Çay İşletmelerinde İlk Madde ve Malzeme Kullanımının Çevresel Maliyetlere Etkisi Üzerine Nitel Bir Araştırma

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 205 - 219, 30.04.2024

Mustafa Savcı

https://doi.org/10.29216/ueip.1440940

Öz

Çay işletmeleri üretim yaparken diğer üretim işletmelerinde olduğu gibi zaman zaman çevreyi kirletici, çevre sorunlarına sebebiyet verirler. Çay işletmelerinin sebep olduğu çevre kirliliğini en aza indirmek ve daha sürdürülebilir çevre için yapılan değer kullanımları çevresel maliyet olarak adlandırılır. Bu çalışmada çay işletmelerinde ilk madde ve malzeme kullanımının hangi çevresel sorunlara sebep olduğu ve bu sorunları gidermenin çevresel maliyetleri nasıl etkilediği tespit edilmeye çalışılmıştır. Fenomenoloji yaklaşımı kullanılmıştır. Bu amacı gerçekleştirebilmek için 15 adet özel sektör ve 5 adet ÇAYKUR’a ait çay işletmesi amaçlı örneklem olarak seçilmiştir. Seçilen 20 çay işletmesinin üst düzey yöneticisi ile yarı yapılandırılmış mülakat yapılmıştır. Mülakat 2023 yılının Eylül-Aralık ayları ile 2024 yılının ocak ayında uygulanmıştır. Mülakat sonucu alınan cevaplar değerlemeye tabi tutulmuştur. Değerleme sonucu çay işletmelerinde çevresel maliyetlerle ilgili duyarlılığın belli düzeyde geliştiği, yöneticilerin çevresel maliyetlerle ilgili farklı bilgi seviyesine sahip oldukları ve standart dışı ilk madde ve malzeme kullanımının çevresel maliyetleri olumsuz etkilediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çay İşletmeleri, Malzeme Kullanımı, Çevresel Sorunlar, Çevresel Maliyetler

Etik Beyan

Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulu. Değerlendirme Tarihi:10.01.2024. Belge Numarası:2024/030.

A Qualitative Study on the Impact of the Use of Raw Materials and Other Materials on the Environmental Costs in the Tea Companies

Öz

While tea companies are producing, they cause environmental problems that pollute the environment from time to time as in other production entities. The use of value to minimise the environmental impact caused by tea companies and to create a more sustainable environment is referred to as the environmental cost. This study identifies the environmental issues arising from the use of raw materials and materials in tea companies, and how addressing these issues affects environmental costs. Phenomenology approach was used. To achieve this, 15 private and 5 ÇAYKUR tea companies were selected as purposive samples. Semi-structured interviews were conducted with senior managers of 20 selected tea enterprises. Interviews were conducted in September-December 2023 and January 2024. The data obtained as a result of the interview was analysed. The conclusions of the study are that there is a certain level of sensitivity to environmental costs in tea companies, that senior managers have different levels of knowledge about environmental costs, and that the use of non-standard raw materials and materials has a negative impact on environmental costs.

Anahtar Kelimeler

Tea Companies, Use of Material, Environmental Problems, Environmental Costs.

