MODERN İRAN ŞİİRİ, NÎMÂ YÛSİC VE TAKİPÇİLER

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 19, 15.12.2018

Cemalettin Taşken

https://doi.org/10.37999/udekad.466294

Öz

Günümüzde İran denilen kadim toprakların devlet olma geleneği, 3 bin yıllık tarihî ve politik bir birikimin eseridir. Tarih kavramının var olduğu dönemden bu yana, İran coğrafyasında birçok medeniyet yaşamış ve bir o kadar da farklı devlet kurulup yok olmuştur. Bu döngü içerisindeki her bir medeniyet, kendisini takip edenin kültürüne ve siyasî yapısına katkıda bulunmuştur. Güçlü bir devlet geleneğine sahip olan İran’ın Batılı fikrî ve siyasî gelenekle tanışması daha çok 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarına denk gelmektedir. Bu tarihten itibaren İran; kendi tarihî, dil ve edebiyat özgünlüklerini modern sistemle ortak bir paydada buluşturma gayreti içinde olmuştur. Bu süreçte yaşanan siyasi olaylar ve köklü değişimler, edebiyat ve sanatta kendisine yer edinmiştir. İran’daki Batı kaynaklı yenilikçi anlayış, edebiyat ve sanatın yanı sıra şiirde de değişimi zorunlu kılmıştır. “Modern İran Şiiri Nîmâ Yûsic ve Takipçileri” başlıklı çalışma, İran Şiiri’nin modernleşme sürecini ele almaktadır. “Modern İran Şiirinin babası” olarak bilinen Nîmâ Yûsic ve onun takipçilerinin bu sürece olan katkıları tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada Nîmâ Yûsic’e genişçe değinilmiş, Nîmâî Şiir tarzını devam ettiren diğer şairlerle ilgili muhtasar bilgiler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fars Dili ve Edebiyatı, Modern Fars Şiiri, Nîmâ Yûsic, Modern İran Şiiri, Nîmâî şiir

MODERN PERSİAN POETRY, NÎMÂ YÛSİC AND HİS FOLLOWERS

Öz

The tradition of being the state of the ancient land called Iran is a result of 3000 years of historical and political accumulation. Since the beginning of history, many civilizations appeared in Iran geography, and several states established and collapsed. Within this cycle, every single civilization have contributed to culture and political structure of its successors.  As a country which has a strong state tradition, Iran's acquaintance with Western intellectual and political culture started in the late 19th and early 20th centuries. From this date on Iran has endeavored to find a common ground between itself and modern system in terms of historical, linguistic and literary works. The political events and radical changes occurred in this process have taken place in literature and art. This innovative understanding which owes its origins to the West, necessitated a change in poetry in addition to literature and art. This study entitled “Modern Persian Poetry, Nîmâ Yûsic and his followers” discusses the modernization process of Persian poetry. Nîmâ Yûsic, who is known as “the father of modern Iranian poetry”, and his followers' contributions to this process have been tried to be determined. In this study, Nîmâ Yûsic was mentioned extensively, and conclusive information over the other poets who continued the Nîmâî Poetry style is also included.

