Bir Fıkıh Metninin İzleğinden Hareketle İbn Nüceym ve İbn Hacer’in Salgına Dair Görüşleri

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 261 - 286, 31.12.2020

Sefa Atik

Öz

İnsanlık tarihi savaş, katliam, yağma talan gibi beşeri kaynaklı acılara; deprem, su baskını, fırtına gibi tabiat kaynaklı korkulara; ayrıca veba, kolera, taun gibi sıhhî ve biyolojik kapanmalarla karşı karşıya kalmıştır. Bu açıdan bakıldığında Müslüman toplumların böylesi içe kapanmalarla karşı karşıya kalmaması düşünülemez bir gerçektir. Diğer dinlere nispetle insanlık tarihinin en son ve en genç dini olan İslam’a mensup Müslümanların günümüzden yaklaşık beş yüz sene önce yine insanlık tarihinin kadim medeniyetlerinin yeşerdiği ve yaşadığı Mısır-Suriye ve Hicaz ekseninde üretmiş olduğu tecrübelerin bir din alimi vasıtasıyla İbn Nüceym ve İbn Hacer’in kaleminden günümüze aktarılması dinî, medenî, sıhhî ve kültürel açıdan önemli bir tecrübe ve kaynak olarak değerlendirilebilir. İşte bu makale günümüz toplumunu içe kapayan yeni bir salgın türü olan “Korana virüs (Covid-19)”un toplum izleğinde ve belleğinde bırakmış olduğu tecrübelerin Memlükler dönemindeki izini sürmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Fıkıh, İbn Nüceym, İbn Hacer, İbn Sina, Salgın, İçe Kapanma, Dua

Kaynakça

• Ergin, Ali Şakir Ergin-İsmail Durmuş. “İbnü’l-Verdî, Zeynüddîn”. TDV. 21/239-240. İstanbul: TDVDİA, 2000.
• Ayaz, Fatih Yahya. “Mısır ve Suriye’de Kurulan Devletler (Memlükler)”. Müslüman Türk Devletleri II. ed. Mehmet Şeker. İstanbul: Siyer Yayınları, 1. Basım, 2018. Berki, Ali Himmet. Mecelle. İstanbul: Hikmet, 3. Basım, 1982.
• Gökalp, Ziya. Türkçülüğün Esasları. İstanbul: Ötüken, 7. Basım, 2014.
• Hamevî, Ahmed b. Muhammed el-Mısrî. Ġamzü ʿuyûni’l-beṣâʾir ʿalâ meḥâsini’l-Eşbâh ve’n-neẓâʾir. Lübnan: Dâru kütübi’l-ilmiyye, 1. Basım, 1405.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî. Beẕlü’l-mâʿûn fî fażli’ṭ-ṭâʿûn. thk. Ahmed Isâm Abdülkâdir el-Kâtib. Riyad: Dâru’l-âsıma, ts.
• İbn Kesîr. el-Bidâye ve’n-nihâye. thk. Ali Şîrî. Dâru ihyâi türâsi’l-Arabî, 1. Basım, 1408.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhîm b. Muhammed el-Mısrî. el-Baḥrü’r-râʾiḳ. Lübnan: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1. Basım, 1997.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhîm b. Muhammed el-Mısrî. el-Eşbâh ve’n-neẓâʾir. Lübnan: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 3. Basım, 1437.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhîm b. Muhammed el-Mısrî. Resâʾilü İbn Nüceym el-İktisâdiyye (er-Resâʾilü’z-Zeyniyye fî meẕhebi’l-Ḥanefiyye). thk. Merkezü Dirâseti’l-fıkhhiyye ve’l-iktisâdiyye. Kahire: Dâru’s-selâm, 1. Basım, 1999.
• Kâtip Çelebi (Hacı Halîfe). Keşfü’ẓ-ẓunûn. Beyrut: Dâru ihyâi türâsi’l-Arabî, 1. Basım, ts.
• Nigel Warburton. Felsefenin Kısa Tarihi. İstanbul: Alfa, 41. Basım, 2019.
• Özen, Şükrü. “Furûk”. TDV. 13/223-227. İstanbul: TDVDİA, 1996.
• Temel, M. Kemal. Gelmiş Geçmiş En Büyük Katil: 1918 İspanyol Gribi. İstanbul: Betim, 2015.
• Will Durant. Felsefenin Öyküsü. İstanbul: İz, 5. Basım, 2014.
• Star.com.tr/Acik-Görüş," Savaş Zamanı Salgın, Salgın Zamanı Savaş”. Erişim 17 Nisan 2020. https://www.star.com.tr/acik-gorus/savas-zamani-salgin-salgin-zamani-savas-haber-1531969/
• Majles Alukah/El-Meclisü’l-İlmî. “Tuhfetü’r-râğibîn fî beyâni emri’t-tevâîn”. Erişim 3 Mayıs 2020. https://www.alukah.net/manu/files/manuscript_7844/thft-alraghbyn-fy-byan-amr-altawaein.pdf