KUTSAL MEKÂN BAĞLAMINDA GÜNDELİK HAYATIN İZİNDE MEKÂNIN DÖNÜŞÜMÜ: MARDİN SÜRYANİ KİLİSE VE MANASTIRLARI

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 4, 130 - 146, 31.05.2020

Hatice Kübra Uygur

Öz

Bu çalışmada, mekân kavramı tanımlanarak kavramsal bir çerçeve çizildikten sonra kutsal mekân bağlamında konu değerlendirilecektir. Mardin’in, çokkültürlü-çok dinli ortamında kutsal mekânların zamanla yaşadığı zorunlu dönüşümler ise çalışmanın çerçevesini oluşturmaktadır.
“Kutsal mekân sadece kutsal mekân değildir’’ görüşünden hareketle özelde kişiye genelde topluma hissettirdiği aidiyet ve güven duygusunun, mekânın dönüşümü ile uğradığı sekte ve topluma yansımaları da bu makalede analiz edilecektir. Kutsal mekânlar aynı zamanda var olduğu toplumun gündelik hayatına da yön vermektedir. Bu nedenle kutsal mekânlar hem Süryanilerin kimliklerinin dayanak noktası olması açısından hem de toplumsal yaşantıyı şekillendirmesi açısından önemli simgesel yapılardır. Bu nedenle çalışma, Mardin Süryanilerinin kutsal ibadethaneleri olan kilise ve manastırlar özelinde olacaktır. Mekânın, kutsalın ve kutsal mekânın etimolojik ve kavramsal yönü tartışılacaktır. Bu kavramları oluşturan unsurlarla, aralarındaki ilişkiye, kutsal mekânın genel özelliklerine ve Süryani kutsal mekânlarına, mekâna adını veren azizin ve yapının dönüşümüne dair tespitler yapılarak konu değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Mardin, Süryani, Kutsal Mekân

Kaynakça

• Akyüz, G. (2009), Mor Petrus ve Mor Pavlus Kilisesi Tarihçesi, İstanbul, Anadolu Ofset.
• Aytaç, Ö. (2017), “Kent, Metropol ve Değişen Yer/Mekân İmajları”, Mukaddime, 8(1), 1-23, doi: 10.19059/Mukaddime.325935.
• Bachelard, G. (1996), Mekânın Poetikâsı, İstanbul: Kesit.
• Bağlı, M. (2010), “Mekân ve Medeniyet İlişkisi Bağlamında Birlikte Yaşama Alanları”, (s.155-163), Türkiye’de Birlikte Yaşama Kültürü ve Mardin Örneği Sempozyumu, (2-3.10.2009), Mardin: Mardin Valiliği.
• Bilge, Y. (2001), Geçmişten Günümüze Süryaniler, İstanbul: Zvi-Geyin.
• Bilgin, N. (2013), Tarih ve Kolektif Bellek, İstanbul: Bağlam.
• Connerton, P. (1999), Toplumlar Nasıl Anımsar, İstanbul: Ayrıntı.
• Demir, Ş. (2003), Mitoloji Kur’an Kıssaları ve Tarihi Gerçeklik. İstanbul: Beyan.
• Demirkan, M. (2005), Ütopik Bilincin Kutsaldan Profana Önlenemez Özgürleşmesi, Journal of Istanbul Kültür University 2005/1 pp. 41-53.
• Durkheim, Emile, 2005. Dini Hayatın İlkel Biçimleri, Çev. F. Aydın, İstanbul:Ataç Yayınları.
• Eliade, M. (2003), Dinsel inançlar ve Düşünceler Tarihi / Cilt III, Muhammed'den Reform Çağına, Antropoloji, Arkeoloji, Mitoloji Dizisi: 20, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Erginer, G. (1997), “Kurbanın Kökenleri ve Anadolu'da Kanlı Kurban Ritüelleri”, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ghulyan, H. (2017), “Lefebvre’nin Mekân Kuramının Yapısal ve Kavramsal Çerçevesine Dair Bir Okuma”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 26 Sayı 3, Temmuz 2017, s. 1-29.
• Güleç Solak, S. (2014), “Mekan-Kimlik Etkileşimi ve Kentsel Mekandaki Tezahürleri”, Doktora Tezi, Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Lefebvre, H. (2014), Mekânın Üretimi. İstanbul: Sel.
• Mamytov, A. (2013), Rus Ortodoks Kilisesi’nde Azizlik, Ankara: Berikan.
• Sevinç, B. (2013), “Ontolojik Mekan Siyasası ve Mabet”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 2013/67.
• Simmins, G. (2008), “Sacred Spaces and Sacred Places”, by, PhD, MDiv, Paperback, 108 Vdm Verlag Dr. Müller, ISBN-13: 978-3-639-09931-7, ISBN: 3-639-09931-1.
• Su, S. (2011), Hurafeler ve Mitler, Halk İslâmında Senkretizm, İstanbul:İletişim.
• Syriac Dictionary, Key of Language (2016), Yuyakım d’beth Yahkub Urdosoyo, Abbot of St. Augin Monastery, Mount Izlo in Tur Abdin, Nusaybin, Turkey.
• Şeker, C. (2016), “Hıristiyanlıkta Yahudiliğe Tepki Olarak Gelişen Kutsallık Anlayışı”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 1, 2016 Sayfa: 42-65.
• Öztürk, S. (2012). Mekân ve İktidar, Filmlerle İletişim Mekânlarının Alt Politikası. Ankara: Phoenix.
• Tatar, B. (2017), “Kutsal Mekân: Fenomenolojik Bir Analiz”, Milel ve Nihal, 14 (2), 2017, doi:10.17131/milel.377607.
• Yavuz, Ö. F. (2006), “Kur'an'da Kutsal Mekân, Zaman ve Eşya Kavramlarının Sembolik Değeri”, C. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, X/2 - 20061 385-403.