Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Liderlik Becerilerinin Yordayıcısı Olarak Ebeveynlerinin Bilinçli Farkındalık Düzeyleri

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 113 - 128, 31.12.2021

Özgül Polat , Ceylan Özbek Ayaz

https://doi.org/10.47770/ukmead.982016

Cited By: 3

Öz

Araştırmada, okul öncesi dönem çocuklarının ebeveynlerinin bilinçli farkındalık düzeyleri ile çocuklarının liderlik becerileri arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu doğrultuda öncelikle okul öncesi dönem çocuklarının ebeveynlerinin bilinçli farkındalık düzeyleri ile çocukların liderlik becerileri arasında anlamlı ilişki olup olmadığına bakılmış, sonrasında ise ebeveynlerin bilinçli farkındalık düzeylerinin, çocukların liderlik becerilerinin anlamlı bir yordayıcısı olup olmadığı incelenmiştir. Araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılarak yürütülen araştırmanın çalışma grubu basit seçkisiz örnekleme yöntemiyle seçilen ve okul öncesi eğitim kurumlarında öğrenim gören beş altı yaş grubundaki 313 öğrencinin 313 ebeveyni ve bu öğrencilerin sınıflarında görev yapan öğretmenlerden oluşmaktadır. Veriler Ebeveynlikte Bilinçli Farkındalık Ölçeği (MIPQ) ve Erken Çocukluk Dönemi Liderlik Ölçeği (EÇDLÖ) aracılığıyla toplanmıştır. Araştırma sonucunda bilinçli farkındalıklı ebeveynliğin çocukların liderlik becerileri ile yüksek düzeyde ilişkili olduğu ve bilinçli farkındalıklı ebeveyn becerilerinin çocukların liderlik becerilerinin yordayıcısı olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ebeveynlik, ebeveynlikte bilinçli farkındalık, erken çocukluk, liderlik

