A Flow Theory-Based Psyco-Educational Program on The Stress of The Covıd-19 Pandemic of Adolescents: An Experimental Study

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 156 - 174, 26.10.2022

Hilal Yılmaz , Ertuğrul Talu

https://doi.org/10.32960/uead.1134581

Cited By: 1

Öz

A series of measures such as social distance and hygiene rules, curfews and distance education applications, which were put into effect as a result of the Covıd-19 pandemic, which has rapidly affected the whole world and our country, have led to many changes in people's normal living conditions. It has been observed that the explanations that these changes due to the pandemic process cause an increase in the stress levels of adolescents who especially those studying in high school, have been expressed by experts from time to time. This study aims to examine the effect of "Adapted Flow Theory-Based Stress Coping Group Program" for Pandemic Stress Adapted Flow Theory-Based Stress Coping Group Program for Pandemic Stress on high school students' levels of Covıd-19 pandemic stress and coping strategies. The research was carried out using the experimental model. The study group of the research consisted of a total of 20 students, 10 of which were in the experimental group and 10 in the control group, studying in 6 state high schools affiliated to the Ministry of National Education in Kayseri province, Talas district in the 2020-2021 academic year. Within the scope of the research, a 13-session online psycho-education program was applied to the experimental group, and no intervention was made to the control group. The data of the study were obtained by using the "The Strategıes For Copıng Wıth Stress Scale- Resıved", "Coronavirus Anxiety Scale" and "Experience Sampling Form". "Mann-Whitney U Test" was used in the analysis of the data obtained. There was a significant difference among the "Flow Theory-Based Stress Coping Group Program" and "Covıd-19 pandemic stress", "Stress Coping Strategies" total score. Based on the findings, the "Adapted Flow Theory-Based Stress Coping Group Program for Pandemic Stress" reduces the Covıd-19 pandemic stress of adolescents and it raises the "Strategy Coping Strategies General Score" of adolescents.

Anahtar Kelimeler

Adolescence, Covıd-19 pandemic stress, flow theory, psycho-educational program, strategies for coping with stress

Ergenlerin Covıd-19 Pandemi Stresi Üzerine Akış Kuramına Dayalı Bir Psiko-Eğitim Programı: Deneysel Bir Çalışma

Öz

Tüm dünyayı ve ülkemizi ani bir şekilde etkileyen Covıd-19 pandemisi sonucunda yürürlüğe konulan sosyal mesafe ve hijyen kuralları, sokağa çıkma kısıtlamaları ve uzaktan eğitim uygulamaları gibi bir dizi tedbirler, insanların normal yaşam koşullarında pek çok değişime yol açmıştır. Pandemi sürecine bağlı bu değişimlerin özellikle de lisede öğrenim gören ergenlerin stres düzeylerinde artışlar meydana getirdiğine yönelik açıklamaların zaman zaman uzmanlar tarafından ifade edildiği görülmüştür. Bu araştırmanın amacı "Pandemi Stresi için Uyarlanmış Akış Kuramına Dayalı Stresle Başa Çıkma Grup Programı"nın lise öğrencilerinin Covıd-19 pandemi stresi ve stresle başa çıkma stratejileri düzeylerine olan etkisini incelemektir. Araştırma deneysel model kullanılarak gerçekleştirilmiş olup araştırmanın çalışma grubu, 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Kayseri ili, Talas ilçesinde, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı 6 devlet lisesinde öğrenim gören 10’u deney 10’u da kontrol grubu olmak üzere toplam 20 öğrenciden oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında deney grubuna hazırlanan 13 oturumluk çevrimiçi grupla psiko-eğitim programı uygulanmış, kontrol grubuna ise herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Araştırmanın verileri, "Gözden Geçirilmiş Stresle Başa Çıkma Stratejileri Ölçeği", "Koronavirüs Anksiyete Ölçeği" ve "Yaşantıyı Örnekleme Formu" kullanılarak elde edilmiştir. Elde edilen verilerin analizinde tekrarlı ölçümler için "Mann-Whitney U" testi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, elde edilen bulgulara göre "Pandemi Stresi İçin Uyarlanmış Akış Kuramına Dayalı Stresle Başa Çıkma Grup Programı" ile ergenlerin "Covıd-19 pandemi stresi" ve "Stresle Başa Çıkma Stratejileri" toplam puanı düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulardan hareketle "Pandemi Stresi için Uyarlanmış Akış Kuramına Dayalı Stresle Başa Çıkma Grup Programı" ergenlerin Covıd-19 pandemi stresini azaltmada ve "Stresle Başa Çıkma Stratejileri Genel Puanını” yükseltmekte etkili bir program olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Akış kuramı, Covıd-19 pandemi stresi, ergenlik, psiko-eğitim programı, stresle başa çıkma stratejileri

