AVRO–TÜRK LİRASI PARİTESİNDEKİ DEĞİŞİMİN TÜRKİYE’NİN AVRO PARA BİRİMİYLE OLAN İTHALAT VE İHRACATINA ETKİSİ

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 16, 17.06.2020

Fatih Boz

Öz

Bir
ülkede yapılan ithalat ve ihracat toplamı o ülkenin dış ticaretini
oluşturmaktadır. Dış ticaret günümüz açık ekonomilerinin en bağımlı olduğu
faaliyetlerden bir tanesidir. Bu bağımlılık küreselleşmenin verdiği etkiyle
1950’lerden sonra git gide artmış ve çeşitli düzenlemeleri de beraberinde
getirmiştir. Gerek Dünya Ticaret Örgütünün kurulması, gerek Gümrük Birliği
anlaşmaları ithalat ve ihracatı destekleyen en önemli oluşumlardandır. Ülkeler
başka ülkelerle mal ve hizmet ticareti yaparak uluslararası ticari faaliyetleri
gerçekleştirirler. Ülkeler arasında yapılan uluslararası ticaret birçok
etmenlerden etkilene bilmektedir. Bunlar arasında ekonomik, siyasal ve sosyal
etmenler bulunabilmektedir. Ekonomik etmenler arasında bulunan döviz kuru artış
ve azalışları ülke ticaretlerini etkileyen önemli bir etmendir. Bu çalışmada
ülkeler arasında ithalat ve ihracat miktarlarına etki ettiğini düşünülen kur
değişimleri ve nedenleri incelenmiştir. Ayrıca Türkiye’nin en fazla dış ticaret
faaliyetinde bulunduğunu AB Avro bölgesiyle yaptığı dış ticaret, toplam dış
ticaretle kıyaslanmıştır. Bunun yanında TL/Avro paritesindeki değişimin
2005-2018 döneminde Türkiye’nin Avro para birimiyle yaptığı dış ticareti nasıl
etkilediği test edilmiştir. Analiz sonuçlara göre AVRO/TL paritesindeki
değişimin Türkiye’nin Avro para birimiyle yaptığı ihracatına ve ithalatına
anlamlı bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Net Dış Ticaret, Döviz Kuru, Avrupa Birliği Ülkeleriyle Dış Ticaret, Euro/Türk Lirası Paritesi, Döviz Kuru Değişimi Yaklaşımları

Effect of Changing in Euro-Turkish Lira Parity on Turkey's Import And Export with the Euro Currency

Öz

The total amount of imports and exports made in a country constitutes the foreign trade of that country. Foreign trade is one of the most dependent activities of today's open economies. This dependency has increased since the 1950s with the effect of globalization and has brought various regulations. The establishment of the world trade organization, as well as the customs union agreements are the most important elements supporting the import and export. Countries conduct international trade activities by trading goods and services with other countries. International trade between countries is influenced by many factors. These include economic, political and social factors. Exchange rate increases and decreases among economic factors are a very important factor affecting the country's trade. In this study, the changes in exchange rates and the reasons for the effects of imports and exports between countries were investigated. Moreover, Turkey's largest foreign commercial activity outside his trade with the EU found that the eurozone has been compared to total foreign trade. Besides, Türkish Liras/Euro exchange rate movements during the period 2005-2018 in Turkey's foreign trade made with the Euro were tested to see how affected. According to results there is a significant effect on both Turkey's exports and imports with Euro currency.

Anahtar Kelimeler

Net Foreign Trade, Exchange Rate, Euro/Turkish Lira Parity, Exchange Rate Change Approaches, Foreign Trade With EU Countries

