Sünnet Daveti ve Davetiyeleri Üzerine Halkbilimsel Bir İnceleme

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 7, 25 - 44, 30.11.2021

Uğur Başaran , Yadigar Öztürk

Öz

Geçiş dönemleri, halkbiliminin önemli çalışma alanlarından biridir ve halk hayatını doğrudan yapılandıran pratikleri bünyesinde barındırır. Doğum, evlenme ve ölüm gibi ana geçiş dönemlerinin dışında sünnet, askerlik, hac ve mezuniyet gibi ara geçiş dönemleri mevcuttur. İster ana ister ara olsun, bütün geçiş dönemleri içinde çok sayıda kültürel uygulama ve ritüel bulunmaktadır. Söz konusu uygulama ve ritüellere yakından bakıldığında, ilgili toplumun kültürü de daha iyi anlaşılacaktır.
Bu çalışmada, bir ara geçiş dönemi olan sünnet, etkinliğe davet geleneği ve bu gelenek içinde ortaya çıkan davetiyeler bağlamında incelenmiştir. Çalışmanın başında sünnetin tarihçesi ve kültürel bir olgu haline geliş süreci farklı milletlerden de örnekler verilerek anlatılmıştır. Daha sonra, Türk kültüründe davet etme geleneğinin tarihi ile geçirdiği değişim ve dönüşümler hakkında kronoloji esasıyla bilgi verilmiş; davet etme geleneğinin Denizli’deki durumu örneklerle anlatılmıştır. Sünnet daveti ve davetiyeleri bağlamında ortaya çıkan sözlü edebiyat ürünleri ve debildekçiler de makalede ayrıca incelenmiştir. Çalışmada üzerinde durulan veriler, 2012 – 2017 yılları arasında Denizli’nin farklı bölgelerinden katılımlı gözlem yoluyla derlenmiştir. Çalışmadaki bulgulardan hareketle, sünnet daveti geleneği gibi önemli bir kültürel olgunun sözlü, yazılı ve elektronik kültür ortamlarında geçirdiği değişimler üzerine fikir yürütülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Geçiş Dönemleri, Sünnet, Davet Geleneği

A Folkloristic Study On Circusness Invitation and Invitations: The Case of Denizli

Öz

Transition periods are one of the important study areas of folklore and includes practices directly structure public life. Apart from the main transition periods such as birth, marriage and death, there are intermediate transition periods such as circumcision, military service, pilgrimage and graduation. There are many cultural practices and rituals in all transitional periods whether main or intermediate. A closer look at the practices and rituals in question will reveal a better understanding of the culture of the relevant society.
In this study, circumcision which is an intermediate transition period has been examined in the context of the tradition of invitation to the event and the invitations that emerged within this tradition. At the beginning of the study, the history of circumcision and the process of its becoming a cultural phenomenon were explained by giving examples from different nations. Afterwards, information was given on the basis of chronology about the history of the tradition of inviting in Turkish culture and its changes and transformations; the situation of the invitation in Denizli is explained with examples. Oral literature products and debildekists that emerged in the context of circumcision invitations and invitations are also examined in the article. The data emphasized in the study were collected from different regions of Denizli between 2012 and 2017 through participatory observation. Based on the findings in the study, opinion was carried out on the changes that an important cultural phenomenon such as tradition of circumcision in oral, written and electronic cultural environments.

Anahtar Kelimeler

Culture, Transition Periods, Circumcision, Invitation Tradition

Kaynakça

• ----. (1968). Denizli İli Yıllığı 1967, Denizli: Ayyıldız Matbaası.
• AKKAYAN, Taylan (2009). “Bedenin Kültürel Gerekçelerle Sakatlanması ve Söğüt’te Sünnet”, İğdiş, Sünnet, Bedene Şiddet Kitabı, Kitabevi Yayınları. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• ALBAYRAK, Canan (2007). “Anadolu’da Kybele-Attis Kültü”. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• ATASEVEN, Asaf (2005). Tarih Boyunca Sünnet. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• BAYAT, Ali Haydar (1982). “Osmanlı İmparatorluğu Türkiye’sinde Saray Dışı Sünnet Merasimleri”, II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri. Ankara, C.4, s. 11-20.
• BAYAT, Ali Haydar (2010). Tıp Tarihi, İstanbul: Merkezefendi Geleneksel Tıp Derneği Yayınları.
• BAYKAL, Ebru (2008). “Osmanlılarda Törenler”. Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi.
• BOYRAZ, Şeref (1994). “Surnâme-i Humayunda Folklorik Unsurlar”. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
• BOYRAZ, Şeref (2009).“Okuntu”dan Davetiyeye Bir Dönüşümün Anatomisi”. Millî Folklor, S. 84, s. 87-96.
• ERCİLASUN, Ahmet Bican ve AKKOYUNLU, Ziyad (2018). Dîvânu Lugâti’t-Türk: Giriş - Metin - Çeviri - Notlar - Dizin / Kaşgarlı Mahmud. Ankara: TDK Yayınları.
• ERGİN, Muharrem (2008). Dede Korkut Kitabı-I. Ankara: TDK Yayınları.
• GÜMÜŞ, İbrahim (2019). “Bir Kültür Ekonomisi Dönüşüm Serüveni: ‘Okuntu’dan ‘e-Davetiye’ye. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, S.15, s. 227-241.
• KALLİMCİ, Hasan (2007). “Debildekçi”, Geçmişten Günümüze Denizli Dergisi, S. 15, s. 12-13.
• KÖKSAL, Mustafa Asım (2010). Peygamberler Tarihi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• ÖZDEMİR, Mehmet (2017). “Selam ile Düğün Çağırma Geleneğinden Davetiye Kültürüne Kültürel Ekonomik Bir İnceleme”. 9. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, Ankara, s. 241-261.
• ÖZTÜRK, Yadigar (2018). “Geçmişten Günümüze Denizli Yöresi Sünnet Törenleri”. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
• TANERİ, Aydın (1978). Türkiye Selçukluları Kültür Hayatı: Menâkibü'larifin'in Değerlendirilmesi. Konya: Bilge Yayınları.
• TUNÇ, Emrah. (2012). “Sivas’ta Sünnet Merasimleri ve Kirvelik Kurumu”. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.