Döviz Kuru ve Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin NARDL Model Yaklaşımıyla İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 19, 107 - 123, 30.06.2021

Müge Sağlam Bezgin , Emine Karaçayır

Öz

Bu çalışmada döviz kuru ve makroekonomik değişkenler arasındaki asimetrik ilişkinin varlığı 2010-2020 yılları arası aylık seriler kullanarak incelenmiştir. Çalışmada USD dolar karşılığı Türk Lirası nominal kuru, döviz kurunu temsil etmekte iken; Borsa İstanbul 100 kapanış serisi, faiz oranı, enflasyon ve M2 para arzı tercih edilen makro ekonomik değişkenlerdir. Değişkenler arasında asimetrik ilişki olduğuna dair hipotezin sınanmasında Wald Testi kullanılmıştır. Buna göre değişkenler arasında asimetrik ilişki varlığı kabul edilmiştir. Wald testi sonuçlarına göre; döviz kuru; değişkenlerin pozitif ve negatif bileşenlerinin kısa ve uzun dönemde kümülatif ifadesi olarak ele alınmıştır. NARDL modelinde uzun dönemde; pozitif ve negatif bileşenlerde döviz kurunu Borsa İstanbul endeksi negatif yönde ve anlamlı etkilerken; faiz oranı, enflasyon ve M2 para arzı pozitif yönde ve anlamlı olarak etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Döviz Kuru, Makroekonomik Göstergeler, Asimetrik İlişki, Zaman Serisi Analizi, NARDL

Investigation of the Relationship Between Exchange Rates and Macroeconomic Variables by the Approach of a NARDL Model ABSTRACT

Öz

This study examined the existence of asymmetric relations between exchange rate and macroeconomic variables was examined using monthly series between 2010-2020. While the nominal rate of Turkish Lira against USD in the study represents the exchange rate; Borsa İstanbul 100 closing series, interest rate, inflation and M2 money supply are the preferred macroeconomic variables. The Wald test was used in the testing of the hypothesis of the existence of an asymmetric relation between the variables. Accordingly, the existence of an asymmetric relation between variables was accepted. According to Wald test results, the exchange rate was reviewed as the cumulative expression of the positive and negative components of variables in the short and long term. n the long term in the NARDL model; While Borsa İstanbul index affects the exchange rate negatively and significantly in positive and negative components; It was found that interest rate, inflation and M2 money supply positively and significantly affect the exchange rate.

Anahtar Kelimeler

Exchange Rate, Macroeconomic Indicators, Asymmetric Relation, Time Serial Analysis, NARDL