Kaynakça

• Alkan, E. (2014). Farklı cinsel yönelime sahip bireylerin yaşam doyumu, stresle başa çıkma stratejileri ve psikolojik dayanıklılık düzeylerinin karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Altıntaş, E. (2014). Stres yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Alver, B. (2013). Yaşam boyu gelişim. Coşkun H. ve Özabacı N. Ş. (Ed.) Psikolojiye giriş. İçinde (s. 373- 385). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Arslan, G., Yıldırım, M., Tanhan, A., Buluş, M., & Allen, K. A. (2020). Coronavirus stress, optimism-pessimism, psychological inflexibility and psychological health: psychometric properties of the coronavirus stress measure. International Journal of Mental Health and Addiction,1-17. doi: https://doi.org/10.1007/s11469-020-00337-6.
• Aydın, K. B. (2005). Akış kuramına dayalı stresle başa çıkma grup programının ergenlerin stresle başa çıkma stratejilerine etkisi. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Dalı, Ankara.
• Aydın, K. B. (2008). Stresle başa çıkma. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Aydın, K. B. (2020). Psikolojik ölçekler. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Baltaş, Z., & Baltaş, A. (2013). Stres ve başa çıkma yolları. (36. Basım). İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Bernstein, C. A., Bhattacharyya, S., Adler, S. and Alpert, J. E. (2021). Staff emotional support at montefiore medical center during the Covıd-19 pandemic. The Joint Commission Journal on Quality and Patient Safety, 47(3), 185-189.
• Biçer, İ., Çakmak, C. , Demir, H., & Kurt, M. E. (2020). Koronavirüs anksiyete ölçeği kısa formu: Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Anatolian Clinic the Journal of Medical Sciences, Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi (COVID 19 Özel Sayısı), 216-225. doi: 10.21673/anadoluklin.73109.
• Bozkurt, Y., Zeybek, Z., & Aşkın, R. (2020). Covıd-19 pandemisi: Psikolojik etkileri ve terapötik müdahaleler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), 304-318.
• Büyüköztürk, Ş. (2019). Veri analizi el kitabı.(26.Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Csikszentmihalyi M., & Larson R. (1987). Validity and reliability of the experience-sampling method. Journal of Nervous & Mental Disease. (175), 526–537.
• Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The psychology of optimal experience. New York: Harper and Row. 23.01.2021 tarihinde https://libgen.is/book.adresinden erişilmiştir.
• Csikszentmihalyi, M (2020). Mutluluk bilimi: Akış. (Barış Satılmış Çev.) Ankara: Buzdağı.
• Çaykuş, E. T., & Çaykuş, T. M. (2020). Covıd-19 pandemi sürecinde çocukların psikolojik dayanıklılığını güçlendirme yolları: Ailelere, öğretmenlere ve ruh sağlığı uzmanlarına öneriler. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 95-113.
• Deniz, M., & Yılmaz, E. (2006). Üniversite öğrencilerinin duygusal zekâ ve stresle başa çıkma stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(25), 17-26. Ekiz, T., Ilıman, E., & Dönmez, E. (2020). Bireylerin sağlık anksiyetesi düzeyleri ile Covıd-19 salgını kontrol algısının karşılaştırılması. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 6(1), 139-154.
• El-Azzab, S. T., & El-Nady, M. (2021). Effectiveness of psycho-educational program to alleviate depression, anxiety, stress, pessimism and provide optimism for Covıd-19 ısolation nurses. Egyptian Journal of Health Care, 12(2), 965-980. doi: 10.21608/ejhc.2021.173651.
• Engin, D. (2018). Ergenlerde benlik saygısı, saldırganlık ve stresle başa çıkabilme arasındaki ilişkinin incelenmesi.(Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversiresi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Rehberlik ve Psikolojik Danışma Bilim Dalı, Konya.
• Erden, Z. Ş. (2021). Covid-19 pandemi döneminde lise öğrencilerinin kaygı ve temel psikolojik ihtiyaçlarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, Gaziantep.
