Sağlık Harcamaları, CO2 Emisyonu ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Seçilmiş AB Ülkeleri Örneği

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 95 - 110, 20.04.2023

Serkan Künü , Cemalettin Levent

https://doi.org/10.20979/ueyd.1202332

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı sağlık harcamaları, karbon emisyonu ve ekonomik büyüme ilişkisini araştırmaktır. Seçilmiş AB üyesi ülkeleri için 2000-2019 dönemi verileri kullanılarak panel veri analizi ile değerlendirme yapılmıştır. Çalışmada karbon emisyonu ve sağlık harcamalarının bağımlı değişken olduğu iki model ile değişkenler arasındaki ilişki incelenmiştir. Model-1 analiz sonuçlarına göre; ekonomik büyüme, ticari açıklık ve şehirleşmedeki artış, emisyon haddini azaltmakta, enerji tüketiminde artışa sebep olmaktadır. Model-2 analiz sonuçlarına göre; karbon emisyonları, enerji tüketimi ve ticari açıklık değişkenleri sağlık harcamaları üzerinde azaltıcı bir etkiye neden olmaktadır. Ayrıca analiz sonuçlarına göre hasıla artışı ve kentleşmedeki artış sağlık harcamalarını arttırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık harcamaları, CO2 emisyonu, ekonomik büyüme ve panel veri analizi

The Relationship of Health Expenditures, CO2 Emissions And Economic Growth: Example of Selected EU Countries

Öz

The aim of this study is to investigate the relationship between health expenditures, carbon emissions and economic growth. For selected EU member countries, an evaluation was made with panel data analysis using 2000-2019 period data. In the study, the relationship between the two models, in which carbon emissions and health expenditures are dependent variables, was examined. According to Model-1 analysis results; The increase in economic growth, trade openness and urbanization reduces the emission limit and causes an increase in energy consumption. According to Model-2 analysis results; Carbon emissions, energy consumption and trade openness variables have a reducing effect on health expenditures. In addition, according to the results of the analysis, the increase in output and the increase in urbanization increase health expenditures.

