Örgüt Kültürü, Psikolojik Güçlendirme ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkiler

Yıl 2019, Cilt: 32 Sayı: 1, 63 - 91, 08.06.2019

Aydan Ordu , Ece Balçık

https://doi.org/10.19171/uefad.459546

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma, öğretmenlerin algılarına göre
örgüt kültürü, psikolojik güçlendirme ve örgütsel bağlılık arasındaki
ilişkileri araştırmak amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini 2016-2017
eğitim - öğretim yılında Antalya ili Manavgat ilçesinde bulunan ilkokul,
ortaokul ve liselerde görev yapan 331 öğretmen oluşturmaktadır. İlişkisel
tarama modelinde tasarlanan araştırmada veriler “Örgüt Kültürü Ölçeği”,
“Psikolojik Güçlendirme Ölçeği”  ve
“Örgütsel Bağlılık Ölçeği” aracılığı ile toplanmıştır. Verilerin analizinde
aritmetik ortalama, standart sapma, korelasyon ve regresyon analizinden
yararlanılmıştır. Öğretmenlerin okullarında en yüksek algıladıkları kültür
görev kültürü iken; en düşük algıladıkları kültür de bürokratik kültür
çıkmıştır. Psikolojik güçlendirmeye ilişkin en yüksek algı anlam, en düşük algı
ise etki boyutunda görülmektedir. Örgütsel bağlılığın alt boyutlarında ise
duygusal bağlılık en yüksek, devam bağlılığı en düşük çıkmıştır. Değişkenler
arasındaki ilişkiler incelendiğinde, en yüksek ilişki normatif bağlılık ile
başarı kültürü arasında orta düzeyde ve pozitif yönde çıkmıştır. Örgüt
kültürünün alt boyutları ve psikolojik güçlendirmenin doğrusal kombinasyonunun
öğretmenlerin duygusal, devam ve normatif bağlılıklarını anlamlı bir biçimde
yordadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Örgüt kültürü, psikolojik güçlendirme, örgütsel bağlılık

Örgüt Kültürü, Psikolojik Güçlendirme ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkiler

Öz

Bu çalışma, öğretmenlerin algılarına
göre örgüt kültürü, psikolojik güçlendirme ve örgütsel bağlılık arasındaki
ilişkileri araştırmak amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini 2016-2017
eğitim - öğretim yılında Antalya ili Manavgat ilçesinde bulunan ilkokul,
ortaokul ve liselerde görev yapan 331 öğretmen oluşturmaktadır. İlişkisel
tarama modelinde tasarlanan araştırmada veriler “Örgüt Kültürü Ölçeği”,
“Psikolojik Güçlendirme Ölçeği”  ve
“Örgütsel Bağlılık Ölçeği” aracılığı ile toplanmıştır. Verilerin analizinde
aritmetik ortalama, standart sapma, korelasyon ve regresyon analizinden
yararlanılmıştır. Öğretmenlerin okullarında en yüksek algıladıkları kültür
görev kültürü iken; en düşük algıladıkları kültür de bürokratik kültür
çıkmıştır. Psikolojik güçlendirmeye ilişkin en yüksek algı anlam, en düşük algı
ise etki boyutunda görülmektedir. Örgütsel bağlılığın alt boyutlarında ise
duygusal bağlılık en yüksek, devam bağlılığı en düşük çıkmıştır. Değişkenler
arasındaki ilişkiler incelendiğinde, en yüksek ilişki normatif bağlılık ile
başarı kültürü arasında orta düzeyde ve pozitif yönde çıkmıştır. Örgüt
kültürünün alt boyutları ve psikolojik güçlendirmenin doğrusal kombinasyonunun
öğretmenlerin duygusal, devam ve normatif bağlılıklarını anlamlı bir biçimde
yordadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Örgüt kültürü, psikolojik güçlendirme, örgütsel bağlılık, öğretmen

