Türkiye’de Tüketici Kredilerinin Cari Denge Üzerindeki Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 19 - 35, 20.04.2023

Murat İsmet Haseki , İlker İbrahim Avşar , Taner Turan

https://doi.org/10.20979/ueyd.1183843

Öz

Bu çalışmada 2007:1-2022:1 donemi verileri ve ARDL yaklaşımı kullanılarak Türkiye’de tüketici kredilerinin cari denge üzerindeki etkileri incelenmektedir. Bu kapsamda öncelikle toplam tüketici kredilerinin etkisi ele alınmaktadır. Daha sonra tüketici kredilerinin bileşenleri olan konut, taşıt ve ihtiyaç kredilerinin cari denge üzerindeki etkileri önce ayrı ayrı sonra aynı model kapsamında analiz edilmektedir. Tahmin sonuçları tüm modellerde ilgili değişkenler arasında bir eşbütünleşme ilişkisi olduğuna işaret etmektedir. Buna karşın toplam tüketici kredilerinin cari açık üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı görülmektedir. Benzer şekilde modele ayrı ayrı dahil edildiklerinde konut, taşıt ve ihtiyaç kredilerinin uzun dönemde cari denge üzerinde anlamlı bir etkide bulunmadıkları anlaşılmaktadır. Diğer yandan konut, taşıt ve ihtiyaç kredilerinin birlikte yer aldığı model tahminlerine göre taşıt ve konut kredilerinin cari dengeyi etkilediği sonucuna varılmaktadır. Buna göre taşıt ve konut kredilerindeki artış cari dengede bozulmaya yol açmaktadır. Ayrıca, tahmin sonuçlarımız ikiz açıklar hipotezinin incelenen dönemde geçerli olduğunu, ekonomik büyümede bir artışın cari dengeyi olumsuz etkilediğini göstermektedir. Son olarak bazı tahminlerde reel döviz kurundaki değişikliklerin cari denge üzerinde anlamlı bir etkide bulunduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Cari Denge, Tüketici Kredileri, Türkiye, ARDL

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

Yazarlar dergi tüm hakemlere teşekkür etmektedir.

The Effects Of Consumer Credits On Current Account in Türkiye

Öz

Using data over the period 2007:1-2022:1 and Autoregressive Distrubuted Lag (ARDL) model this study examines the effects of consumer credits on current account balance in Türkiye. First, we focus on the impact of total consumer credits and then its components. In this context, we investigate the effects of housing, vehicle, and other consumer credits on current account both separately and jointly using the same framework. Our estimation results point to the existence of a cointegration relationship in all specifications. However, we fail to find any impact of total consumer credit on current account. Similarly, there is no evidence for a long run effect of housing, vehicle, and other credits when we separately add each of them to our main specification. On the other hand, when these three components are jointly included in the model, we find a statistically significant impact of vehicle and housing credits. An increase in vehicle and housing credit leads to an increase in current account deficit. Additionally, our results indicate that the twin deficit hypothesis is valid and economic growth has a negative impact on current account balance during the period examined. Finally, real exchange rate exerts a significant effect in some specifications.

