İslam ve Budizm Mistisizmi Üzerinden Mantıku’t-Tayr ve Siddhartha’daki Mürşid-i Kâmilin Rolü ve Yol Göstericiliği

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 11 - 27, 30.06.2019

Tuğba Kara

https://doi.org/10.37999/udekad.503759

Öz

   Bu çalışmada, Feridüddin Attar’ın Mantıku’t-Tayr
ve Hermann Hesse’nin Siddhartha isimli
iki eseri bir araya getirilerek mistisizm ve edebiyat bağlamında incelenmiştir.
Metinlere yaklaşımda “yakın okuma” tekniği model alınmış, ardından metinler
İslam ve Budizm mistisizmlerinin felsefi öğreti ve yaklaşımlarına göre yeniden
yorumlanmıştır. Bu metinlerin seçilmesinde, iki eserin de bireyin mistik
yolculuğunu, gerçek bir yolculuk hikayesi etrafında örmesi ve okurlarıyla
benzer konularda konuşması etkili olmuştur. Okurlarına farklı mistik
tecrübeleri anlatan bu iki metin üzerindeki benzer ve ortak motifler
incelenmiş, sonuç bölümünde ise bu ortaklıkların Mantıku’t-Tayr ve Siddhartha’nın
ortaya çıktığı coğrafyalarla bağlamsal ilişkisi üzerinden bir okuma yapılarak
mistik felsefenin dil üzerinden yansıtılmasında sembollerin ve yazarların rolü
konumlandırılmıştır. Mistik edebiyatın kültürler/dinler arası yorumlanması ve
incelenmesiyle ortaya çıkan bu çalışma, karşılaştırmalı edebiyat sahasında çalışacak
araştırmacılara İslam ve Budizm mistisizmi üzerinden evrensel alımlanma ve
kişisel üretimi göstererek alana yeni bir katkı sağlamayı amaçlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Mantıku’t-Tayr, Siddhartha, Budizm, Tasavvuf

THE ROLE AND THE GUIDANCE OF “MURSID-I KÂMIL” IN MANTIKU’T-TAYR AND SIDDHARTHA THROUGH ISLAMIC AND BUDDHIST MYSTICISMS

Öz

In this study, Feridüddin Attar's Mantıku't-Tayr and Hermann Hesse's Siddhartha texts were brought together
and examined in the context of mysticism and literature. The approach to the
texts was modeled as a "close reading" technique, and the texts were
reinterpreted according to the philosophical doctrines and approaches of
Islamic and Buddhist mysticism. In the selection of these texts, it was significant
that the both works were covered by the mystical journey of the characters
around a real journeying story, and they speak in similar ways with their
readers. In this study, the symbols and motifs on these two texts which are
explaining different mystical experiences to their readers were examined. This
study which is emerged from the interpretation and examination of mystical
literature between cultures / religions aimed to provide a new contribution to
the field by showing universal reception and personal production over the
mysticism of Islam and Buddhism as a researcher working in the field of
comparative literature.

Anahtar Kelimeler

Mantıku’t-Tayr, Siddhartha, Budism, Islamic Sufism, Mysticism

Kaynakça

• Alperen, Altan. Hermann Hesse, Ankara, Promete Yayınları, 1994. Attar, Feridüddin, Mantıku’t- Tayr. Çev., Abdülbaki Gölpınarlı, Ankara: 3. b.s, 1968. Attar, Feridüddin, Mantıku’t-Tayr. Çev., Mustafa Çiçekler. İstanbul, Kaktüs Yayınları, 2006. Brill, E.J., Religions –und Geistesgeschichte. Çev., Güngör Arkış, Hamburg, Klopstock-Stiftung, 1993.
• Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul, Ağaç Kitabevi, 2009.
• Conze, Edward, Buddhism: A Short History, Oxford, Oneworld Pub, 2008.
• Hesse, Hermann. Sidarta. Çev., Kamuran Şipal. İstanbul, Afa Yayınları, 1994.
• Humphreys, Christmas, A Popular Dictionary of Buddhism, London, Curzon Press, 2005.
• Nadler, K., Hermann Hesse, Naturliebe, Menschenliebe, Gottesliebe, 1956. Parrinder, Geoffrey, Mysticism in the World's Religions, New York, Oxford Uni. Press, 1976.