Estetik Dinleme: Kuramsal, Kavramsal Dayanakları Üzerine Bir İnceleme ve Eğitim Durumu Örneği

Yıl 2022, , 1 - 27, 21.11.2022

Zehra Nur Bayındır , Muhammed Eren Uygur , Duygu Çaptuğ

https://doi.org/10.29228/filolojibengu.19

Öz

Bireyin gündelik yaşamında en sık kullandığı dil becerisi olan dinleme becerisi, kullanımına kıyasla akademik çalışmalarda gerektiğince yer almamaktadır. Alanyazındaki bu eksiklik giderilirken dinleme türleri içerisindeki estetik dinleme türünün bazı çalışmalarda bağımsız bir tür olarak ele alınmadığı, bazı çalışmalarda da tanımına yönelik görüş birliğinin olmadığı saptanmıştır. Bu çalışmanın amacı estetik dinlemenin kuramsal dayanaklarını belirleyip onu açıklamak ve Türkçe dersi kapsamında bir eğitim durumu örneği sunmaktır. Söz konusu kuramsal dayanak estetik ile Türkçe eğitimi ve estetik dinleme ile dinleme eğitimi ilişkileri temelinde yapılandırılmıştır. Bu bağlamda çalışmada meta-sentez yöntemi kullanılmıştır. Estetik dinlemeye yönelik bir eğitim durumu tasarlanmış, böylece estetik dinleme eğitimi uygulama süreçleri somut bir biçimde belirginleştirilmiştir. Öğrencilerin estetik dinleme becerilerini geliştirme amacıyla hazırlanan eğitim durumunda, alımlayıcılarda estetik duyarlılık farkındalığı yaratmak adına birden fazla metin türü kullanılmıştır. Bu noktada da estetik değeri ön planda olan şiirlerin, ana ve ayna metinler olarak kullanılması önemli görülmüştür. Yapılandırılan eğitim durumunda öğrencilerin estetik dinleme bağlamında stratejik ve teknik yeti edinebileceği, bilgi ve deneyim aralıklarını derinleştirebileceği, yorum bilgisel yeterliliklerini artırabileceği yaşantı örneklerine yer verilmiştir. Çalışmanın alanyazındaki estetik dinlemeye ilişkin boşluğu dolduracağı ve yapılacak bilimsel çalışmalara akademik zemin hazırlayacağı öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

estetik, estetik dinleme, Türkçe eğitimi, eğitim durumu tasarımı

Aesthetic Listening: A Study on It's Theoretical and Conceptual Basis and Educational Case Sample of It

Öz

Listening skill, which is the most frequently used language skill of the individual in daily life, is not included in academic studies as much as it is used. While eliminating this deficiency in the literature, it has been determined that aesthetic listening among the listening types is not considered an independent genre in some studies and there is no consensus on its definition. This study aims to determine the theoretical bases of aesthetic listening and to present an example of educational status within the scope of Turkish lessons. The theoretical basis in question is based on the relations between aesthetics and Turkish education, aesthetic listening, and listening education. In this context, the meta-synthesis method was used in the study. An educational situation for aesthetic listening was designed; thus, the application processes of aesthetic listening education have been clarified concretely. In the educational situation, which was prepared to develop students' aesthetic listening skills, more than one type of text was used to create awareness of aesthetic sensitivity in the recipients. At this point, it has been considered essential to use poems with aesthetic value as main and mirror texts. In the case of a structured education situation, examples of experiences where students can acquire strategies and techniques in the context of aesthetic listening, deepen their knowledge and experience ranges and increase their interpretive knowledge are included. It is foreseen that the study will fill the gap in the literature regarding aesthetic listening and will lay the academic ground for scientific studies.