Anahtar Kelimeler

Current Account, Consumer Credits, ARDL, Turkiye

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Ağazade S. (2014). Tüketici Kredilerine Yönelik Sınırlama Türkiye’nin Cari Açık Sorununa Çözüm Olur mu? Doğrusal Dışı Bir Koentegrasyon Analizi, Bankacılar Dergisi, 0(91). S.1-10
• Akbaş, Y.E., Şentürk M. ve Sancar C. (2013). Testing for Causality between the Foreign Direct Investment, Current Account Deficit, GDP and Total Credit: Evidence from G7, Panoeconomicus, 0(6), p.791-812, DOI: 10.2298/PAN1306791A
• Akçayır, Ö. & Albeni, M. (2016a). Türkiye’de Kredi Genişlemesinin Cari Açığa Etkisi: Sınır Testi Yaklaşımı. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), s.557-583
• Akçayır, Ö., Albeni, M. (2016b). Türkiye’de Kronikleşen Cari Açıkların Sürdürülebilirlik Analizi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(3). s.35-62
• Altunöz, U. (2021). Türkiye’nin Cari Açık Sorunu, Nedenleri ve Kredi Genişlemesinin Cari Açık Sorununa Etkisi: Sınır Testi Yaklaşımı. Sayıştay Dergisi, 32 (122) , s.125-156 . DOI: 10.52836/sayistay.1004668
• Aras, H. B. & Çiftçi, N. (2021). Türkiye’de Hanehalkı Borçluluk Oranındaki Değişmelerin Cari Açık Üzerindeki Etkisi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (1), 84-95. DOI: 10.33905/bseusbed.932695
• Arslan, M., Gençer Çelik, G., Kuzu, S. (2021). Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Cari Açık İlişkisi; Türkiye Örneği. Şarkiyat, 26-40. doi.org/10.26791/sarkiat.853066
• Ayla, D. & Küçükkale, Y. (2017). Cari Açıkların Sürdürülebilirliği: Bir Derleme. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21 (3), s.1025-1041
• Azapoglu, M. & Baskonus Direkci, T. (2015). İkiz Açıklar Hipotezi: Türkiye Uygulaması 1998-2013. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 7 (12), s.74-89
• Balıkçıoğlu, N. (2020). Makroekonomik Kırılganlığın Ölçülmesi: Balkan Ülkeleri ve Türkiye İçin Karşılaştırmalı Bir Analiz. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (3), s.1573-1588. DOI: 10.33206/mjss.589320
• Benli, A. & Tonus, Ö. (2019). Türkiye Ekonomisinde Cari İşlemler Açığının Belirleyicileri: Dönemler Arası Yaklaşım. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (3), s.437-460. DOI: 10.18037/ausbd.632151
• Bitzis, G., Paleologos, J. M., & Papazoglou, C. (2008). The determinants of the Greek current account deficit: The EMU experience. Journal of International and Global Economic Studies, 1(1), pp.105-122
• Blanchard, O., Milesi-Ferretti, G.M. (2011). (Why) should current account balances be reduced? IMF Staff Discussion Note, SDN/11/03
• Brissimis S.N., Hondroyiannis G., Papazoglou C., Tsaveas N.T. and Vasardani M.A. (2010). Current Account Determinants and External Sustainability In Periods Of Structural Change, Europen Central Bank Working Paper Series No: 1243, ecb.europa.eu/pub/pdf/scpwps/ecbwp1243.pdf
• Calderon, Cesar; Chong, Alberto; Loayza, Norman. 2000. Determinants of Current Account Deficits in Developing Countries. Policy Research Working Paper No: 2398. World Bank, Washington, DC.World Bank. https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/19825
• Chinn, M. D., Prasad, E. S. (2003). Medium-term determinants of current accounts in industrial and developing countries: an empirical exploration. Journal of International Economics, 59, pp.47–76
• Çatalbaş, N. (2022). Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Cari Açık Arasındaki İlişkinin Sınanması: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 11 (2), 880-904. DOI: 10.15869/itobiad.1053296
• Devadas, S., Loayza, N. (2018). When is a Current Account Deficit Bad?. Research and Policy Briefs; No. 17. World Bank. https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/30506
