Türkiye’nin Covid-19 Sürecini Yaşlılar Üzerinden Düşünmek: Eleştirel Bir Söylem Analizi

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 103 - 123, 27.10.2021

Banu Demirbaş

https://doi.org/10.52613/ujhc.986441

Cited By: 1

Öz

Dünya üzerinde ortaya çıkan ilk vakanın ardından salgından en çok etkilenen grubun yaşlılar, kronik rahatsızlığı olanlar, kanser hastaları, kronik solunum yolu hastalığı olanlar ve sağlık çalışanları olduğu sürekli olarak kamuoyuyla paylaşılmıştır. Bunun yanında yaşlarından dolayı birden fazla hastalığa sahip olan yaşlıların COVID-19’dan daha çok etkilendiği ve yaşlıları korumak için mecbur kalmadıkça dışarı çıkmamaları gerektiği hem hükümet söylemleriyle hem de medya yoluyla sürekli olarak hatırlatılmıştır. Özellikle 11 Mart 2020’de ülkede ilk vakanın görülmesiyle vaka ve ölüm sayılarının yaşlılar üzerinden açıklanması, salgının tehlikeli boyutunu gözler önüne sermiş ve yaşlılar için “evde kal” çağrısı yapılmıştır. Bu çağrılar yaşlıların risk altında olduğunu hatırlatmak ve onları korumak için yapılırken zamanla halk tarafından bu söylemlerin yönü değişmiş ve yaşlıların özellikle sosyal medya yoluyla damgalandığı, ötekileştirildiği ve nefret söylemine maruz kaldığı görülmüştür. Bu çalışma, Twitter’da gençler tarafından yaşlılara yönelik olumsuz söylemler içeren tweet’leri anlamlandırmak amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın amacına bağlı olarak nitel araştırma yöntem ve teknikleri kullanılmış ve pandemi döneminde Twitter’da paylaşılan tweet’ler sürekli okumalar sonucunda temalar altında toplanarak Teun A. van Dijk’ın eleştirel söylem analizi yöntemiyle analiz edilmiş ve yaşlıların pandemi dönemiyle birlikte karşılaştıkları sorunlar değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Damgalama, Eleştirel Söylem Analizi, Twitter, Yaşlılar

Thinking Turkey's Covid-19 Process Through The Older Adults: A Critical Discourse Analysis

Öz

After the first case in the world, it has been consistently shared with the public that the group most affected by the pandemic is the older adults, those with chronic conditions, cancer patients, chronic respiratory diseases and health workers. In addition, older adults with multiple diseases due to their age are more affected by COVID-19 and should not go out unless they need to protect the older adults both through government rhetoric and through the media. Especially on March 11, 2020, with the first case in the country, the announcement of the number of cases and deaths over the older adults revealed the dangerous dimension of the pandemic and called on the older adults to “stay home”. While these calls were made to remind and protect the older adults, over time, these discourses changed direction by the public and it was seen that the older adults were stigmatized, marginalized and subjected to hate speech, especially through social media. This study was conducted to make sense of tweets on Twitter that contained negative rhetoric directed at the older adults by young people. Qualitative research methods and techniques were used depending on the purpose of the study, and tweets shared on Twitter during the pandemic period were collected under themes as a result of continuous readings and analyzed by Teun A. van Dijk's critical discourse analysis method and the problems faced by the older adults with the pandemic period were evaluated.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Critical Discourse Analysis, Older Adults, Stigma, Twitter

