Öğretmenlerin Denetim Odakları ile Mesleki Bağlılıkları Arasındaki İlişki

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 160 - 174, 26.04.2021

İsmail Ataç , Mustafa Özgenel

https://doi.org/10.32960/uead.888845

Cited By: 1

Öz

Öğretmenler ile ilgili yapılan bu araştırmada öğretmenlerin denetim odakları ile mesleki bağlılıkları arasında bir ilişki olup olmadığını ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Bu amaçla İstanbul ili Kartal ilçesinde devlet okullarının çeşitli kademelerinde görev yapmakta olan 400 öğretmenden anket yoluyla veri toplanmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak; Mesleki Bağlılık Ölçeği ve Rotter İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği (RİDKOÖ) kullanılmıştır. Araştırmamızda öğretmenlerin içten denetimli oldukları söylenebilir. Öğretmenlerin genel mesleki bağlılık düzeylerinin yüksek olduğu belirlenmiştir. Mesleki bağlılığın alt boyutları incelendiğinde ise duygusal bağlılık ve birikmiş maliyetler alt boyutlarının yüksek düzeyde, normatif bağlılıklarının çok düşük, alternatiflerin sınırlılığı alt boyutunun ise orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Araştırmada öğretmenlerin duygusal bağlılıkları ile cinsiyetleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken, mesleki bağlılığın diğer alt boyutları ile cinsiyet arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Öğretmenlerin alternatiflerin sınırlılığı alt boyutu ile yaş değişkeni arasında anlamlı farklılık bulunmazken mesleki bağlılığın diğer tüm alt boyutları ile anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Mesleki bağlılığın birikmiş maliyet ve alternatiflerin sınırlılığı alt boyutları ile öğretmenlerin mezuniyet durumları arasında anlamlı farklılık bulunurken, duygusal bağlılık ve normatif bağlılık alt boyutları ile öğretmenlerin mezuniyet durumları arasında anlamlı farklılık bulunamamıştır. Yine öğretmenlerin mesleki bağlılığının tüm alt boyutları ile görev yapmış oldukları okul kademeleri arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. Öğretmenlerin denetim odakları ile duygusal bağlılık, normatif bağlılık, birikmiş maliyetler ve alternatiflerin sınırlılığı alt boyutları arasında anlamlı ilişki bulunmazken, mesleki bağlılık ile denetim odağı arasında düşük düzeyde ve pozitif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

denetim odağı, mesleki bağlılık, duygusal bağlılık, normatif bağlılık, alternatiflerin bağlılğı

Kaynakça

• Adem, M. (1987). Ulusal eğitim Politikamız ve Finansmanı. Ankara: A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Aktaş, H. G. (2008). Öğretmenlerde Denetim Odağı ve Örgütsel Vatandaşlık. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Arıcak, O.T. (1995). Üniversite Öğrencilerinde Saldırganlık, Benlik Saygısı ve Denetim Odağı İlişkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Aydın, A. (2010). İlköğretim Öğretmenlerinin Mesleki Bağlılıklarına Etki Eden Faktörler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Balcı, A. (2010). Açıklamalı Eğitim Yönetimi Terimleri Sözlüğü (2. Baskı). Ankara: Pegem-A Yayıncılık.
• Canbay, S. (2007). İlköğretim Okullarında Çalışan Öğretmenlerin İş Doyumu ve Denetim Odağı İlişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Çelikten, M., Şanal, M. ve Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik Mesleği ve Özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (2): 207-237.
• Çinko, S. B. (2009). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Denetim Odağı Türleri ve Denetim Odaklarının Öğretmenlik Tutumlarına Etkisinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Dağ, İ. (1991). Rotter‟in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeğinin Üniversite Öğrencileri İçin Güvenirliği ve Geçerliliği. Psikoloji Dergisi 7(26).
• Ergen, Y. (2016). Sınıf Öğretmenlerinin Sınıf Yönetim Becerileri, Akademik İyimserlikleri ve Mesleki Bağlılıkları Arasındaki İlişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) On dokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Ergü, S. (2009). Öğretmen Adaylarının Öğrenme Ortamlarındaki Etkileşim Tercihleri ve Denetim Odağı. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Ertürk, Soycan, Z. B. (2012). Ankara İli Genel Lise Öğretmenlerinin Örgütsel Güven Algıları ve Denetim Odağı ile İlişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Lee, K., Carswell, J. & Allen, N. (2000). A Meta-analytic Review of Occupational Commitment: Relations With Person-and Work-related Variables. Journal of Applied Psychology, 85(5).
• Meyer, J. P. and Allen, N. J. (1991). Three-Component Conceptualization of Organizational Commitment. Human Resource Management Review, 1(1): 61- 89.
• Meyer, J. P., Allen, N. J. and Smith, C. A. (1993). Commitment to Organizations and Occupations: Extension and Test of a Three-Component Conceptualization”, Journal of Applied Psychology, 78(4): 538-551.
• Oktay, A. (1998). Türkiye’de Öğretmen Eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, 137: 22-27.
• Rotter, J. B. (1966). Generalized Expectancies for Internal Versus External Control of Reinforcement, Psychological Monographs, 80 (1): 1-28.
• Sürgen, S. (2014). Sınıf Öğretmenlerinin Denetim Odağı Eğilimleri ile Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Uştu, H. (2014). Sınıf Öğretmenlerinin Mesleki Bağlılık, İşten Ayrılma Niyeti ve Sosyodemografik Özelliklerinin Örgütsel Bağlılığı Yordama Düzeylerinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Utkan, Ç., Kırdök, O. (2018). Dört Boyutlu Mesleki Bağlılık Ölçeği Uyarlama Çalışması. International Journal of Social Sciences and Education Research, 4(2): 230-244.
• Ünal, A. (2015). İş Doyumu, Yaşam Doyumu ve Yaşam Anlamı Değişkenlerinin İlkokul ve Ortaokul Öğretmenlerinin Mesleki Bağlılıkları Üzerine Etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Yavuz, M. (2002). İlköğretim Okulu Yönetici ve Öğretmenlerinde İş Doyumu, Denetim Odağı ve Demografik Faktörlerin Zaman Yönetimiyle İlişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Zedef, S. (2017). Eğitim Kurumlarında Mesleki Bağlılık, Örgütte Kalma ve Örgütten Ayrılma Niyetinin Araştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.