• Eryılmaz, A. (2009). Ergenlik döneminde stres ve başa çıkma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 20-37.
• Eryılmaz, A., & Şiraz, M. F. (2020). Covıd-19 bağlamında kötümserliği ortaya çıkaran olaylarla-durumlarla başa çıkma ve ergen öznel iyi oluşu ile ilişkisinin incelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Covid-19 Sosyal Bilimler Özel Sayısı, 19(37), 292-303.
• Hamarta, E. (2015). Ergenlerde sosyal kaygının stresle başa çıkma yaklaşımlarına göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40(180). doi: http://dx.doi.org/10.15390/EB.2015.4410.
• Happner, P .P, Wampold, B. E., & Jr. Kivlighan, D. M. (2008). Psikolojik danışmada araştırma yöntemleri. Didem Müge Siyez (Çev. Ed.). Ankara: Mentis Yayıncılık.
• Islam, S. D. U., Bodrud-Doza, M., Khan, R. M., Haque, M. A., & Mamun, M. A. (2020). Exploring Covıd-19 stress and its factors in Bangladesh: A perception-based study. Heliyon, 6(7), e04399. doi: https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2020.e04399.
• İnel, A., Atik, D., Coşkun, E., & Bozkurt, A. (2020). Yaşlılarda Covıd-19 pandemi sürecinde bilinçli farkındalık, başa çıkma tutumları ve kişisel iyi oluş. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 15(1), 85-92. doi: 10.21763/tjfmpc.808383.
• Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal and coping. New York: Springer Publishing Company. 07.04.2021 tarihinde https://ccme.osu.edu. adresinden erişilmiştir.
• Lüzumlu, U. (2013). Cinsiyetleri farklı üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma tarzlarının aleksitimi düzeylerine göre incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, Mersin.
• Mason, J. W. (1975). A historical view of the stress field. Journal of human stress, 1(2), 22-36.
• Salari, N., Hosseinian-Far, A., Jalali, R., Vaisi-Raygani, A., Rasoulpoor, S., Mohammadi, M., Rasoulpoor, S., & Khaledi-Paveh, B. (2020). Prevalence of stress, anxiety, depression among the general population during the Covıd-19 pandemic: A systematic review and meta-analysis. Globalization and Health, 16(1), 1-11. doi: https://doi.org/10.1186/s12992-020-00589-w.
• Santrock, J. W. (2020). Ergenlik. Didem Müge Siyez (Çev. Ed.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Serafim A. P, Goncalves P. D, Rocca C. C., & Lotufo Neto F. (2020). The impact of Covıd-19 on Brazilian mental health through vicarious traumatization. Braz J Psychiatry. 42(4). doi: https://doi.org/10.1590/1516-4446-2020-0999.
• Shaygan, M., Yazdani, Z., & Valibeygi, A. (2021). The effect of online multimedia psychoeducational interventions on the resilience and perceived stress of hospitalized patients with Covıd-19: A pilot cluster randomized parallel-controlled trial. BMC psychiatry, 21(1), 1-12.
• Şengün, F., Altıok, H. Ö., & Üstün, B. (2011). Kanıta Dayalı uygulama: Psikoeğitim. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 27(3), 66-74.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. Mustafa Baloğlu (Çev. Ed.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ülev, E. (2014). Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık düzeyi ile stresle başa çıkma tarzının depresyon, kaygı ve stres belirtileriyle ilişkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Bilim Dalı, Ankara.
• Yektaş Ç. (2020). Covıd-19 pandemisi ve çocuk ve ergen ruh sağlığı. Ercan E.S., Yektaş Ç, Tufan A.E. ve Bilaç Ö. (Ed.). Ergenlerde pandeminin ruhsal etkileri. içinde (13-18). Ankara: Türkiye Klinikleri.
• Yıldırım, İ. (1991). Stres ve stresle başa çıkmada gevşeme teknikleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(6), 175-189.
• Yıldız, H. (2021). Ergenlerin stresle başa çıkma stratejilerinin aile ilişkileri açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Psikoloji Bilim Dalı, İstanbul.