Kaynakça

• Akgün, E. Y. (2015). Örgütlerde algılanan personel güçlendirmenin örgütsel bağlılık ile ilişkisi: Bir kamu kurumunda araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Akıl, Ü. G. (2005). Bürokrasi ve ilköğretimde örgütsel sağlık (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Afyon KocatepeÜniversitesi, Afyonkarahisar.
• Allen, N. J. and Meyer, J. P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization. Journal of Occupational and Organizational Psychology. 63(1), 1-18.
• Argyris, C. (1998). Empowerment: The emperor’s new clothes. Harvard Business Review, 76(3), 98‐105.
• Baker, D. K. (2000). An examination of the relationship between employee empowerment and organizational commitment (Yayımlanmamış doktora tezi), University of Iowa, USA. https://Search.Proquest.Com/Docview/3046f00443?Accountid=16733 sayfasından elde edilmiştir.
• Balcı, A. (2000). İki binli yıllarda Türk millî eğitim sisteminin örgütlenmesi ve yönetimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 6 (24), 495–508.
• Balcı, A. (2001). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Balcı, A. (2007). Yeni paradigmalar ışığında Türkiye eğitim sisteminin örgütlenmesi ve yönetimi. Türk Eğitim Sisteminde Yeni Paradigma Arayışları Bildiriler Kitabı, 249– 267.
• Başaran, İ. E. (1982). Örgütsel davranışın yönetimi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayını-Sevinç Matbaası.
• Boom, O. K. and Arumugam, V. (2006). The influence of corporate culture on organizational commitment: Case study of semi conductor organizations in Malaysia. Sunway Academic Journal, 3, 99-115.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çakır, A. (2007). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri ve okul kültürü algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Çetin, M. (2004). Örgüt kültürü ve örgütsel bağlılık. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Çöl, G. (2004). Güçlendirme ve örgütsel bağlılık ilişkisi üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Kocaeli.
• Çöl, G. (2008). Algılanan güçlendirmenin iş gören performansı üzerine etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9 (1), 35-46.
• Dağdemir, A. (2008). Kurum kimliği ve kurumsal bağlılık arasındaki ilişki, kurum kimliğinin çalışanların kurumsal bağlılıkları üzerindeki etkilerinin bir işletmede araştırılması (Yayımlanmamış doktora tezi), Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Danışman A. ve Özgen, H. (2003).Örgüt kültürü çalışmalarında yöntem tartışması: niteliksel–niceliksel yöntem ikileminde niceliksel ölçümler ve bir ölçek önerisi. Çukurova Üniversitesi Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 91-124.
• De Cottis, T.,A. and Summers, T.P. (1987). A path analysis of organizational commitment. Human relations, 40(7), 445-470.
• Demir, K. (2010). İnsan kaynakları uygulamalarının işyerinde psikolojik güçlendirmeye etkisi: Bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Dönder, H. H. (2006). Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ve bürokrasi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Erdem, F. S. (2009). Liderin güçlendirme davranışı, çalışanın psikolojik güçlendirme algısı ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkilerin kültürel değişkenler çerçevesinde incelenmesi: Otomotiv endüstrisinde farklı ülkelerde faaliyet gösteren bir işletmede yapılan değerlendirme (Yayımlanmamış doktora tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Erdoğan, İ. (2014). Eğitimdeki değişimlere dair eleştirel irdelemeler. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi. 11-1(21), 129-140.
• Esinbay, E. (2008). İlköğretim okullarında örgüt kültürü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Balıkesir üniversitesi, Balıkesir.
• George, D. and Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference 17.0 Update. Boston: Pearson.
• Gümüş, A. (2013). İlkokul yöneticilerinde güçlendirici liderlik davranışları ile öğretmenlerde örgütsel bağlılık ilişkisi: Psikolojik güçlendirmenin aracılık rolü (Ankara ili örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Hage, J. and Aiken, M. (1970). Social change in complex organizations. New York: Random House.
• Hoy, W. K. and Miskel, C. G. (1996). Educational administration: Theory, research and practice. New York: Mc graw-Hill, Inc.