Kaynakça

• Aktaş, C., “Türkiye’de Reel Döviz Kuru İle İhracat ve İthalat Arasındaki İlişkinin VAR tekniğiyle analizi” Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2010, cilt 6, S:11, 123-140.
• Aktaş, C.,”Türkiye’nin İhracat, İthalat Ve Ekonomik Büyüme ArasındakiNedensellik Analizi”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2009, S:2, 35-47.
• Barışık, S. “Türkiye’de Döviz Kuru Rejimi, Konvertibilite, İhracat-İthalat İlişkisi:1980-2001”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2006, cilt 2, S:3, 71-84.
• Cengiz, Ç. “Döviz kurunun belirlenmesine yönelik teorik yaklaşımlar” 1. Sakarya iktisat dergisi, 7(4), 1-17.
• Copeland, Laurance S.(2000). “Exchange RatesAnd International Finance”, Third Edition, PearsonEducation Pres, London.
• Dritsaki, M, Dritsaki, C, Adamopoulos, A,”A Causal Relationship Between Trade, Foreign Direct Investment and Economic Growth For Greece”, American Journal of Applied Sciences S:1, 230-235.
• Dornbusch, R. (1985). “Purchasing Power Parity. National Bureau of Economic Research Working Paper Series” No: 1591, https://www.hks.harvard.edu/fs/jfrankel/ITF-220/readings/Dornbush-PPPNBERWP1591.pdf, (11.07.2018).
• Fox, K, Kohli, U,”GDP Growth, Term of Trade effects and Total Factor Productivity”TheJournal of International Trade&Economic Development, S:7:1,87-110.
• Gül, E, Ekinci, A, “Türkiye’de Reel Döviz Kuru İle İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1990-2006”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2006, S: 16, s.165-183.
• Hayakawa, K. &Kimura, F. (2009). TheEffect Of Exchange Rate Volatility On İnternationalTrade İn East Asia. Journal of theJapaneseand International Economies, 23(4), 395–406.
• Hepaktan, E., “Türkiye’de Uygulanan Döviz Kuru Sistemlerinin Dış Ticaret İle İlişkisi” Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 2011, c:3, S:5, 62-82.
• Kızıldere, C., “Dış Ticaretin Döviz Kuru Değişimlerine Duyarlılığı: Seçilmiş Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine Bir İnceleme”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2013, c:27, S:3, 41-53.
• Kızıldere, C, Kabadayı, B, “Dış Ticaretin Döviz Kuru Değişimlerine Duyarlılığı:Türkiye Üzerine Bir İnceleme”, Uluslar arası İktisadi İdari İncelemeler Dergisi, 2008, S.12, 39-53.
• Krugman, P.R.,Obstfeld M. ve Melitz M. (2012). International Economics: TheoryandPolicy. Boston: ThePearson Series in Economics, 10. Baskı.
• Kutlu, S, “Change İn Exchange Rates and The Balance Of Trade: A Literature Survey With Reference To Turkey’s Foreing Trade”, Atatürk Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi, 2013, S:2, y.27, 121-140.
• Öztürk, N. ve Bayraktar, Y. (2010). “Döviz Kurlarını Açıklamaya Yönelik Yeni Yaklaşımlar”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1).
• Saatcioğlu, C., “Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye Örneği”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 2004, y.2, S:11, 183-195.
• Sarı, A., “Döviz Kuru Oynaklığının İthalata Etkileri: Türkiye Örneği”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 2010, y.11, S:12, 31-44.
• Sengupta, J. K.,Sfeir, R.. (1997). “Modelling Exchange Rate Volatility”International Journal of SystemsScience, S:28, No:6 ss.617-624.
• Seyidoğlu, H., (2017).”Uluslar arası İktisat”, Güzem Can Yayınları İstanbul. Geliştirilmiş 21. Baskı.
• Yücesan, M., Torun, M., Kurt, S., (2017).”Döviz Kuru Değişimlerinin Dış Ticaret Üzerine Etkileri: Türkiye’nin Yeni Dış Ticaret Pazarları Arayışında Seçilmiş Ülke Grupları Üzerine Ekonometrik Bir Analiz”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 10 Sayı: 52, ss:1288-1297.
• TUİK 2019:http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1046, Erişim Tarihi: 15.03.2019.
• TUİK 2019: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1046, Erişim Tarihi: 15.03.2019.
• TUİK 2019: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1046, Erişim Tarihi: 15.03.2019.
• TUİK 2019: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1046, Erişim Tarihi: 15.03.2019.
• TCMB 2019: https://www.bumko.gov.tr/Eklenti/10322,ortalama-donem-sonu-doviz-kurlarixls.xls?0.tablo, Erişim Tarihi: 15.03.2019.