• Di Mauro, F., Rüffer, R., Bunda, I. (2008). The changing role of the exchange rate in a globalised economy. European Central Bank Occasional Paper Series no. 94
• Doğru, B. (2015). ABD ve AB Bölgesindeki Bir Finansal Krizin Türkiye'ye Etkileri: Cari Açik Üzerine Bir Uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (33)
• Durgun Kaygısız, A., Göze Kaya, D. & Kösekahyaoğlu, L. (2016). Türkiye’de Tasarruf, Yatırım, Cari Açık ve Büyüme: 1980-2014 Dönemi Üzerine Bir Nedensellik İlişkisi Analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (1), s.273-300
• Dücan, E., Polat, M. A., Balcıoğlu, E. (2016). Tüketim Toplumu Örneği Olarak Türkiye’nin Cari Açık ve Tüketici Kredileri İlişkisi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4 (1), s.161-188
• Eroğlu, İ. & Bursal, M. (2020). Türkiye’nin Cari Açık Dinamiklerinde Enerji Açığının Rolü ve Finansman Kalitesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(4), s.2231-2247 Ersoy, H. (2013). Küresel Kriz: Dış Borçlar ve Cari Açık Perspektifinden Türkiye Analizi. Maliye ve Finans Yazıları, 1(100), s.95-114
• Gacaner Atış, A. & Saygılı, F. (2014). Türkiye'de Cari Açığın Belirleyicilerinin Ampirik Analizi. Sosyoekonomi, 21(21)
• Gacener Atış A. ve Saygılı F. (2014). Türkiye’de Kredi Hacmi ve Cari Açık İlişkisi Üzerine Bir İnceleme, Business and Economics Research Journal, 5(4). S.129-141
• Göçer, İ., Mercan, M. & Peker, O. (2014). Kredi Hacmi Artışının Cari Açığa Etkisi: Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Analizi. Istanbul University Econometrics and Statistics e-Journal, 0 (18), s.1-17
• Güneş, S. & Yıldırım, C. (2017). Kredi Genişlemesi ile Cari Açık Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, s.43-60
• Kahi̇loğulları, A. & Erasa Akça, İ. (2021). Cari Açık ve Bütçe Açığı İlişkisi: Türkiye Örneği. Gaziantep Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3 (2), s.137-151
• Karadaş, H. A., Salihoğlu, E. & Koşaroğlu, Ş. M. (2019). CAD Problem in Turkish Economy: An Application with Selected Macroeconomic Variables. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (1), 448-461. DOI: 10.33905/bseusbed.486105
• Karahan P. ve Uslu N.Ç. (2016). Kredi Hacmi İle Cari Açık Arasındaki İlişki: Türkiye İçin Dinamik Bir Analiz, Econworld
• Kharroubi, E. (2011). The trade balance and the real exchange rate. BIS Quarterly Review, 33-42
• Kılavuz, E. ve Dumrul, Y. (2012). İkiz Açıklar Hipotezinin Geçerliliği Teori ve Uygulama, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(3-4), s. 239- 258
• Kılıç Depren, S. (2021). Türkiye’de Cari Açığı Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesine Yönelik İstatistiksel Bir Araştırma. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2) , 426-444 . DOI: 10.17336/igusbd.533434
• Kılıç, C. (2015). Tüketici Kredileri ve Cari Açık Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(2)
• Kılıç, J. & Yüksel, A. (2020). Türkiye’de Tüketici Kredilerinin Cari İşlemler Açığı Üzerindeki Etkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6 (1), s.1-19. DOI: 10.46849/guiibd.626158
• Köroğlu, E. (2018). Kredi Genişlemesinin Cari Açığa Etkisi: Türkiye Örneği. Bulletin of Economic Theory and Analysis, 3 (3), 175-193. DOI: 10.25229/beta.441733
• Mangır, F. & Erdoğan, S. (2012). Merkez Bankası Finansal İstikrar Tedbirleri: Reel Kur ve Kredilerin Cari Açığa Etkisi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12 (24), s.241-260
• Mercan, M. (2015). Türkiye’de Ticari Dışa Açıklığın Cari Açık Üzerindeki Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16 (1), s.1-24
• Milesi-Ferretti, G. M., Razin, A. (1996). Sustainability of Persistent Current Account Deficits. NBER, WP, 5467
• Obstfeld, M, Rogoff, K. (1996). Foundations of International Macroeconomics. Cambridge, MA: The MIT press
