Konvansiyonel Bir Bankanın İslami Faizsiz Bankaya Dönüştürülmesinin Fıkhi Açıdan Analizi

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 19 - 32, 31.12.2022

Abdullah Durmuş

https://doi.org/10.57085/ufebud.1183299

Öz

İslam iktisadı ve finansı son on yıllarda, özellikle de 2008 yılındaki global finansal kriz sonrasında bütün dünyanın dikkatini çeken bir odak noktası haline gelmiştir. Dünyanın farklı ülkelerinde ve Türkiye’de teorik-akademik ve uygulama sahasında çok önemli gelişmeler meydana gelmiştir. Son yıllarda Türkiye’deki en önemli gelişmenin, devletin de müstakil bir tüzel kişilik olarak katılım bankası kurması olmuştur. Bunun neticesinde faizsiz bankacılığın sektör içindekinin payının daha hızlı bir ivme ile artması beklenmektedir.
Ancak kanaatimizce bu gelişmeler, İslami bankacılık açısından hedeflenen büyüklüğe ulaşmakta yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle ileriki yıllarda başka bazı ülkelerde olduğu gibi ya yeni satın almalarla ya da faizli bir bankanın kendi içinde aldığı bir kararla, bazı faizli bankaların faizsiz bankacılığa dönüştürülmesi yönünde bir gelişme uzak bir ihtimal gibi görünmemektedir.
İşte bu nedenle makalemizde faizli bir bankanın faizsiz bankaya dönüştürülmesi gibi bir durumun ortaya çıkması halinde karşılaşılabilecek temel sorunlar ve İslam hukukçularının bu sorunlarla ilgili bakış açısı ele alınmıştır. Makalede, bu hususta yapılmış bazı özel (kişisel) çalışmalara ve bu alanda en fazla öne çıkan ve muteber sayılan kısa adı AAOIFI olan İslami Finansal Kuruluşlar Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun Fıkıh Heyeti’nin belirleyip kabul ettiği standartlardan çokça istifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Konvansiyonel (Faizli) Banka, Faizsiz (İslami – Katılım) Banka, Dönüşüm, İslam Hukuku, Fıkıh

Kaynakça

• AAOIFI, Heyet, el-Meâyîru’ş-Şer’iyye, Manama 2014.
• Baktır, Mustafa, “İslam hukukunda zarûret hali ve faiz ilişkisi”, İslam ticaret hukukunun günümüzdeki meseleleri kongresi, (Edt. Mehmet Bayyiğit), Konya 1997.
• Durmuş, Abdullah, “İslam Hukuku Açısından Günümüz Kredi ve Finansman Yöntemleri”, İslam Hukuku Açısından Tarihten Günümüze Kredi ve Finansman Yöntemleri, İstanbul 2011. ______, Fıkhî Açıdan Günümüz Para Mübadelesi İşlemleri, İstanbul 2009.
• Dönmez, İ. Kâfi, “Murabaha”, DİA, XXXI, İstanbul 2006.
• Ebû Ğudde, Abdüssettâr, “Tahavvül el-Bank et-Taklîdî ila Bank İslâmî”, Dirâsâtü’l-Meâyîru’ş-Şer’iyye, Manama, 1438.
• Osman el-Huzeym, Tahavvülü’l-Masrifi’l-merkezî ilâ masrifi’l-İslâmî, Riyad 1424.
• Suûd Muhammed er-Rabîa, Tahavvülü’l-Masrifü’r-Ribevî ilâ Masrif el-İslâmî, Riyad 1992.
• Yezin Half Sâlim el-Atıyyât, Tahavvülü’l-Mesârifi’t-Taklîdiyye li’l-Amel Vifka Ahkâmi’ş-Şerîati’l-İslâmiyye, Amman 2009.