Üniversite Öğrencilerinde Kişilik Özellikleri ile Presenteeism Davranışları Arasındaki İlişkisinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 50 - 68, 27.04.2022

Hasan Kütük , Turgay Şirin

https://doi.org/10.47477/ubed.1060830

Öz

Araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinin Presenteeism davranışları ile Beş Faktör Kişilik özellikleri arasındaki ilişkiyi çeşitli değişkenler açısından incelenmesidir. Araştırmanın örneklemi 2017-2018 yıllarında üniversitelerde okumakta olan 453 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırma ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır. Veri toplama aracı olarak Beş Faktör Kişilik Özellikleri Ölçeği ve Öğrenciler İçin Presenteeism Ölçeği kullanılmıştır. Sonuçlar kişilik tiplerinden nevrotikliğin %3 oranında, gelişime açıklığın %4 oranında, uyumluluğun %1 oranında ve sorumluluğun %2 oranında presenteeism davranışını yordadığını göstermektedir. Yine nevrotiklik; presenteeism ölçeğinin alt boyutlarında iş tamamlama ile negatif, eğlenceden kaçma ve toplam presenteeism ile pozitif korelasyon göstermektedir. Dışadönüklük; presenteeism ölçeğinin alt boyutlarında eğlenceden kaçma ile negatif, iş tamamlama ve toplam preseteeism ile pozitif korelasyon göstermektedir. Gelişime Açıklık; presenteeism ölçeğinin alt boyutlarında eğlenceden kaçma ile negatif, iş tamamlama ve toplam preseteeism ile pozitif korelasyon göstermektedir. Uyumluluk; presenteeism ölçeğinin alt boyutlarında eğlenceden kaçma ile negatif, iş tamamlama ve toplam preseteeism ile pozitif korelasyon göstermektedir. Sorumluluk; presenteeism ölçeğinin alt boyutlarında eğlenceden kaçma ile negatif, iş tamamlama ve toplam preseteeism ile pozitif korelasyon göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğrencilerde Presenteeism, Eğitim Psikolojisi, Kişilik Psikolojisi, Beş Faktör Kişilik Özellikleri