• Hoy, W. K.,Tarter, C. J., and Kottkamp, R. B. (1991). Open schools/ Healthy schools: Measuring organizational climate (1St Ed.). Newbury Park: SAGE Publications.
• İşcan, Ö. F. ve Çakır, S. (2016). Mentorluk ve psikolojik güçlendirmenin öz yeterlilik algısına etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 1-15.
• Jones, M. T. (1998). The relationship of organizational commitment to the organizational culture of highschools (Yayımlanmamış doktora tezi), Widener University, USA. https://Search.Proquest.Com/Docview/304504830?Accountid=16733 sayfasından elde edilmiştir.
• Joo, B. K. and Shim, J. H. (2010). Psychological empowerment and organizational commitment: The moderating effect of organizational learning culture. Human Resource Development International, 13(4), 425-441.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel, Ankara.
• Kazlauskaite, R., Buciuniene, I. and Turauskas, L. (2006). Building employee commitment in the hospitality industry. Baltic Journal of Management, 1(3), 300-314.
• Kitapçı, H. Kaynak, R. ve Ökten, S.S. (2013), Güçlendirmenin iş tatmini ve işten ayrılma niyetine etkisi: kamu ve özel sektörde mukayeseli bir araştırma. International Review of Economics And Management, 1(1), 52.
• Koç, R. (2008). Personel güçlendirme ile çalışanların örgüte bağlılığı arasındaki ilişkiye yönelik bir uygulama (Yüksek lisans tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Kurşunoğlu, A., Bakay, E. ve Tanrıöğen, A. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28),101-115.
• Laschinger, H. K. S., Finegan, J., Shamian, J. and Casier, S. (2000). Organizational trust and empowerment in restructured health care settings: Effects on staff nurse commitment. Journal of Nursing Administration, 30(9), 413-425.
• Liu, L. L. (2006). The relationship between psychological empowerment and organizational commitment: The mediating role of psychlogical contract (Yayımlanmamış doktora tezi), Dalian University of Technology, China. https://search.proquest.com/docview/1027102638?accountid=16733 sayfasından elde edilmiştir.
• Lok, P., Westwood, R. and Crawford, J. (2005). Perceptions of organisationalsub-culture and their significance for organisational commitment. Applied Psychology, 54(4), 490-514.
• Lunenburg, F.C. and Ornstein, A.C. (2013). Eğitim yönetimi kavramlar ve uygulamaları. (6. Baskı).G. Arastaman (Cev. Ed.).Ankara: Nobel Yayınları.
• Maral, S. (2015). İlkokul ve ortaokul müdür yardımcılarının örgütsel bağlılıklarının bir yordayıcısı olarak örgüt kültürü (Yalova ili örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Meyer, J. P. and Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human Resource Management Review, 1, 61-89.
• Meyer, J. P. and Allen, N. J. (1997). Commitment in the workplace: theory, research, and application. California: Sage Publications.
• Momeni, M., Marjani, A. B. and Saadat, V. (2012). The relationship between organizational culture and organizational commitment in staff department of general prosecutors of Tehran. International Journal of Business and Social Science, 3(13).
• Odabaş, İ. (2014). Yapısal güçlendirme ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkide psikolojik güçlendirmenin ara değişken rolü: Öğretmenler üzerinde bir çalışma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Kültür üniversitesi, İstanbul.
• Özdevecioğlu, M. ve Çelik, C. (2009). Örgüt kültürü tipleri itibariyle bireylerin algıladıkları mağduriyet farklılıklarını belirlemeye yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1), 95-112.
• Pelit E. ve Öztürk Y. (2011). Otel İşletmeleri İş görenlerinin davranışsal ve psikolojik güçlendirme algılamalarındaki farklılıklar. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 28.
• Raymer, S.D. (2014). The combined effects of leadership style and organizational culture type on psychological empowerment and organizational commitment (Yayımlanmamış doktora tezi), Colorado State University, USA. Https://Search.Proquest.Com/Docview/1651621310?Accountid=16733sayfasından elde edilmiştir.
• Robbins, S. P. (1990). Organization theory structure, design and applications. New Jersey: Prentice Hall.
• Sağlam Arı, G. ve Ergeneli, A. (2003). Psikolojik güçlendirme algısı ve bazı demografik değişkenlerin örgütsel bağlılığa etkisi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 129-149.