Kaynakça

• Antepli, A., ve Aslan, Ş. (2018). Yeşil Muhasebe Ve Çevresel Maliyetlerin Hesaplanması. International Journal Of Social And Humanities Sciences Research, 5(24), 1459-1467.
• Ay, Z., ve Pamukçu, A. (2019). Çevresel Maliyetlerin Değişiminde Teknolojik Gelişmelerin Rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(1), 72-87.
• Beşballı, G. S. (2023). Çevre Sorunları Çerçevesinde İklim Değişikliği. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 500-521.
• Creswell, J.W. (2015). Nitel Araştırma Yöntemleri Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. Ankara:Siyasal Kitabevi.
• Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği (2014, 10 Eylül). Resmi Gazete (Sayı: 29115). ErişimAdresi:https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/09/20140910-4.htm
• Ersoy Mirici, M. ve Berberoğlu, S. (2022). Türkiye Perspektifinde Yeşil Mutabakat ve Karbon Ayak İzi: Tehdit Mi? Fırsat Mı?, Artvin Çoruh Üniversitesi Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 8 (1), 156-164.
• Galbreth, M.R., and Ghosh, B. (2013). Competition and Sustainability: The Impact of Consumer Awareness. Decision Sciences, 44(1) 127-159.
• Gatimbu KK, Ogada MJ, Budambula N, Kariuki S. (2018). Environmental Sustainability and Financial Performance of the Small-Scale Tea Processors in Kenya. Bus Strat Env., 27, 1765–1771.
• Haftacı, V. (2009). Maliyet Muhasebesi. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Haftacı, V. ve Soylu, K. (2007). Çevre Kirlenmesi ve Çevre Konusu Bağlamında Çevre Muhasebesinin Önemi, Muhasebe Finansman Dergisi, 33, 102-120.
• Harshana, R.K.M.D.S, Siriwardena, M. B. D. K., BMPDKR, S., Bandara, B. M. P. N., and Arachchige, U. S. (2020). Environmental Pollution by Tea Processing. J Res Technol Eng, 1(4), 95-104.
• Intergovernmental Panel on Climate Change [IPCC] (2023). Summary for Policymakers. In:Climate Change 2023: Synthesis Report. Contribution of Working Groups I, II and III to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (Core Writing Team, H. Lee and J. Romero (eds.)).. IPCC, Geneva, Switzerland, pp. 1-34, doi: 10.59327/IPCC/AR6-9789291691647.001
• İçöz, A. ve Kılınç, Y. (2016). Çevre Maliyetleri Muhasebesi ve Raporlanması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (42), 1517-1531.
• Karacan, S., Aygün, D. ve Savcı, M. (2012). Çay İşletmelerinde Faaliyet Temelli Maliyetlemenin Kullanılabilirliği ve Bir Uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(1), 132.
• Karcıoğlu, R. ve Öztürk, S. (2021). Sürdürülebilirlik Muhasebesi ve Raporlaması. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Karpuzcu, M. (1991). Çevre Kirlenmesi ve Kontrolü. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Kaygusuz, S.Y. ve Dokur, Ş. (2014). Maliyet Muhasebesi. Bursa: Dora Basım Yayın Dağıtım.
• Kaypak, Ş. (2013). Çevre Sorunlarının Çözümünde Küresel Çevre Politikalarının Önemi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 17-34.
• Kırlıoğlu, H. ve Fidan, M. E. (2011). İşletmelerde Çevresel Maliyetler ve Bir Uygulama. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 1-24.
• Koçak, A. (2008). Malzeme Yönetiminde Malzeme İhtiyaç Planlaması ve Kanban Sistemlerinin Bütünleştirilmesinde Farklı Yaklaşımlar: Literatür Araştırması, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (1), 225-246.
• Lazol, İ. (2002). Maliyet Muhasebesi. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Milne, M. J. (1991) Accounting Environmental Resource Values and Non-Market Valuation Techniques for Environmental Resources. A Review Accounting Auditing & Accountability Journal 4(3), 80-108.
• Nguyen-Thi-Lan, H., Fahad, S., Ho-Ngoc, N., Nguyen-Anh, T., Pham-Van, D., Nguyen-Thi-Viet, H., ... and To-The, N. (2023). Crop Farming and Technical Efficiency of Tea Production Nexus: An Analysis of Environmental Impacts. Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, 22(3), 158-164.
• Okafor, G.O, Okaro, S.C. and Egbunike, F. (2013). Environmental Cost Accounting and Cost Allocation a Study of Selected Manufacturing Companies in Nigeria. European Journal of Business and Management, 5(18), 68-76.
• Okutmuş, E. (2019). İşletme Düzeyinde Çevre Muhasebesi: Bir Uygulama. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(31), 584, 623.
• Özkaya, S.Y. (2013). İklim Değişikliği ve Etik Sorunlar. Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, 13(46), 123-132.
• Savcı, M. (2019). Tam Zamanlı Üretim Sisteminin Üretim Giderlerine Etkisi: Çay İşletmesi Örneği. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(19), 290-309.
• Soylu, Y., ve İleri, H. (2009). Çevre Muhasebesi ve Çevre Maliyetlerinin Üretim Maliyetlerine Etkileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 12(1-2), 309-322.
• Taygashinova, K. and Akhmetova, A. (2018). Accounting for Environmental Costs as an Instrument of Environmental Controlling in the Company. Management of Environmental Quality: An International Journal, 30 (1), 87-97.
• Wiedmann T. and Minx, J., (2008), A Definition of ‘Carbon Footprint’, (Pertsova C.C., Ed.), Ecological Economics Research Trends’in (s.1-11) İçinde Nova Science Publishers, USA.
• Xu, Q., Yang, Y., Hu, K., Chen, J., Djomo, S. N., Yang, X., and Knudsen, M. T. (2021). Economic, Environmental, and Emergy Analysis of China's Green Tea Production. Sustainable Production and Consumption, 28, 269-280.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldıztekin, İ. (2009). Sürdürülebilir Kalkınmada Çevre Muhasebesinin Etkileri. Atatürk Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi 13(1), 367-390.
• Yükçü, S. (2007). Yönetim Açısından Maliyet Muhasebesi, İzmir: Birleşik Matbaacılık.