Kaynakça

• Aktaş, A. (2006). Farklı kültürlerdeki yöneticilerin kişilik özelliklerine dayanarak liderlik anlayışlarının belirlenmesi: Türk ve Amerikan otel yöneticilerinin karşılaştırmalı analizi (Yayınlamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Ünivesitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Arkonaç, S. (1993). Grup ilişkileri. İstanbul: Alfa Basım Yayım.
• Atkinson, R.L., Atkinson, R.C., Smith, E.E., Bem, D.J. ve Nolen-Hoeksema, S. (2010). Psikolojiye giriş, Çev. Yavuz Alogan, Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Bal, F. (2014). Presenteeism ve psikolojik sermayenin duygusal zeka ile ilişkisi: Gaziantep Üniversitesin’nde bir uygulama (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Balcı, A. (2013). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi
• Balkıs, M. (2003). Üniversite öğrencilerinin düşünme stilleri ile kişilik tipleri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitisü, İzmir.
• Basım, H.N, Çetin, F. ve Tabak, A. (2009). Beş faktör kişilik özelliklerinin kişilerarası çatışma çözme yaklaşımlarıyla ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 24 (63), 20-34.
• Baymur, F. (1994). Genel psikoloji. İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Baysal, İ. A. (2012). Presenteeism (işte varolmama sorunu) ile Örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Adnan Menderes Üniversitesi akademik personeli üzerinde bir uygulama (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Bierla, I., Huver, B., ve Richard, S. (2011). Presenteeism at work: the ınfluence of managers. International Journal of Business and Management Studies , 3 (2), 97-107.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel F. (2018). Bilimsel Araştırma Yöntemleri.Ankara: Pegem Akademi.
• Costa, P. T. ve McCrae, R. R. (1985). The NEO personality inventory. Odessa, FL: Psychol Assess. Resources.
• Coşkun, Ö. (2012). İki işyerinde işe devamsızlık ve kendini işe verememede etkili faktörlerin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Cüceloğlu, D. (2010). İnsan ve davranışı. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Çiftçi, B. (2010). İşte var ol(ama)ma sorunu ve işletmelerin uygulayabileceği çözüm önerileri. Çalışma ve Toplum , 153-173.
• Demirbulat, Ö. G., ve Bozok, D. (2015). Presenteeism (İşte varolamama) ile yaşam doyumu, fiziksel ve ruhsal ı̇yilik halinin etkileşimine yönelik seyahat acentası ı̇şgörenleri üzerinde bir araştırma. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(27), 7-13.
• Demirgil, Z. ve Mücevher, M. H. (2017). Meslek Yüksekokullarında Presenteeısm: İdari Ve Akademik Personel Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz. 4. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sosyal ve Teknik Bilimler Kongresi. Burdur.
• Eren, E. (2008). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Erkoç, T. (2008). Kişilik özelliklerinin örgütsel iletişime etkisi ve bir araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Eroğlu, F. (2010). Davranış bilimleri. İstanbul: Beta Yayınları.
• Goldberg, L. R. (1992). The development of markers for the Big-Five factor structure. Psychological Assessment. 4. 26-42.
• Güleç, E. (2010). Kişilik yapısı ve örgüt içerisindeki güç mesafesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• İşcan, Ö. F. ve Timuroğlu, M. K. (2007). Örgüt kültürünün iş tatmini üzerindeki etkisi ve bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi , 21 (1), 119-135.
• Koçoğlu, M. (2007). İşletmelerde presenteeism sorunu ve insan kaynakları yönetimi çerçevesinde mücadele yöntemleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Entitüsü, İstanbul.
• Levin-Epstein, J. (2005). Preseenteeism and paid sick days. Center for Law and Social Policy, Erişim adresi https://www.clasp.org/sites/default/files/public/resources-and-publications/publication-1/0212.pdf
• Li, H., Bingham, J. B. and Umphress, E. E. (2007). Fairness from the top: perceived procedural justice and collaborative problem solving in new product development. Organization Science, 18(2), 200-216.
• Matsushita ve diğerleri (2010). Presenteeism in college students: reliability and validity of the presenteeism scale for students. Qual Life Res., 20, 439-446.
• Matsushıta, M., Yamamura, S. ve Ikeda, M. (2015), Investigation of prefrontal cortex activity in university students with presenteeism: A near-ınfrared spectroscopy (nırs) study, Journal of Behavioral and Brain Science, 5, 339-347.
• Metin, M. (2014). Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Morsünbül, Ü. (2014). Hızlı büyük beşli kişilik testi türkçe versiyonu geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Düşünen Adam , 27, 316-322.
• Özyeşil, Z. (2011). Üniversite öğrencilerinin öz-anlayış düzeylerinin bilinçli farkındalık kişilik özellikleri ve bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Sarıçam, H., Akın, A., Demirci, İ., ve Akın, Ü. (2013). Öğrenciler için presenteeizm ölçeğinin türkçeye uyarlanması: geçerlik güvenirlik çalışması. Istanbul 2013 World Congress of Psychological Counselling and Guidance. Istanbul.
• Sarıçam, H., ve Çetintaş, K. (2015). Ergenlerde presenteeism ile okul tükenmişliği arasındaki ilişkinin incelenmesi. 13. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi. Mersin.
• Sarıçam, H. ve Çetintaş, K. (2017). Öğretmen adaylarında dürtüsellik, azim ve presenteeism arasındaki ilişki. IV. International Eurasian Educational Research Congress. Denizli.
• Schmıtt, D.P. ve diğerleri (2007). The geographic distribution of big five personality traits: patterns and profiles of human self-description across 56 nations. Journal Of Cross Cultural Psychology, 38 (2), 173-212.
• Sheard, M. (2010). Mental toughness: The mindset behind sporting achievement. Hove, East Sussex: Routledge.
• Sığrı, Ü. ve Gürbüz, Ü. (2011). Akademik başar ve kişilik ilişkisi: üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Savunma Bilimleri Dergisi , 10 (1), 31-48.
• Sır, N. Ş. (2016). Öğretmen adaylarının beş faktör kişilik kuramına göre kişilik özelliklerinin belirlenmesi ve bazıdeğişenlere göre incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitei Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sümer, N. ve Sümer, H. C. (2005). Beş faktör kişilik özellikleri ölçeği. (Yayınlanmamış Çalışma)
• Sümer, N., Lajunen, T. ve Özkan, T. (2005). Big five personality traits as the distal predictors of road accident involvement. ın g. underwood (Ed.), Traffic And Transport Psychology. Oxford: Elsevier Ltd.
• Şendil, G. ve Cesur, S. (2011). The relationships between parental attitudes and their personalities and values. Electronic Journal of Social Sciences, 10 (38), 1-22.
• Tabachnick, B.G. ve Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.) Pearson, Boston
• Tatlıoğlu, K. (2014). Üniversite öğrencilerinin beş faktör kişilik kuramı’na göre kişilik özellikleri alt boyutlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Tarih Okulu Dergisi , 7 (17), 939-971.
• Uysal, M. (2010). Hemşirelerin kişilik özellikleri ile karar stratejilerinin ilişkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ulu, I. P. ve Tezer, E. (2010). Adaptive and maladaptive perfectionism, adult attachment, and big Five personality traits. The Journal of Psychology, 144(4), 327–340.
• Ulu, S., Özdevecioğlu, M. ve Ardıç, K. (2015). Kişilik özelliklerinin hastayken işe gelme (presenteeism) davranışı üzerindeki etkileri: imalat sanayinde bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 47, 167-181.
• Ülke, H.E. (2006). Kişilik ve adalet algılarının sosyal kaytarma üzerindeki rolünün araştırılması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Yavuzer, H. (2010). Evlilik okulu. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Yazgan İnanç, B., ve Yerlikaya, E. E. (2014). Kişilik kuramları. Ankara: Pegem Akademi.
• Yıldız, B., Yıldız, H. ve Moloğlu, V. (2015). Sorumluluk kişilik özelliğinin presenteeism –hastayken işe gelme davranışları üzerindeki etkisi: sağlık sektöründe bir araştırma. 3. Örgütsel Davranış Kongresi, Tokat.
• Yılmaz, N., Doğanalp, S. ve Durmaz, T.V. (2016). Lisansüstü öğrencilerde tezden kaytarma davranışları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(3), 205-228.
• Yücel, C. ve Kaynak.,S. (2008). Öğretmenlerin kişilik özellikleri ve örgütsel vatandaşlık davranışı. Konya Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 20, 685–707.