• Schein, E. H. (1990). Organizational culture. American Psychologist, 45(2), 109-119.
• Selçuklu, A. E. (2013). Örgütsel bağlılığın bir yordayıcısı olarak kurum kültürü ve psikolojik dayanıklılık: Okul öncesi öğretmenleri üzerine bir çalışma (Yüksek lisans tezi), Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Selden, S. J. (2014). The relationships between perceptions of organizational culture and organizationalcommitment among college and university counselors and advisors who provide educational support to at-risk students (Yayımlanmamış doktora tezi), The Pennsylvania State University, USA. https://Search.Proquest.Com/Docview/1658227526?Accountid=16733sayfasından elde edilmiştir.
• Sezgin, F. (2010). Öğretmenlerin örgütsel bağlılığının bir yordayıcısı olarak okul kültürü. Eğitim ve Bilim, 35, 156.
• Sever, E. (2017). Personel güçlendirme ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkide, iş doyumunun ara değişken rolü: Sanayi sektöründe bir araştırma (Yüksek lisans tezi), Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Silverthorne, C. (2004). The impact of organizational culture and person‐organization fit on organizational commitment and job satisfaction in Taiwan. Leadership and Organization Development Journal, 25(7),592-599.
• Sürgevil, O., Tolay, E. ve Topoyan, M. (2013). Yapısal güçlendirme ve psikolojik güçlendirme ölçeklerinin geçerlilik ve güvenilirlik analizleri. Journal of Yasar University, 8(31), 5371-5391.
• Şan, B. Ç. (2017). Öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin psikolojik güçlendirme ve örgütsel bağlılıklarına ilişkin algıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Şen, Y. (2008). Dönüşümcü liderliğin psikolojik güçlendirme ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkilerini belirlemeye yönelik bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Şimşek, H. (2007). Toplam kalite yönetimi: Kuram, ilkeler ve uygulamalar. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Şişman, M. (2002). Örgütler ve kültürler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Tabachnick, B. G. and Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. United States of America: Pearson.
• Tanrıöğen, Z. M. (2013). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik tarzlarının örgüt kültürü ile ilişkisi (Yayımlanmamış doktora tezi), Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Terzi, A. R. (2005). İlköğretim okullarında örgüt kültürü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 43, 423-442.
• Thomas, K. W. and Velthouse, B. A. (1990). Cognitive elements of empowerment: An “Interpretive” model of intrinsic task motivation. The Academy of Management Review, 15(4), 666 – 691.
• Toplu, D. ve Akça, M. (2013). Öğrenen organizasyonun psikolojik güçlendirme üzerindeki etkisi: Kamu sektöründe bir araştırma. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi, 23, 226.
• Uştu, H. ve Tümkaya, S. (2017). Sınıf öğretmenlerinin mesleki bağlılık, işten ayrılma niyeti ve bazı sosyo-demografik özelliklerinin örgütsel bağlılığı yordama düzeylerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 16(3), 1262-1274.
• Varoğlu, D. (1993). Kamu sektörü çalışanlarının işlerine ve kuruluşlarına karşı tutumları, bağlılıkları ve değerleri (Yayımlanmamış doktora tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Veranyurt, G. (2009). Personel güçlendirmenin; iş tatmini ve işten ayrılma üzerindeki etkisinde örgüte bağlılığın rolü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Wasti, S. A. (2000, Mayıs). Meyer ve Allen’in üç boyutlu örgütsel bağlılık ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlilik analizi. Sözel bildiri, 8. Ulusal Yönetim Ve Organizasyon Kongresi, Nevşehir.
• Wiley, D. M. (1999). Impact of locus of control and empowerment on organizational commitment (Yayımlanmamış doktora tezi), United States International University, USA. https://Search.Proquest.Com/Docview/304528764?Accountid=16733 sayfasından elde edilmiştir.
• Yılmaz, K. ve Altınkurt, Y. (2011). Öğretmen adaylarının Türk eğitim sisteminin sorunlarına ilişkin görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 8(1), 942-973.
• Yücel, İ. ve Koçak D. (2017). Personel güçlendirme ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkide örgüt kültürünün moderatör etkisinin incelenmesine yönelik bir araştırma. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(13), 147.