Anahtar Kelimeler

aesthetics, aesthetic listening, Turkish education, educational case plan

Kaynakça

• Agger, B. (1991). Critical Theory, Poststructuralism, Postmodernism: Their Sociological Relevance. Annual Review of Sociology, 105-131.
• Aksan, M. ve Aksan, Y. (1991). Metin Kavramı ve Tanımları, Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 2, 90-104.
• Akyol, H. (2012). Türkçe Öğretim Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Altuğ, T. (2007). Kant Estetiği. İstanbul: Payel Yayınevi.
• Aydeniz, S. ve Haydaroğlu, M. (2021). Dört Temel Dil Becerisi Alanında Yapılan Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi, Türkiye Eğitim Dergisi, 6(1), 200-216. https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkegitimdergisi/issue/62994/929408
• Benzer, A. ve Arslan, Ş. (2022). Dinleme Türlerinin Adlandırma ve Sınıflama Bakımından Eleştirisi, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 28, 254-267. DOI: 10.29000/rumelide.1132852
• Bingöl, B. (2011). Sanat Özgürlüğü, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(2), 92-139.
• Bozkurt, N. (1995). Sanat ve Estetik Kuramları. İstanbul: Sarmal Yayıncılık.
• Cevizci, A. (2017). Büyük Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Say Yayınları.
• de Beaugrande, R. A. ve Dressler, W. U. (1981). Introduction to Text Linguistics. London & New York: Longman.
• Dellaloğlu, B. F. (2020). Poetik ve Politik: Bir Kültürel Çalışmalar Ansiklopedisi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Doğan, Y. (2011). Dinleme Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Doğan, Y. ve Özçakmak, H. (2014). Dinleme Becerisinin Eğitimi Üzerine Yapılan Lisansüstü Tezlerin Değerlendirilmesi, Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(2), 90-99. http://dx.doi.org/10.16916/aded.46766
• Donovan, L. (2005). Aesthetics of Listening: Creating Spaces of Learning. Educational Studies Dissertations. 75. https://digitalcommons.lesley.edu/education_dissertations/75
• Eagleton, T. (2014). Edebiyat Kuramı. (çev. T. Birkan). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Eco, U. (2007). On Ugliness, (trans. A. McEwen). London: Harvill Secker.
• Gencan, T. N, Ediskun, H, Dürder, B. ve Gökşen, E. N. (1974). Yazın Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Güneş, F. (2014). Türkçe Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Göktürk, A. (2010). Okuma Uğraşı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Gürgen, İ. (2008). Dinleme Öğrenme Alanı. (Ed. H. Pilancı). Türkçe Öğretimi. Anadolu Üniversitesi.
• Hospers, J. (2017). Analitik Felsefeye Giriş. (çev. Ş. Filiz). İstanbul: Adres Yayınları.
• İmer, K., Kocaman, A. ve Özsoy, A. S. (2011). Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Karadağ, Ö. (2012). Anlama Becerileri Açısından Türkçe Dersi Öğretim Programı (6, 7, 8. sınıflar)’na Eleştirel Bir Bakış, Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36(1), 97-110.
• Kula, O. B., ve Sakallı, C. (2005). Göstergebilimsel Yaklaşım Yazınsal Alanda Ne Denli İşlevselleşebilir?, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 22(1).
• Kurudayıoğlu M. ve Kiraz, B. (2020). Dinleme Stratejileri, Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 386-409.
• McMahon, J. A. (2012). Beauty as Harmony of the Soul: The Aesthetic of the Stoics. In Marietta Rosetto, Michael Tsianikas, George Couvalis & Maria Palaktsoglou (Eds.), Proceedings of the 8th International Conference of Greek Studies 2009. Flinders University. pp. 33-42 (2012).
• MEB (2019). Millî Eğitim Bakanlığı Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı. MEB Yayınları.
• Melanlıoğlu, D. (2011). İlköğretim Türkçe Öğretim Programının Dinleme Türleri Bakımından Değerlendirilmesi, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 65-78. https://dergipark.org.tr/tr/pub/inuefd/issue/8698/108632
• Mete, F. ve Coşkun, B. (2021). Türkçe Öğretiminde Kişiselleştirilmiş Metin Kullanımının Öğrenci Başarısı ve Motivasyon Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi, Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 221-240.
• Onan, B. (2014). Dil Eğitiminin Temel Kavramları. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ören, B. (2019). Estetik Dinlemenin 4. Sınıf Öğrencilerinin Dinleme Becerilerine Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Öz, M. F. (2011). Uygulamalı Türkçe Öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Özbay, M. (2009). Anlama Teknikleri – II: Dinleme Eğitimi. İstanbul: Öncü Kitap.
• Öztürk, B. (1999). Öğrenme ve Öğretmede Dikkat, Millî Eğitim Dergisi, 144, 51-58.
• Polat, S. ve Ay, O. (2016). Meta-sentez: Kavramsal Bir Çözümleme, Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 4(2), 52-64.
• Seven, M. A. ve Engin, A. O. (2008). Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 189-212.
• Shelley. J. (2020), "The Concept of the Aesthetic”. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Edward N. Zalta (Ed.), https://plato.stanford.edu/archives/win2020/entries/aesthetic-concept/ erişim tarihi: 02.06.2021.
• Şengül, K. (2021). Dinleme Eğitiminin Temel Kavramları, Dil Eğitiminin Temel Kavramları. (Ed. Ü. Şen). Ankara: PegemA.
• Taşdelen, D. (2012). Estetik ve Sanat Felsefesinde Temel Konular, Estetik ve Sanat Felsefesi. (Ed. A. İnam). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• TDK. (1998a), Türkçe Sözlük 1 (A-J). Ankara: TDK Yayınları.
• TDK. (1998b), Türkçe Sözlük 2 (K-Z). Ankara: TDK Yayınları.
• Tompkins, G. E. (2009). Language Arts Patterns of Practice. OH: Pearson Education.
• Tunalı, İ. (2004). Estetik. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Tompkins, G. E. (2013). Language Arts: Pearson New International Edition PDF eBook: Patterns of Practice. Pearson Higher Ed.
• Tüzel, S. (2014). Dinleme Eğitimi. (Ed. M. Yılmaz). Yeni Gelişmeler Işığında Türkçe Öğretimi, 17-40. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Uygur, M. E. (2022). Okuma Eğitimine Diyalojik Bir Bakış. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual.
• Wennergren, A. C. (2008). The Best Listening Environment in School According to Hard-of-hearing Pupils, Scandinavian Journal of Disability Research, 10(1), 29-48.
• Wolvin, A. D., ve Coakley, C. G. (2000). Listening Education in the 21st Century, International Journal of Listening, 14(1), 143-152.
• Wolff, J. (1984). The Social Production of Art. New York: New York University Press.
• Yağcıoğlu, S. (1998). Yazınsal Metin-Okur Etkileşimi: Altbirimlerin Anlamlandırma Sürecine Etkileri Üzerine Deneysel Bir Çalışma, Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 9, 48-58.
• Yalçın, A. (2018). Son Bilimsel Gelişmeler Işığında Türkçenin Öğretimi Yöntemleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yemenici, A. İ. ve Güzel, A. (2021). The Effect of Teaching Aesthetic Listening Strategies with Fairy Tales on the Listening Skills of Fifth Grade Students, International Journal of Eurasian Education and Culture, 6(13), 777-818. http://dx.doi.org/10.35826/ijoecc.403
• Yolcusoy, Ö. ve Çetinkaya, G. (2021). Sorularla Konuşma Eğitimi. (Ed. Ö. T. Kara), içinde, Sorularla Türkçe Eğitimi (s. 115-166). Elazığ: Asos Yayınları.