Kaynakça

• Altmaier, E., ve Maloney, R. (2007). An ınitial evaluation of a mindful parenting program. Journal of Clinical Psychology, 63, 1231-1238.
• Aslan, Ş., Yalçın, H., Sarp, N. ve Ulutaş, D.A. (2017). Anne–baba davranışlarının ve sosyal çevrelerinin liderlere etkileri. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(4), 91-138.
• Atalay, Z., Aydın, U., Bugan, G., Taylan, R. ve Özgülük, S. (2017). Bilinçli-farkındalık temelli öz-yeterlik ölçeği-yenilenmiş (BFÖÖ-Y): Türkiye uyarlama çalışması. Elementary Education Online, 16(4), 1803-1815
• Avolio, B. J., Rotundo, M. ve Walumbwa, F. O. (2009). RETRACTED: Early life experiences as determinants of leadership role occupancy: The importance of parental influence and rule breaking behavior. The Leadership Quarterly, 20(3), 329-342
• Baer, R. A., Smith, G. T., Hopkins, J., Krietemeyer, J. ve Toney, L. (2006). Using self-report assessment methods to explore facets of mindfulness. Assessment, 13, 27–45.
• Balat, G.U., Sezer, T. ve Tunçeli, H. (2014). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların annelerinin öz yeterlilik ve öfke düzeylerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 47-63.
• Başal, H. A., Kahraman, P. B., Derman, M. T., Kahraman, Ö. ve Sümer, H. (2014). Otoriter ve demokratik tutuma sahip ebeveynleri olan 5-6 yaş çocuklarının evcilik oyunlarında üstlendikleri roller. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 384-409.
• Baysal N. ve Demirbaş B. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının bilinçli farkındalıkları ile yansıtıcı düşünme eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 12-20
• Bedel, E.F. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarında akademik ertelemenin yordanmasında bilinçli farkındalık ve üstbilişsel farkındalığın rolü. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 7(3), 504-514
• Bektaş, H. ve Arslan, İ. (2020). Bilinçli farkındalığın öznel mutluluk üzerine etkisinde benlik saygısının aracı rolü: Üniversite öğrencilerine yönelik bir araştırma. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 51(51), 95-115.
• Bisland, A. (2004). Developing leadership skills in young gifted students. Gifted Child Today. 27(1), 24-27.
• Bluth, K. ve Wahler, R.G. (2011). Does effort matter in mindful parenting? Mindfulness, 2, 175–178.
• Bor, W. ve Sanders, M.R. (2004). Correlates of self-reported coercive parenting of preschool-aged children at high risk for the development of conduct problems. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 38, 738-745
• Bögels, S.M., Hellemans, J., Deursen, S.V., Römer, M. ve Meulen, R.V. (2014). Mindful parenting in mental health care: Effects on parental and child psychopathology, parental stress, parenting, coparenting, and marital functioning. Mindfulness 1(2), 107-120
• Bögels, S.M., Lehtonen, A. ve Restifo, K. (2010). Mindful parenting in mental health care. Mindfulness (1),107–120
• Büyüktaşkapu, S. (2012). Annelerin öz yeterlik algıları ile 1-3 yaş arasındaki çocuklarının gelişimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (1), 18-30.
• Cansoy, R., Türkoğlu, M. E., ve Parlar, H. (2016). Liderlik özellikleri: bir ölçek geliştirme çalışması ve öğrencilere yönelik bir araştırma. Milli Eğitim Dergisi, 45(212), 139-159.
• Chen, X., Chang, L., He, Y. and Liu, H. (2005). The Peer Group as a Context: Moderating Effects on Relations Between Maternal Parenting and Social and School Adjusment in Chinese Children. Child Development, 2(76), 417-434.
• Coatsworth, J.D., Duncan, L.G., Greenberg, M.T. and Nix, R.L. (2010). Changing parent’s mindfulness, child management skills and relationship quality with their youth: Results from a randomized pilot ıntervention trial. Journal of Child and Family Studies. 19(2), 203–217.
• Coatsworth, J. D., Timpe, Z., Nix, R. L., Duncan, L. G., ve Greenberg, M. T. (2018). Changes in mindful parenting: Associations with changes in parenting, parent–youth relationship quality, and youth behavior. Journal of the Society for Social Work and Research, 9(4), 511–529.
• Cohen, J.A.S., ve Semple, R. J. (2010). Mindful parenting: A call for research. Journal of Child and Family Studies, 19(2), 145–151.
• Coleman, P. K., ve Karraker, K. H. (1998). Self-efficacy and parenting quality: Findings and future applications. Developmental Review, 18(1), 47–85.
• Coleman, P. K., ve Karraker, K. H. (2000). Parenting self‐efficacy among mothers of school‐age children: Conceptualization, measurement, and correlates. Family Relations, 49(1), 13-24.
• Conner, C.M. ve White, S.W. (2014). Stress in mothers of children with autism: Trait mindfulness as a protective factor. Research in Autism Spectrum Disorders. Research in Autism Spectrum Disorders (8), 617–624
• Corthorn, C. ve Milicici (2016). Mindfulness and parenting: A correlational study of nonmeditating mothers of preschool children. Journal of Child and Family Studies, 25(5), 1672–1683.
• Cuadrado, I., Morales, F. J., ve Recio, P. (2008). Women’s access to managerial positions: An experimental study of leadership styles and gender. The Spanish Journal of Psychology, 11 (1), 55-65
• Çattık, M. ve Aksoy, V. (2018). Gelişimsel yetersizliği olan çocukların ebeveynlerinin sosyal destek, öz yeterlik ve yaşam doyum düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 43(195), 65-77.
• Dawe, S. ve Harnett P. (2007). Reducing potential for child abuse among methadone-maintained parents: results from a randomized controlled trial. Journal of Substance Abuse Treatment, 32, 381–390
• Deluga, R.J. (1997). Relationshıp among American presidential charismatic leadership, narcissism, and rated performance. Leadership Quarterly 8(l), 49-65.
• Dix T., ve Meunier, L.N. (2009). Depressive symptoms and parenting competence: An analysis of 13 regulatory processes. Developmental Review, 9, 45–68.
• Duncan, L.G., Coatsworth, J.D., ve Greenberg, M.T. (2009). A model of mindful parenting: Implications for parent-child relationships and prevention research. Clinical Child and Family Psychology Review, 12(3), 255-70.
