ADVERBS IN THE CONTEXT OF TURKISH-ARABIC LANGUAGE INTERACTION “MANSÛBÂT”

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 708 - 725, 30.09.2024

Gülfem Kurt

https://doi.org/10.37999/udekad.1533411

Öz

The interaction between Turkish and Arabic languages has been shaped by cultural, social and political relations throughout history. This interaction has had significant effects on language structures and vocabularies. The Ottoman Empire period was one of the periods when the interaction between Turkish and Arabic was most intense. During this period, Arabic was used extensively in the official language and literature of Ottoman Turkish. Many words and grammatical structures that passed from Arabic to Turkish have also influenced the current state of Turkish. In particular, the influence of Arabic in the fields of science, religion and art has contributed to the enrichment of the terms used in Turkish. The rich vocabulary of Arabic has brought different subtleties of meaning to Turkish. There are many adverbs of Arabic origin used in Turkish, especially in written and formal language. This shows how deep and comprehensive the interaction between the two languages is. Some adverbs that came into Turkish from Arabic have made significant contributions to our language in terms of both meaning and usage.These adverbs, which came into our language from Arabic, appear frequently in both daily life and literary works and increase the expressive power of Turkish. These adverbs are examples of Turkish adapting to our language while preserving the grammatical structures of Arabic. This feature in Arabic has enabled these words to gain a certain functionality in Turkish. In this study, these adverbs, which were transferred from Arabic to Turkish, are given with their meanings in the Turkish language institution dictionary and their use in sentences.

Anahtar Kelimeler

Turkish, Arabic, Adverbs, Mansûbât

TÜRKÇE-ARAPÇA DİL ETKİLEŞİMİ BAĞLAMINDA ZARFLAR “MANSÛBÂT”

Öz

Türkçe ve Arapça dilleri arasındaki etkileşim, tarih boyunca kültürel, sosyal ve siyasi ilişkilerle şekillenmiştir. Bu etkileşim, dil yapılarına ve kelime hazinelerine önemli etkiler yapmıştır. Osmanlı İmparatorluğu dönemi, Türkçe ve Arapça arasındaki etkileşimin en yoğun yaşandığı dönemlerden biri olmuştur. Bu dönemde Arapça, Osmanlı Türkçesi'nin resmi dilinde ve edebiyatında yoğun olarak kullanılmıştır. Arapçadan Türkçeye geçen birçok kelime ve gramer yapısı, Türkçenin günümüzdeki haline de etki etmiştir. Özellikle, Arapçanın bilim, din ve sanat alanlarındaki etkisi, Türkçede kullanılan terimlerin zenginleşmesine katkı sağlamıştır. Arapçanın zengin kelime dağarcığı, Türkçeye farklı anlam incelikleri kazandırmıştır. Türkçede, özellikle yazılı ve resmi dilde kullanılan birçok Arapça kökenli zarf bulunmaktadır. Bu durum, iki dil arasındaki etkileşimin ne kadar derin ve kapsamlı olduğunu göstermektedir. Türkçeye Arapçadan geçmiş olan bazı zarflar, mansûbluk özelliği taşımaktadır ve bu zarflar dilimize hem anlam hem de kullanım açısından önemli katkılar sağlamıştır. Arapçadan dilimize geçmiş olan bu zarflar, hem günlük hayatta hem de edebi eserlerde sıkça karşımıza çıkar ve Türkçenin ifade gücünü artırır. Bu zarflar, Türkçede Arapçanın gramer yapılarının korunarak dilimize adapte edilmesinin örneklerindendir. Arapçadaki mansûbluk özelliği, bu kelimelerin Türkçede de belirli bir işlevsellik kazanmasına olanak sağlamıştır. Bu çalışmada da Arapçadan Türkçeye geçmiş olan bu zarflar Türk dil kurumu sözlüğünde yer alan anlamları ve cümle içerisindeki kullanımlarıyla birlikte verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe, Arapça, Zarflar, Mansûbât

Kaynakça

• Akar, A. (2017). Türk dili tarihi-dönem-eser-bibliyografya. Ötüken Yayınları.
• Alp, M. (2007). Kelimelerin göçü: Türkçe nisbet eki “-ci’ nin” Şam bölgesi (Suriye, Ürdün, Filistin ve Lübnan) Arap halk ağzında kullanımı hakkında bir araştırma. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7 (1), 179-226.
• Aytaç, B. (1994). Arap lehçelerindeki Türkçe kelimeler. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Civelek, Y. (2003). Arap dilinde naht ve kelime türetmede ‘naht’ yönteminin kullanımı. Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, 3 (10), 97-118.
• Erkman A. F. (2008). Türkçe örneklerle dile genel bir bakış. Multilingual.
• Farghaly, A. (Ed). (2010). The Arabic language, Arabic linguistics and Arabic computational linguistics, Arabic computational linguistics (pp. 43-81). Center for the Study of Language and Information.
• Fazlıoğlu, Ş. (2006). Arap romanında Türkler. Küre Yayınları.
• Grigore, G. (2017). Fushā Arabic vocabulary borrowed by Mardini Arabic via Turkish. M. Sartori. Approaches to the History and Dialectology of Arabic in Honor of Pierre Larcher. M. E. B. Giolfo & P. Cassuto (Ed.). pp. 435-450. Brill.
• İbn Hişâm. (2013). Şerhu Şuzûru'z-Zeheb. Dâru İbni Kesir.
• İhsanoğlu, E. (2006), Mısır’da Türkler ve kültürel mirasları. İrcica.
• Karaağaç, G. (2008). Türkçe verintiler sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kılıç, R. (2019). Arapçadan Türkçeye ödünçlenen kelimelerin Arapça kelimeleri anlayıp ezberlemede etkisi. dergİabant, 7 (13), 305-336.
• Matracî, M. (2000). fi’n-Nahv ve Tatbîkâtihî. Daru’n-Nehdati’l-‘Arabiyye.
• Mutlu, G. (2021). Türkçe-Arapça dil ilişkilerine tarihsel ve güncel bir bakış: Mardin Arapçası atasözleri örneği. The Journal of Mesopotamian Studies, 6 (2), 179-202.
• Polat, İ. (2018). Başka dilde yaşamak: Arap dilinde yaşayan Türkçe kelime ve yapılar. Dil Araştırmaları, (22), 119-133.
• Türk Dil Kurumu (2024) Güncel Türkçe sözlük. Erişim tarihi: Haziran 20, 2024, https://sozluk.gov.tr/
• Yıldız, M. (2002). Arap Edebiyatında İlk Modern Öykü; Muhammed Teymûr’un fî’l-Kitâr’ı, Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, 4, 43-55.
• Yıldız, M. (2006). Türkçe ile Arapça arasında karşılıklı etkileşim. Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, 6 (23), 7-37.
• Zengin, E. (2017). Türkçenin diğer dillerle etkileşimi ve sonuçları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (52). 293-299.
• Prochazka, S. (2005). The Turkish Contribution to the Arabic Lexicon. Linguistic Convergence and Areal Diffusion: Case Studies from İranian, Semitic and Turkic. E. A. Csato, B. Isaksson & C. Jahani (Ed.). pp. 191-202. RoutledgeCurzon
• Rızâ, R. M. (1947). Tefsîru’l-Kur’âni’l-Hakîm/Tefsîru’l-Menâr. Dâru’l-Menâr.
• Vendryes, J. W. (2008). Language: A Linguistic Introduction to History. Routledge.