Anahtar Kelimeler

Persian Language and Literature, Modern Persian Poetry, Nîmâ Yûsic, Nîmâî poetry

Kaynakça

• Abbasî, Habîbullah (1378/1999). Sefernâme-i Bârân. Tahran: Neşr-i Ruzgâr.
• Afary, Janet (1996). The Iranian Constitutional Revolution. 1906-1911. New York: Columbia University Press.
• Anbarcıoğlu, Meliha (1966). Çağdaş İran Nâzımında Konu I. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Aryenpûr, Yahya (1351/1972). Ez Saba Ta Nima. Tahran: Kitabhâne-yi Meclis Şurâ-ye İslamî.
• Azeri, Siyaveş (2000). Suyun Ayak Sesi. İstanbul: Avesta Yayınevi.
• Bihbehânî, Sîmîn (1973/1352). Restâhiz. Tahran: Zevvâr Yayınevi.
• Browne, Edward G. (1902). A Literary History of Persia, (1902-1925). London: T.F.Unwin.
• Browne, Edward G. (1914). The Press and Poetry of Modern Persia. Cambridge: Cambridge University Press.
• Dabashi, Hamid (2007). Iran: A People Interrupted. New York: The New Press.
• Dabashi, Hamid; Dahdel, Golriz (2003). “Nimā Yusij And The Constitution of A National Subject”. Oriente Moderno. 22. (83): 93-129.
• Dabaşi, Hamid (2008). İran: Ketlenmiş Halk. çev. Emine Ayhan. İstanbul: Metis Yay.
• Destgayb, Abdulali, (1370/1991). Nigâhî be Mehdî Ehavân-i Sâlis. Tahran: Kitabhâne-yi Pamçâl.
• Foundation for Iranian Studies (2008). “Public Discourse In Behbahani’s Poetry”. http://fis-iran.org/fa/irannameh/volxxiii/simin-publicdiscourse [15.09.2017].
• Foundation for Iranian Studies. (2008). “Goftârhâ-yi İctimâ’î Der Asâr-i Sîmîn Behbehânî”. https://fis-iran.org/fa/irannameh/volxxiii/simin-publicdiscourse [10.09.2017].
• Ghani, Cyrus (1998). Iran and the Rise of Reza Shah: From Colapse to Pahlavi Power, Londra: I.B. Tauris.
• Kanar, Mehmet (2013). Çağdaş İran Edebiyatının Doğuşu ve Gelişmesi. İstanbul: Say Yayınları.
• Kara, Sabah (1998). Nîmâ Yûsic’ten Devrim’e Çağdaş İran Şiir Antolojisi. 1. Baskı. İstanbul: Nûbihar Yayınları.
• Karimi-Hakkâk, Ahmad (1978). Anthology of Modern Persian Poetry. United Kingdom: Westview Press.
• Karimi-Hakkâk, Ahmad; Talattof, Kamran (2004). Essays on Nima Yusij: Animating Modernism in Persian Poetry. Leiden: E.J. Brill.
• Kırlangıç, Hicabi (2001). “İran Şiiri İçin Bir Sınıflandırma Denemesi”. Nüsha. (1): 96-108.
• Kırlangıç, Hicabi (2010). Ahmed Şâmlu ve Şiiri. İstanbul: Ağaç Kitabevi.
• Kırlangıç, Hicabi (2014). Meşrutiyetten Cumhuriyete İran Şiiri. Ankara: Hece Yay.
• Kıvâmuddîn, Bînâyî (1371/1992). Nîmâ Yûşij. Tahran: Golçerh.
• Lengerûdî, Şems (2005). Târîh-i Tahlîli-yi Şi‘r-i Nov. I. (1284-1332). Tahran: Neşr-i Merkez.
• Nafici, Majid (1997). Modernism and Ideology in Persian Literature: A Return to Neture in the Poetry of Nima Yushij. Lanham: University Press of America.
• Örs, Derya (2001). “Çağdaş İran Şiirinin Öncülerinden Fereydûn-i Muşîrî”. Nüsha. (1): 86-94.
• Rezvani, Saeid (2017). Encyclopedia Iranica. “Fereydun Moshiri”. http://www.iranicaonline.org/articles/moshiri-fereydun [25.11.2017].
• Rypka, Jan (1968), History of Iranian Literature, Dordrecht, Holland: D. Reidel.
• Sâlis, Mehdî Ehevân (1384/2005). Zimistân. Tahran: İntişârât-i Morvarîd.
• Sepehrî, Sohrâb (1984). Heşt Kitab. Tahran: Tahuri.
• Shamlou, Ahmad (2018). “Iran’s most celebrated contemporary poet”. http://www.iranchamber.com/literature/ashamlou/ahmad_shamlou.php [15.3.2018].
• Söylemez, İsmail (2014). Sohrâb-i Sipihrî’nin Hayatı. Sanatı ve Eserleri. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Şafiʿî, Husrev (1391/2012). Zindegî ve Şiir-i Sed Şair Ez Rûdeki ta İmrûz. “İntihab ve Berresî”. Tahran: Kitab-i Hurşid.
• Şefî’î Kedkenî, Muhammed Rızâ (1380/2001). Edebiyât-i İrân ez Ruzgâr-i Câmî tâ be İmrûz. Tahran: Nomadhâ-ye Edebi.
• Şemîsâ, Sîrûs (1374/1995). Sebkşinâsî-yi Şi‘r. Tahran: Mitra.
• Taşken, Cemalettin, (2015). Devrim Sonrası İran Edebiyatında Edebi Eğilimler. Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi.
• Yâhakkî, Muhammed Ca’fer (1375/1994). Çun Sebû-yi Teşne-Edebiyyât-ı Mu’âsır- ı Îrân. Tahran: İntişârât-ı Câmî.
• Yıldırım, Nimet (2011). “Fars Şiirinde Nîmâ Çağının Devreleri”. İ.Ü. Şarkiyat Mecmuası. 19 (2): 143-169.
• Zerrînkûb, Andulhüseyn (1363/1984). Seyrî der Şi’r-i Fârsî, Tahran: Sohen.