Kaynakça

• Afsal, M., Şaban D., Örün İ., ve Bayram E.A. (2018). Enflasyonun Stokastik Belirleyicileri: Türkiye Ekonomisi İçin Bir NARDL Yaklaşımı. Journal Of Life Economics, 5(4), 57-74.
• Akdi, Y. (2010). Zaman Serileri Analizi Birim Kökler Ve Kointegrasyon. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Akıncı, M. ve Yılmaz Ö. (2016). TheTrade-Off Between Inflation and Interest Rate: A Dynamic Least Squares Method for Turkish Economy in the Context of Fisher Hypothesis. Sosyoeconomy, 24(27), 33-56.
• Aksu, H. ve Emsen, Ö.S. (2018). Enflasyon, Faiz ve Döviz Kuru İlişkileri: Türkiye İçinARDL Analizleri İle Asimetrik Eş-Bütünleşme Araştırması (2003: 01-2017: 12), İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 33, Sayı: 1
• Alacahan, N.D., Akarsu Y. ve Kurt, S. (2019). Döviz Kuru Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Nedensellik Analizi. International Journal of Disciplines Economics & Administrative Scienes Studies, Vol:5, Issue: 10; 20-26.
• Barışık, S. ve Demircioğlu E. (2006). Türkiye’de Döviz Kuru Rejimi, Konvertibilite, İhracat-İthalat İlişkisi (1980-2001). ZKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 71-84.
• Berke, B. (2012). Döviz Kuru ve İMKB100 Endeksi İlişkisi: Yeni Bir Test. Maliye Dergisi. 163, 243-257.
• Bruce, F. ve Mansfield P. (2003). A Note on The Stability of Real Interest Rates in Australia. International Review of Economics and Finance, (12), 517-524.
• Bulut, Erol (2007). Makro İktisat-Para-Banka-Türkiye Ekonomisi. 1. Baskı, Ankara: Martı Kitabevi.
• Cevher E. (2016). Döviz Kurunun Belirleyicilerinin Koşullu Ve Kısmi Granger Nedensellik Testleri İle Araştırılması: Döviz Kurunun Belirleyicileri. (Ed.) F. Yurdakul. Gazi Ankara: Kitabevi.
• Çil, N. (2018). Finansal Ekonometri. İstanbul: Der Yayınları.
• Demir, E.,Simonyan S., García-Gómez, C.D. ve Lau C.K.M. (2020). The Asymmetric Effect Of Bitcoin On Altcoins: Evidence From The Nonlinear Autoregressive Distributed Lag (NARDL) Model. Finance Research Letters, Doi: https://doi.org/10.1016/j.frl.2020.101754
• Ekinci, E. B. M., Alhan A., ve Ergör Z. B. (2016). Nonparametric Regression Analysis: Examining the Relationship between Interest Rate, Inflationand Exchange Rate. Banking and Insurance Research Journal. 2(9), 28-37.
• Eren, A. (2011). Türkiye Ekonomisi. 4. Baskı, Bursa: Ekin Yayınevi.
• Granger, C. W.,and G. Yoon (2002). Hidden Cointegration .Uof California, Economics Working Paper. Gül, E. ve Ekinci, A. (2006). Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1984 - 2003. Sosyal Bilimler Dergisi. 1, 91-106.
• Helhel, Y. (2009). Makroekonomik Değişkenler ve Döviz Kuru İlişkisi: Yapay Sinir Ağı Ve Var Yaklaşımları ile Öngörü Modellemesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Javed H. Z. Ve Farooq M., (2009), Economic Growth And Exchange Volatility In Case Of Pakistan. Pakistan Journal Of Life And Social Sciences,7(2): 112-118.
• Kaminsky, G., Lizondo, S. and Reinhart, C.M. (1997). Leading Indicators of Currency Crises. IMF Working Paper. s.1-46. Karaca, O. (2005). Türkiye’de Faiz Oranı ile Döviz Kuru Arasındaki İlişki: Faizlerin Düşürülmesi Kurları Yükseltir mi?, Discussion Paper, No. 2005/14, Turkish Economic Association, Ankara.
• Karacan, R. (2010). Faiz, Döviz Kuru İlişkisinin Makroekonomik Performansa Etkisi Üzerine Bir Değerlendirme. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (20), 72-92.
• Kartal, M.T., Depren, Kılıç S. ve Depren Ö. (2018). Türkiye’de Döviz Kurlarını Etkileyen Makroekonomik Göstergelerin Belirlenmesi: Mars Yöntemi İle Bir İnceleme. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi. 7 (1), 209-229.
• Kia, A. (2013). Determinants of The Real Exchange Rate in a Small Open Economy: Evidence From Canada. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 23, 163-178. doi:10.1016/j.intfin.2012.09.001.
• Mirchandani, A. (2013). Analysis of Macroeconomic Determinants of Exchange Rate Volatility in India. International Journal of Economics and Financial Issues, 3(1), 172-179.
• Mishkın, F.S. (2000), The Economics of Money, Bankingand Financial Markets, Addison Wesley: New York, p.p. 521-522. Özatay, F. (2009). Finansal Krizler ve Türkiye. İstanbul: Doğan Kitap.
