UMUT SARIKAYA KARİKATÜRÜNE GÖSTERGEBİLİMSEL BİR YAKLAŞIM: “ASIL SINIF SAVAŞI ONLARIN ARASINDA”

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 3, 146 - 158, 30.11.2019

Gülden Altıntop Taş

Öz

Diyojen’den bugüne
devam eden karikatür ve mizah dergiciliği serüveni günümüzde popülaritesini
korumakta; gelişen teknolojiyle birlikte e-dergilik, cep telefonu uygulamaları,
sosyal medya hesapları ve sair sayesinde okuyucu kitlesini artırmaktadır. Çalışmada
ele alınan karikatür 2015’te ilk sayısını çıkarmış olan Naber adlı mizah dergisinden alınmıştır. Dergide; Anton Çehov, Guy
de Maupassant, Nikolay Vasilyeviç Gogol, Herman Melville, Stefan Zweig, Joseph
Conrad gibi dünya edebiyatında tanınmış yazarların öykü ve romanları çizgi
hikâye şeklinde yorumlanmış ve günümüz mizah dergiciliğine farklı bir bakış açısı
getirilmiştir. Naber dergisi;
içerdiği çizgi hikâyeler, mizahî yazılar ve karikatürlerle bir edebî mizah
dergisi olarak yorumlanabilir.

Bu çalışmada derin
anlam okumalarına imkân sağlayan göstergebilimsel çözümleme yönteminden
faydalanılarak Umut Sarıkaya’ya ait “Asıl Sınıf Savaşı Onların Arasında”
başlıklı bant karikatür incelenmiştir. Çalışmanın giriş bölümünde göstergebilim
ve göstergebilimsel çözümlemeye dair görüşlere yer verilmiş, sonrasında ise
örnek bant karikatür ele alınmıştır. Karikatürde hem görsel analiz hem de
içerik analizi yapılarak metnin düz anlam ve yan anlam okumaları yapılmıştır.
Karikatürün içeriğini oluşturan “sınıf savaşı” meselesi, Bourdieu’nun “beğeni
algısı” ve Marx’ın “sınıf savaşı” kavramları çerçevesinde tartışılmıştır. Elde
edilen tespitler doğrultusunda karikatürün gösterge şeması oluşturulmuş,
gösteren ve gösterilen ilişkisinde metnin düz anlamı ve yan anlamın ortaya
çıktığı karşıt alanlar bu şemada gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Karikatür, Umut Sarıkaya, Bourdieu, Beğeni Algısı, Sınıf Savaşı

Kaynakça

• KAYNAKLARARTUN, A. (2011). Çağdaş Sanatın Örgütlenmesi. İstanbul: İletişim Yayınları.ATABEK, Ş. G., & ATABEK, Ü. (Eds). (2007). Medya Metinlerini Çözümlemek:İçerik, Göstergebilim, Söylem Çözümleme Yöntemleri. Ankara: Siyasal Kitabevi.BİRCAN, U. (2015). Roland Barthes ve Göstergebilim. SBARD, 26, s. 17-41. Barthes, R. (2012). Göstergebilimsel Serüven (6. baskı). (çev. M. Rifat, & S. Rifat). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.BENSAЇD, D., & CHARBONNİER, S. (2014). Marx Kullanım Kılavuzu (2. baskı). (çev. V. Yalçıntoklu). İstanbul: Habitus Kitap.BOURDİEU, P. (2015). Ayrım.(çev. D. Fırat, & G. Berkkut). Ankara: Heretik Yayınları.CULLER, J. (1985). Saussure. (çev. A. N. Akbulut). İstanbul: AFA Yayınları.FİSKE, J. (2003). İletişim Çalışmalarına Giriş (2. basım). (çev. S. İrvan). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.GASSET, O. (2015). Tarihsel Bunalım ve İnsan. (3. basım). (çev. N. G. Işık). İstanbul: Metis Yayınları. GREİMAS, A. J. (2008). Göstergebilim. RİFAT, M. (Eds). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları 2. Temel Metinler içinde (334-355). (4. baskı). (çev. M. Rifat, & S. Rifat). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.GROYS, B. (2014). Sanatın Gücü. (çev. F. C. Erdoğan). İstanbul: Hayalperest Yayınevi.GÜNAY, V. D., & PARSA, A. F. (Eds). (2012). Görsel Göstergebilim. İstanbul: Es Yayınları.LANGER, S. K. (2012). Sanat Problemleri. (çev. A. F. Korur). İstanbul: Mitos-Boyut.LEPPERT, R. (2002). Sanatta Anlamın Görüntüsü. (çev. İ. Türkmen). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.MARX, K., & ENGELS, F. (2009). Komünist Parti Manifestosu (9. baskı). (çev. Gaybiköylü). Ankara: Bilim ve Sosyalizm Yayınları.MARX, K., ENGELS, F., LENİN. V. (1996). Sanat ve Edebiyat. (çev. A. Çalışlar). İstanbul: Evrensel Basım Yayın. RİFAT, M. (2013). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları, 1. Tarihçe ve Eleştirel Düşünceler (4. baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.SARIKAYA, U. (2017). Naber. 6, s. 12. SAUSSURE, F. d. (2001). Genel Dilbilim Dersleri. (çev. B. Vardar). İstanbul: Multilingual.ŞAHİNER, R. (2015). Çağdaş Sanatta Temsiliyet Krizi. Ankara: Ütopya Yayınevi. UÇAN, H. (2008). Dilbilim, Göstergebilim ve Edebiyat Eğitimi. Ankara: Hece Yayınları.VARDAR, B. (2001). Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri. Multilingual: İstanbul.VEBLEN, T. (1995). Aylâk Sınıf. (çev. İ. User). İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.YAYLAGÜL, Ö. (2015). Göstergebilim ve Dilbilim. Ankara: Hece Yayınları.