 109(2), 175-182.
• Martin, B. R. & Etzkowitz, H. (2000). The origin and evolution of the university species. Retrieved from https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.599.5719&rep=rep1&type=pdf
• McBurnie, G. (2002). Globalization, GATS, and transnational education. Educational Sciences: Theory & Practice, 2(1), 169-190.
• McLendon, M. K., & Ness, E. C. (2003). The politics of state higher education governance reform. Peabody Journal of Education, 78(4), 66-88.
• Mikhailov, A., Puffal, D., & Santini, M. (2020). University-industry relations and industrial innovation: evidence from Brazil. Journal of Technology Management & Innovation, 15(3), 6-16.
• Mok, K. H. (2012). The quest for innovation and entrepreneurship: the changing role of university in East Asia. Globalisation, Societies and Education, 10(3), 317-335.
• Nair, G. (2008). Bilgi toplumu ve Türkiye. İstanbul: Gündoğan Yayınları.
• Nordin, M. Z. F. (2017). History and epistemology of universities. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/318360442_History_and_Epistemology_of_Universities
• Odabaşı, Y. (2007). 21. yüzyılın üniversite modeli olarak girişimci üniversiteler. C. C. Aktan (Ed.), Değişim çağında yüksek öğretim: global trendler – paradigmal yönelimler içinde (s. 117-133). İzmir: Yaşar Üniversitesi.
• Okumuş, M. Y. (2021). Yükseköğretimde değişim ve dönüşüm beklentileri öneriler. Ankara: Eğitim-Bir-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi.
• Ökmen, M. & Bal, V. (2013). Üniversite yönetimlerinin girişimci üniversite kavramına ilişkin görüşleri. Yükseköğretim Dergisi, 3(2), 70-81.
• Özcan, B. (2020). Türk, Avrupa ve Amerika yükseköğretim sistemlerinde uygulanan kurumsal değerlendirme süreçlerinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Perkin, H. (2007). History of universities. In James J.F. Forest & Philip G. Altbach (Eds.), International handbook of higher education (pp. 159-205). Netherlands: Springer.
• Piyadeoğlu, C. (2018). Nizamiye medreselerinin kuruluşu ve önemi. Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi, 8, 124-135.
• Ranga, M., & Etzkowitz, H. (2013). Triple helix systems: An analytical framework for innovation policy and practice in the knowledge society. Industry and Higher Education, 27(4), 237-262. https://doi.org/10.5367/ihe.2013.0165
• Readings, B. (1996). The university in ruins. Cambridge: Harvard University.
• Rukancı, F., & Anameriç, H. (2004). Ortaçağda ilk üniversiteler: studium generale. Felsefe Dünyası, 39, 170-186.
• Sabır Taştan, N. (2020). Yükseköğretimde akademik performansın etkinlik temelinde değerlendirilmesinde bir model önerisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsum.
• Sain, K. (2022a, 21-22 Ekim). Yükseköğretimin işlevsel değişim süreci üzerine bir araştırma/A study on the functional change process of higher education. 2nd International Conference on Social Sciences, Humanities and Education, İstanbul.
• Sain, K. (2022b). Beşeri sermaye gücü olarak yükseköğretimin küresel rekabet ile ilişkisi: OECD ülkeleri üzerine bir panel veri analizi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Sain, K., & Zabun, B. (2018, 28-30 Nisan). Eğitim-ideoloji ilişkisinde ulus devletin tarihsel belirleyiciliği. SADAB I. Uluslararası Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Sempozyumu, Antalya.
• Saklı, A. R., & Akdoğar Akbulut, H. T. (2017). Dünyada ve Türkiye’de üniversitelerin tarihi gelişimi. A. R. Saklı (Ed.), Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi öğrenci ve akademisyenleri ile Rize halkının karşılıklı algı ve beklentileri içinde (ss. 9-49). Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Selvitopu, A., & Aydın, A. (2018). Türk yükseköğretiminde uluslararasılaşma stratejileri: süreç yaklaşımı çerçevesinde nitel bir inceleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(4), 803-823. doi: 10.16986/HUJE.2018038522
• Storberg-Walker, J., & Torraco, R. (2004). Change and higher education: a multidisciplinary approach. Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED492430.pdf
• Şahin, M., & Alkan, R. M. (2016). Yükseköğretimde değişim dönüşüm süreci ve üniversitelerin genişleyen rolleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 297-307.
• Şimşek, H., & Adıgüzel, T. (2012). Yükseköğretimde yeni bir üniversite paradigmasına doğru. Eğitim ve Bilim, 37(166), 250-261.
• Tekeli, İ. (2003). Dünya’da ve Türkiye’de üniversite üzerinde konuşmanın değişik yolları. Toplum ve Bilim Dergisi, 97, 123-143.
• Telli Yamamoto, G. (2020). Girişimci yenilikçi üniversite. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(1), 44-48. https://doi.org/10.32329/uad.702735
• Timur, T. (2000). Toplumsal değişme ve üniversiteler. Ankara: İmge Kitapevi.
• Trow, M. (2007). Reflections on the transition from elite to mass to universal access: Forms and phases of higher education in modern societies since WWII. In Forest, J.J.F., & Altbach, P.G. (Eds.), International handbook of higher education (pp. 243-280). Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4020-4012-2_13
• Ulusoy, G. (2007). Disiplinlerarası araştırma ve eğitim. C. C. Aktan (Ed.), Değişim çağında yüksek öğretim: global trendler – paradigmal yönelimler içinde (s. 389-397). İzmir: Yaşar Üniversitesi
• UNESCO. (2011). International standart classification of education-ISCED 2011. Retrieved from http://uis.unesco.org/sites/default/files/documents/international-standard-classification-of-education-isced-2011-en.pdf
• Ümit Aydın, M. (2013). Sosyolojik açıdan sanayileşmenin eğitim kurumuna etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Ünal, Y. (2009). Bilgi toplumu tarihçesi. Tarih Okulu Dergisi, V, 123-144.
• Webster, F. (2006). Theories of the information society. New York: Roudledge.
• Wissema, J. G. (2014). Üçüncü kuşak üniversitelere doğru: geçiş döneminde üniversiteleri yönetmek (N. Devrim & T. Belge, çev.). İstanbul: Özyeğin Üniversitesi.
• Yamaç, K. (2009). Bilgi toplumu ve üniversiteler. Ankara: Eflatun Yayınevi.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yıldırım, M. (2020). Rönesans ve Reformansyon. Çankırı Karatekin Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 8(1), 184-210.
• Yong, X. (2006). Missions of research university and choice of its organizational framework. Frontiers of Education in China, 1(3), 417-425.
• YÖK. (2021). Üniversite-sanayi iş birliğinin geliştirilmesi eylem planı. Retrieved from https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/2021/universite-sanayi-isbirliginin-gelistirilmesi-eylem-plani.pdf
• Yükseköğretim Kanunu. (1981). T. C. Resmî Gazete, 17506, 6 Kasım 1981.
• Zhang, X. (2007). Re-examining the mission of the university in mass higher education. Frontiers of Education in China, 2(3), 378-393.