• Obstfeld, M. (2012). Does the current account still matter? NBER Working Paper No. 17877
• Özçelebi, O. & Şafak, F. (2018). Kredi Hacmi Otomobil Talebi Etkileşimi: Nedensellik Analizinde Kümülatif Toplamlar Yaklaşımı. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (2), s.47-69. DOI: 10.31463/aicusbed.421590
• Peker, O. & Hotunluoğlu, H. (2010). Türkiye’de Cari Açığın Nedenlerinin Ekonometrik Analiz. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23 (3), s.221-237
• Pesaran, M. H., Y. Shin, and R. Smith, (2001), Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16, pp. 289-326
• Polat, M. A. (2019). Bankacılık Sektörü Yurtiçi Kredi Hacmindeki Değişimlerin Cari Açığa Etkileri: Makro İhtiyati Tedbirler Kapsamında Ekonometrik Bir Analiz. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 5 (2), s.73-89. DOI: 10.30855/gjeb.2019.5.2.001
• Saito A.T., Savoia J.R.f., and Lazier I., (2014). Determinants of Private Credit in OECD Developed, BRIC´s and LAC Countries, American International Journal of Social Science, 3(3). pp. 21-35
• Şahin, B. E. (2011). Türkiye’nin Cari Açık Sorunu. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3 (2), s.47-56
• Telatar, E. (2011). Türkiye’de Cari Açık Belirleyicileri ve Cari Açık-Krediler İlişkisi, Bankacılar Dergisi, 78, s.22-34
• Togan, S. ve Berument, H. (2011). Cari İşlemler Dengesi, Sermaye Hareketleri ve Krediler. Bankacılık Dergisi, 0(78). S.3-21
• Tunçsiper, B. ve Sürekçi D. (2011), Türkiye’de İkiz Açıklar Hipotezinin Geçerliliğinin Zaman Serisi Analizi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (3), s.103-120
• Turan T. ve Özer H.A. (2018). Strategic Approaches in Social Science II chapter 8: The Effect of Oil Prices on Selectec Macroeconomic Variables in Turkey: Evidence from Linear and Nonlinear ARDL model, pp.133-152
• Turan, T., Afsal, M. (2020). Türkiye'de Cari Açığın Belirleyicileri: Ampirik Bir Analiz (The determinants of current deficit in Turkey: An empirical analysis, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, (651), s.217-236
• Uçak, S. (2019). Cari Denge-Yenilenebilir Enerji: Kirilgan Beşli Örneği. Journal of Management and Economics Research, 17 (3), s.106-122
• Uğur, A. & Karatay, P. (2009). İkiz Açıklar Hipotezi: Teorik Çerçeve ve Hipoteze Yönelik Yaklaşımlar. Sosyoekonomi , 9 (9)
• Uslu, H. (2020). Türkiye’de Kredi Genişlemesinin Cari Açık Üzerindeki Etkileri: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Maliye ve Finans Yazıları, (114), 441-482. DOI: 10.33203/mfy.659435
• Varol İyidoğan P. (2014). The Analysis of the Causal Relationship Between Budget Balance and Current Account Balance by MGARCH Methodology: Turkey, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 71-80.
• Varol İyidoğan P. ve Turan T. (2018). Current account sustainability: A non-linear comparative empirical overview, Panoeconomicus, 65(4), p.411-426
• Varol İyidoğan, P. ve Erkam, S. (özer2013). İkiz Açıklar Hipotezi: Türkiye İçin Ampirik Bir İnceleme (1987-2005). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), s.39-48
• Yıldız, Ş. (2020). Türkiye’de Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliği. Journal of Humanities and Tourism Research, 10 (2), s.289-304
• Yiğit, H. & Açıkalın, S. (2019). Türkiye’de Cari İşlemler Açığı: Nedenler ve Çözüm Önerileri. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (2), 323-340. DOI: 10.17218/hititsosbil.621626
• İnternet Kaynakları
• Dünya Bankası, Dünya Bankası Açık Veri (World Bank Open Data), https://data.worldbank.org
• IMF (2015). Review of the role of trade in the work of Fund. IMF Staff Report. https://www.imf.org
• TCMB EVDS, TCMB Elektronik Veri Dağıtım Sistemi, https://evds2.tcmb.gov.tr