• Özcan, B. (2014). Gelişmekte Olan Ekonomilerde Enflasyonun Belirleyenleri: Dinamik Panel Veri Analizi, C. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1), 33-53.
• Peseran, M.H.,Shin Y. and Smith R.J. (2001). Bounds Testing Approachestothe Analysis of seviye Relationship. Journal of Applied Econometrics.
• Phong, L. H., Van, D .T. B.Ve Bao, H.H.G.(2019). A Nonlinear Autoregressive Distributed Lag (NARDL) Analysis on The Determinants of Vietnam’s Stock Market. Inbook: Beyond Traditional Probabilistic Methods in Economics, Cham: Switzerland Springer International Publishing, Doi: 10.1007/978-3-030-04200-4_27.
• Sadeghzadeh, K., Aksu H. ve Emsen, Ö.S. (2019). İran Borsası Ve Reel Döviz Kuru Arasındaki Simetrik Ve Asimetrik İlişkilerinin İncelenmesi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 20, Sayı 1.
• Sağlam, Y. ve Mehmet Y. (2007). 2001 Krizi Sonrası Uygulanan Faiz ve Kur Politikalarının Türkiye Ekonomisine Etkisi, Güncel Ekonomik Sorunlar Kongresi, 26-28 Ekim 2007, Kuşadası.
• Schorderet, Y. (2001).https://escholarship.org/uc/item/2fb7n2wd.
• Sean, Monorith-PASTPIPATKUL, Pathairat-BOONYAKUNAKORN, Petchaluck, (2019), Money Supply, Inflationand Exchange Rate Movement: The Case Of Cambodia By Bayesian VAR Approach, Journal of Management, Economics, and Industrial Organization, 3(1), 63 - 81.
• Shin, Y., Yu B. And Greenwood-Nımmo M. (2014). Modelling Asymmetric Cointegration and Dynamic Multipliers in ARDL Framework. IN: Horrace, W.C. Springer Science &Business Media, New York. (pdf).
• Shin, Y., Yu B., Greenwood-Nimmo M. (2014). Modelling Asymmetric Cointegration and Dynamic Multipliers in a Nonlinear ARDL Framework, Ed(R.C. Sicklesand W.C. Horrace ), Festschrift in Honor of Peter Schmidt: 281 Econometric Methods and Applications, New York: Springer Science+Business Media New York DOI:10.1007/978-1-4899-8008-39
• Şentürk, M. ve Dücan, E. (2014). Türkiye’de Döviz Kuru-Faiz Oranı ve Borsa Getirisi İlişkisi: Ampirik Bir Analiz. Business and Economics Research Journal. 5(3). 67-80 ISSN: 1309-2448.
• Şimşek, M. (2004). Türkiye’de Reel Döviz Kurunu Belirleyen Uzun Dönemli Etkenler. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 1-24.
• Şit, M. ve Karadağ H. (2019). Döviz Kurunu Belirleyen Ekonomik Faktörler: Türkiye Ekonomisi İçin Bir ARDL Sınır Testi Uygulaması. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (23), 151-168. Doi: 10.18092/ulikidince.476930
• TCMB, (2001) Yılı Para ve Kur Politikası. Link: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Para+ve+Kur/Para+ve+Kur+Politikasi+Metinleri/
• TCMB, (2009) Yılı Para ve Kur Politikası. Link: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Para+ve+Kur/Para+ve+Kur+Politikasi+Metinleri/
• TCMB, (2012) Yılı Para ve Kur Politikası. Link: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Para+ve+Kur/Para+ve+Kur+Politikasi+Metinleri/
• TCMB, (2013). Enflasyon Raporu’ 2013, http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tcmb+tr/tcmb+tr/main+menu/para+politikasi/fiyat+istikrari/enflasyon+raporu TCMB, (2014) Yılı Para ve Kur Politikası. Link: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Para+ve+Kur/Para+ve+Kur+Politikasi+Metinleri/
• Tokmakçıoğlu, K. ve Özçelebi, O. (2018). Yapısal Var Modeli Çerçevesinde Kısa Ve Uzun Vadeli Faiz Oranları İle Reel Döviz Kuru Arasındaki Etkileşimler: Abd-İngiltere Örneği, Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, Cilt:9, Sayı:1, 1-16
• Torun, M., ve Karanfil, M. (2016). Relationship Between Inflation and Interest Rates in Turkey Economy for the Period 1980-2013. Journal of Administrative Sciences, 14(27), 473-490.
• Yenice, S. ve Yenisu, E. (2019). Türkiye’de Döviz Kuru, Enflasyon Ve Faiz Oranlarının Etkileşimi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 21, Sayı: 4, Yıl: 2019, Sayfa: 1065-1086.
• Yurdakul, F. (2016). Döviz Kuru Modellemesi ve Türkiye Üzerine Bir Uygulama, Ed.(Yurdakul, F.) içinde: Döviz Kurunun Belirleyicileri: Kısmi ve Koşullu Granger Nedensellik, SETAR, LSTAR, TVAR Modelleri. Ss. 1-51. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Yurdakul, F. (2016). Döviz Kuru Modellemesi Ve Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Döviz Kurunun Belirleyicileri. (Ed.) F. Yurdakul. Ankara: Gazi Kitabevi.