Anahtar Kelimeler

Sağlık harcamaları, CO2 emisyonu, ekonomik büyüme ve panel veri analizi

Kaynakça

• Albayrak, S., Öztürk, İ. (2021). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Üzerine Araştırma. Uluslararası Ekonomi Ve Yenilik Dergisi, 7(2), 233-257.
• Arı., A., Zeren, F. (2011). CO2 Emisyonu Ve Ekonomik Büyüme: Panel Veri Analizi. Yönetim Ve Ekonomi Dergisi, 18(2), 37-47.
• Atuahene, S.A.; Yusheng, K.; Bentum-Micah, G. (2020). Health Expenditure, CO2 Emissions, and Economic Growth: China vs. India. Preprints, (doi: 10.20944/preprints202009.0384.v1).
• Baloch, M. A., Zhang, J., Iqbal, K., Iqbal, Z. (2019). The Effect Of Financial Development On Ecological Footprint İn BRI Countries: Evidence From Panel Data Estimation. Environmental Science And Pollution Research, 26(6), 6199-6208.
• Barili, F., Parolari, A., Kappetein, P. A., Freemantle, N. (2018). Statistical Primer: Heterogeneity, Random-Or Fixed-Effects Model Analyses?. Interactive Cardiovascular And Thoracic Surgery, 27(3), 317-321.
• Bayraktutan, Y., Demirtaş, I. (2011).Gelişmekte Olan Ülkelerde Cari Açığın Belirleyicileri: Panel Veri Analizi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (22), 1-28.
• Benli, M. (2022). Carbon Emission as a Determinant of Health Expenditures. Social Sciences Research Journal, 11 (2), 250-257.
• Chaabouni, S., Zghidi, N., Mbarek, M. B. (2016). On The Causal Dynamics Between CO2 Emissions, Health Expenditures And Economic Growth. Sustainable Cities And Society, 22, 184-191. doi.org/10.1016/j.scs.2016.02.001.
• Çemrek, F., Burhan, E. (2014). Petrol Tüketiminin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisinin Panel Veri Analizi İle İncelenmesi: Avrupa Birliği Ülkeleri Ve Türkiye Örneği. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(3).
• Çetintaş, H., Bicil, İ. M., Türköz, K. (2016). Türkiye’de CO2 Salınımları Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (619), 57-67.
• Dağ, M., Kızılkaya, F. (2021). Türkiye İçin Sağlık Harcamaları, Co2 Emisyonları Ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin İncelenmesi. Yönetim Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 19(3), 211-229.
• Değirmenci, T., Yavuz, H. (2021). Emisyon Azaltım Sorumluluğu Olan BM Ülkelerinde Hava Kirliliği, Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 16(3), 856 – 872. doi: 10.17153/oguiibf.976646.
• Dücan, E., M., Akal .(2017). Komşu Ülkelerle Yapılan Dış Ticaretin DYY Girişleri Üzerine Etkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Panel Veri Analiz. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(1), 63-80.
• Ertürkmen, G., Çelik, H. (2021). Ekonomik Büyüme Ve İhracatın CO2 Salınımı Üzerindeki Etkisi: Seçili MENA ülkeleri örneği (1980-2016). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (3), 1928-1947. DOI: 10.33437/ksusbd.929324.
• Firebaugh, G., Warner, C., Massoglia M.(2013). Fixed Effects, Random Effects, And Hybrid Models For Causal Analysis, Handbook Of Causal Analysis For Social Research Pp 113–132.
• Gövdeli, T. (2019). Health Expenditure, Economic Growth, And Co2 Emissions: Evidence From The OECD Countries. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 488-516. doi: https://dx.doi.org/10.14520/adyusbd.477571 .
• Ibukun, C. O., Osinubi, T. T. (2020). Environmental Quality, Economic Growth, And Health Expenditure: Empirical Evidence From A Panel Of African Countries. African Journal Of Economic Review, 8(2), 119-140.
• Iqbal, K., Hassan, S. T., Peng, H. (2019). Analyzing The Role Of İnformation And Telecommunication Technology İn Human Development: Panel Data Analysis. Environmental Science And Pollution Research, 26(15), 15153-15161.
• İşleyen, Ş. (2019). Sağlık Harcamaları, Çevre Kirliliği Ve Ekonomik Kalkınma İlişkisi: 1998-2016 OECD Ülkeleri Örneği. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(7), 63-79.
• Keskin, R., Gökalp, F. (2016). Çalışma Sermaye Yönetiminin Firma Kârlılığı Üzerine Etkisi: Panel Veri Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 17(1), 15-25.
• Keyifli, N., Recepoğlu, M. (2020). Sağlık Harcamaları, CO2 Emisyonu, Yenilenebilir Enerji Tüketimi Ve Ekonomik Büyüme: Bootstrap Panel Nedensellik Testinden Kanıtlar. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 10(20), 285-305.
• Kırıkçı, M. B., Yanar, R. (2020). Kurumsal Yapı, Beşeri Sermaye Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Gelişmiş Ve Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Panel Veri Analizi. Gaziantep University Journal Of Social Sciences, 19(2), 311-331.
• Konuk, T., Eryer, A. (2021). Ekonomik Büyüme Ve CO2 Emisyonunun Sağlık Harcamaları Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği, International Journal of Disciplines Economics & Administrative Scienves Studies, (e-ISSN:2587-2168), 7(30), 402-410.
• Kostak, P.(2021). CO2 Salınımı, Sağlık Harcamaları Ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensel İlişki: AB Ülkeleri Üzerine Bir İnceleme, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir.
• Li, F., Chang, T., Wang, M. C., Zhou, J. (2022). The Relationship Between Health Expenditure, CO2 Emissions, And Economic Growth İn The BRICS Countries—Based On The Fourier ARDL Model. Environmental Science And Pollution Research, 1-20, doi: 10.1007/s11356-021-17900-w.
• Onofrei, M., Vatamanu, A.F., Cigu, E. (2022). The Relationship Between Economic Growth and CO2 Emissions in EU Countries: A Cointegration Analysis. Frontiers in Environmental Science, 1-11, doi: 10.3389/fenvs.2022.934885.
• Öz, Y., Güngör, B. (2010). Çalışma Sermayesi Yönetiminin Firma Kârlılığı Üzerine Etkisi: İmalat Sektörüne Yönelik Panel Veri Analizi . Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (2) , 319-332.
• Özbay, F., Oğuztürk, B. (2020). Panel Veri Modellerinde Sapmalara Karşı Alternatif Yaklaşımlar: Statik Ve Dinamik Panel Veri Modelleri Üzerine Bir İnceleme. İktisadi Ve İdari Bilimlerde Teori Ve Araştırmalar II, 373-392.
• Pehlivan, C., Han., A., Bingöl, N. (2020). G20 Ülkelerinde CO2 Emisyonu Ve Enerji Tüketiminin Sosyal Ve Ekonomik Değişkenler Üzerindeki Etkisi. Beykoz Akademi Dergisi, 8(1), 334-348. doi.org/10.14514/byk.m.26515393.2020.8/1.334-348.
• Sabina A.W., Lulin Z., Xinglong X., Lamini D., Isaac A. M., Ebenezer L., Easmond Baah N., (2022) The relationship between healthcare expenditure, CO2 emissions and natural resources: evidence from developing countries, Journal of Environmental Economics and Policy, 11 (3), 272-286, doı: 10.1080/21606544.2021.1979101.
• Sancar, C., Atay Polat, M. (2021). CO2 emisyonları, ekonomik büyüme ve sağlık harcamaları ilişkisi: Türkiye ve seçilmiş ülke örnekleri için ampirik bir uygulama. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 236-252.
• Selim, S., Koçtürk, O. M., Eryiğit, P. (2014). Türkiye'de Yatırım Teşvikleri Ve Sabit Yatırımların İstihdam Üzerine Etkisi: Panel Veri Analizi. Ege Academic Review, 14(4).
• Topallı, N. (2016). CO2 Emisyonu ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Hindistan, Çin, Brezilya ve Güney Afrika için Panel Veri Analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 427-447.
• Türedi, S. (2013). Bilgi Ve İletişim Teknolojilerinin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Gelişmiş Ve Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Panel Veri Analizi. Gümüshane University Electronic Journal Of The Institute Of Social Science/Gümüshane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 4(7).
• Wang, Z., Asghar, M. M., Zaidi, S. A. H., Wang, B. (2019). Dynamic Linkages Among CO2 Emissions, Health Expenditures, And Economic Growth: Empirical Evidence From Pakistan. Environmental Science And Pollution Research, 26(15), 15285-15299. doi.org/10.1007/s11356-019-04876-x