Kaynakça

• Altın, Z. (2020). COVID-19 Pandemisinde yaşlılar. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi, 30(2), 49-57. 10.5222/terh.2020.93723.
• Arkonaç, S. (2017). Psikolojide Söz ve Anlam Analizi Niteliksel Duruş. İstanbul: Hiperyayın.
• Arun, Ö. (2016). Çağdaş Türkiye’de yaşlılık ve eşitsizlik. Akdeniz İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 29-48. 10.13114/MJH.2016.287.
• Atlas Dergisi. (2020, 17 Ağustos). COVID-19 Salgını Kronolojisi. Erişim adresi: https://www.atlasdergisi.com/gundem/covid-19-salgini-kronolojisi.html
• Bal, H. (2016). Nitel Araştırma Yöntem ve Teknikleri (Uygulamalı-Örnekli). İstanbul: Sentez Yayıncılık.
• Bryman, A. (2012). Social Research Methods. New York: Oxford University Press.
• Budak, F., Korkmaz, Ş. (2020). COVID-19 pandemi sürecine yönelik genel bir değerlendirme: Türkiye Örneği. Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi. 1, 62-79. 10.35375/sayod.738657
• Charmaz, K. (2015). Gömülü (Grounded) Teori Yapılandırması: Nitel Analiz Uyulama Rehberi. Rabia Hoş (Çev.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Dirini, İ., Özsu, G. (2020, 26 Eylül). COVID-19 Pandemi Sürecinde Sosyal Medyada Nefret Söylemi Raporu. Alternatif Bilişim Derneği. https://ekitap.alternatifbilisim.org/covid19-nefret-soylemi-raporu/ Ertuğay, R. (2020). Hadislerde yaşlıların konumu. Din ve Bilim Dergisi. 3(1), 51-62.
• Goffman, E. (2020). Damga Örselenmiş Kimliğin İdare Edilişi Üzerine Notlar. Levent Ünsaldı, Şerife Geniş, Suphi Nejat Ağırnaslı. (Çev.). Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Gökbayrak, Ş. (2021, 21 Nisan). Yaşlılara Yönelik Sosyal Politikalar. Erişim adresi: https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/1880/mod\_resource/content/1/YA\%C5\%9ELILARA\%20Y\%C3\%96NEL\%C4\%B0K\%20SOSYAL\%20POL\%C4\%B0T\%C4\%B0KALAR.pdf
• Ilgar, M. Z., Ilgar, S. C. (2013). Nitel bir araştırma deseni olarak gömülü teori (Temellendirilmiş kuram). İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi. 2(3), 197-247.
• Kabataş, B. (2020). COVID-19 Salgınında Vaka Yönetimi ve Yaşlılar. Veli Duyan (Ed.). COVID-19 Salgınında Vaka Yönetimi. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi, 75-113.
• Kadıoğlu, M., Şahin, N. (2016). Stigmatizasyon (damgalama) ve kadın. Sağlık ve Toplum Dergisi. 25(3), 3-9. 10.29029/busbed.358639
• Kalaycıoğlu, S., Kurtuluş, C., Küçükural, Ö., Tol, U. (2003, 4 Nisan). Yaşlılar ve Yaşlı Yakınları Açısından Yaşam Biçimi Tercihleri. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Raporları 5. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/332422759\_Yaslilar\_ve\_Yasli\_Yakinlari\_Acisindan\_Yasam\_Bicimi\_Tercihleri
• Karaduman, S. (2017). Eleştirel söylem çözümlemesinin eleştirel haber araştırmalarına katkısı ve sunduğu perspektif. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 4(2), 31-46.
• Kaya, M. (2020, 24 Nisan). Koronavirüs salgınında yaşlılar nasıl hedef haline geldi? SETA Perspektif, 271, 1-4. Erişim adresi: https://setav.org/assets/uploads/2020/04/P271.pdf
• McMillan, J. H. (2000). Educational Research: Fundamentals for the Consumer. (3th ed.). New York: Longman.
• OECD. (1992). Urban Policies for Aging Populations. Paris: Head of Publication Service.
• Özbölük, T., Dursun, Y. (2015). Pazarlama araştırmalarında paradigmal dönüşüm ve etnografinin dijitale evrimi: Netnografi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 46, 227-249.
• Senex İzleme. (2021, 24 Nisan). Yaşlılara Yönelik Şiddet ve İhlallerin İncelenmesi Raporları. Senex: Yaşlanma Çalışmaları Derneği. Erişim adresi: http://www.senex.org.tr/yayinlar/ http://www.senex.org.tr/yayinlar/
• Soysal, G. (2020). Koronavirüs salgını ve yaşlılık. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 7(5), 290-301.
• Şentürk, Ü. (2020). Yaşlılık Sosyolojisi-Yaşlılığın Toplumsal Yörüngeleri. Bursa: Dora Yayıncılık.
• Takvim Gazetesi (2020, 12 Eylül). CHP’li Tanju Özcan’dan Korona Hastalarıyla İlgili Kan Donduran Sözler: Bir Ayağı Çukurda Olan İnsanlardı. Erişim adresi: https://www.takvim.com.tr/guncel/2020/09/11/chpli-tanju-ozcandan-korona-hastalariyla-ilgili-kan-donduran-sozler-bir-ayagi-cukurda-olan-insanlardi
• TDK. (2021, 26 Mayıs). Güncel Türkçe Sözlük. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/https://sozluk.gov.tr/.
• TÜİK. (2020, 18 Mart). İstatistiklerle Yaşlılar. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2020-37227
• Türkiye Psikiyatri Derneği. (2020, 21 Mayıs). COVID-19 ve Damgalama. Erişim adresi: https://psikiyatri.org.tr/uploadFiles/243202003110-DamgalanmaCOVID.pdf
• T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2020, 18 Mart). TÜİK 2020 Yıl Sonu Yaşlılık Verileri. Erişim adresi: https://ailevecalisma.gov.tr/media/67227/eyhgm\_tuik\_2020\_yilsonu\_yaslilik\_verileri.pdf
• T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2014, 24 Nisan). Yaşlanma Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara. Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/ozel-ihtisas-komisyonu-raporlari/ https://www.sbb.gov.tr/ozel-ihtisas-komisyonu-raporlari/
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2020a, 26 Nisan). COVID-19 Nedir? Erişim adresi: https://covid19.saglik.gov.tr/ https://covid19.saglik.gov.tr/
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2020b, 25 Nisan). Türkiye Günlük Koronavirüs Tablosu. Erişim adresi: https://covid19.saglik.gov.tr/ https://covid19.saglik.gov.tr/
• T.C. İçişleri Bakanlığı. (2020, 21 Mart). 65 Yaş ve Üstü İle Kronik Rahatsızlığı Olanlara Sokağa Çıkma Yasağı Genelgesi. Erişim adresi: https://www.icisleri.gov.tr/65-yas-ve-ustu-ile-kronik-rahatsizligi-olanlara-sokaga-cikma-yasagi-genelgesi
• United Nations. (2020, 25 Mayıs). Policy Brief: The Impact of COVID-19 on Older Persons. Erişim adresi: https://www.un.org/development/desa/ageing/wp-content/uploads/sites/24/2020/05/COVID-Older-persons.pdf
• WHO. (1963). Health Protection of the Elderly and the Aged and the Prevention of Premature Aging. Report on a Seminar Convened by the World Health Organization, Kiev.
• WHO. (2002). Active Ageing: A Policy Framework. Erişim adresi: http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/67215/WHO\_NMH\_NPH\_02.8.pdf;jsessionid=F913229345B3EBBADBEA3B021A3A1F79?sequence=1
• Yasin, Y. (2021, 27 Mayıs). Kırılgan gruplar ve COVID-19; yaşlılar. Türk Tabipleri Birliği COVID-19 Pandemisi Altıncı Ay Değerlendirme Raporu. Türk Tabipleri Birliği.