• Duran, A. (2014). Okul öncesi çağı çocuklarında liderlik eğitimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Duran, A. (2019). Erken çocukluk dönemi liderlik ölçeğinin geliştirilmesi ve çocukların liderlik özellikleri ile dil becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Durmuş, R. (2006). 3-6 Yaş Arası Çocuğu Olan Ebeveynlerin Kişilik Özellikleri ile Anne-Baba Tutumlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Duncan, L.G., Coatsworth, D.J., Gayles, J.G., Geier, M.H., Greenberg, M.T. (2015). Can mindful parenting be observed? Relations between observational ratings of mother-youth ınteractions and mothers’ self-report mindful parenting. Journal of Family Psychology, 29(2), 276–282.
• Durmuş, Ö. (2011). İlköğretim ve lise öğrencilerinde görülen liderlik davranışlarının araştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Eke, K. (2018). 4-6 yaş sosyal davranış ölçeğinin geliştirilmesi ve çocukların sosyal davranışları ile ebeveyn tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erus, S. M. ve Deniz, M. E. (2020). The mediating role of emotional intelligence and marital adjustment in the relationship between mindfulness in marriage and subjective well-being. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 10(2), 317-354.
• Fox, D. L. (2012). Teachers’ perceptions of leadership in young children. Unpublished Phd Thesis. University of New Orleans, USA.
• Fox, D. L., Flynn, L., ve Austin P. (2015). Child leadership: Teachers' perceptions and influences, Childhood Education, 91(3), 163-168
• Fu, V.R. (1970). A Nursery School Leadership observation schedule and a nursery school leadership rating scale. http://libres.uncg.edu/ir/uncg/f/fu_victoria_1970.pdf
• Geurtzen, N., Scholte, R.H.J., Engels, R.C.M.E., Tak, Y.R., ve van Zundert, R.M.P. (2015). Association between mindful parenting and adolescents’ internalizing problems: non-judgmental acceptance of parenting as core element. Journal of Child and Family Studies 24, 1117–1128.
• Gouveia, M.J., Carona, C., Canavarro, M.C. ve Moreira, H. (2016). Self-compassion and dispositional mindfulness are associated with parenting styles and parenting stress: The mediating role of mindful parenting. Mindfulness, 7, 700–712
• Gördesli, M.A., Arslan, R., Çekici, F., Sünbül, Z.A., ve Malkoç, A. (2018). The psyhometric properties of mindfulness in parenting questionnaire (MIPQ) in Turkish sample. European Journal of Education Studies. 5(3), 175-188.
• Güneysu, S. (1986). Üniversite Gençlerinin Kendini Kabul Düzeyine Anababa Tutumlarının Etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Hardy, R. C., Hunt, J., ve Lehr, E. (1978). Relationship between birth order and leadership style for nursery school children. Perception and Motor Skills, 46, 184-1 86.
• Işık, E. (2020). Bilinçli farkındalık aile eğitim programının ebeveynlerin bilinçli farkındalıkları, yetkinlik algıları ve iletişim düzeyleri ile çocukların davranış problemleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Izzo C., Weiss L., Shanahan T., Rodriguez-Brown F. (2000). Parental self-efficacy and social support as predictors of parenting practices and children’s socioemotional adjustment in Mexican immigrant families. Journal of Prevention ve Intervention in the Community, 20(1–2), 197– 213
• Jones, T. L., ve Prinz, R. J. (2005). Potential roles of parental self-efficacy in parent and child adjustment: A review. Clinical Psychology Review, 25, 341-363. Kabat-Zinn, J. (2003). Mindfulness-based interventions in context: Past, present, and future. Clinical Psychology: Science and Practice, 10(2), 144–156.
• Karaağaç, Z.G. ve Deniz, M.E. (2020). Ebeveynlikte bilinçli farkındalık ve çocuklarda sosyal beceri problem davranış arasındaki ilişkilerin incelenmesi. 2020 VI. Uluslararası TURKCESS Eğitim ve Sosyal Bilimler Kongresi, içinde (262-263). Ankara: Eğitim Bilimleri Araştırmaları Derneği.
• Karabacak, A. ve Demir, M. (2017). Özerklik, bağlanma stilleri, bilinçli farkındalık ve duygu düzenleme arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 271-291.
• Karasar, N., (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Keller, T. (2003). Parental images as a guide to leadership sensemaking:An attachment perspective on implicit leadership theories. Leadership Quarterly, 14, 141–160
• Kırca, B. (2017). Ergenler için kapsamlı bilinçli farkındalık deneyimleri envanterinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kitano, M.K., ve Tafoya, N. (1983). Preschool leadership: A review and critique. Journal for the Education of the Gifted, 5(2), 78-89.
• Kocaefe, T. (2013). The relationship between autonomous parenting style, mindfulness level and psychological well-being. Yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul.
• Kudo, F.T., Longhofer, J.L. and Floersch, J.E. (2012). On the origins of early leadership: The role of authoritative parenting practices and mastery orientation. Leadership 8(4) 345–375
• Lengua, L. J., Ruberry, E. J., McEntire, C., Klein, M., ve Jones, B. (2018). Preliminary evaluation of an innovative, brief parenting program designed to promote self-regulation in parents and children. Mindfulness, 1-12.
• Levent, F. (2012). Çocuğunuzu lider olarak yetiştirmek sizin elinizde. http://m.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/kursunkalem/549748.aspx
• Lippold, M.A., Duncan, L.G, Coatsworth, J.D., Nix, R.L., Greenberg, M.T. (2015). Understanding how mindful parenting may be linked to mother-adolescent communication. Journal of Youth and Adolescence, 44(9), 1663-1673
• Lo, H. H. M., Yeung, J. W. K., Duncan, L. G., Ma, Y., Siu, A. F. Y., Chan, S. K. C., ... ve Ng, S. M. (2018). Validating of the interpersonal mindfulness in parenting scale in Hong Kong Chinese. Mindfulness, 9(5), 1390-1401. Mawson, B. (2010). Gender and leadership styles in children's play. Australasian Journal of Early Childhood, 35(3), 115-123.
• McCaffrey, S., Reitman, D. and Black, R. (2017). Mindfulness in parenting questionnaire (MIPQ): Development and validation of a measure of mindful parenting. Mindfulness, 8,232–246.
• McKee, L. G., Parent, J., Zachary, C. R., ve Forehand, R. (2018). Mindful parenting and emotion socialization practices: concurrent and longitudinal associations. Family process, 57(3), 752-766.
• Mondell, S., ve Tyler, F. B. (1981). Parental competence and styles of problem solving/play behavior with children. Developmental Psychology, 17(1), 73–78.
• Moreira, H., Carona, C., Silva, N., Nunes, J., ve Canavarro, M. C. (2016). Exploring the link between maternal attachment-related anxiety and avoidance and mindful parenting: The mediating role of self-compassion. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 89(4), 369–384
• Moreira, H., Gouveia, M. J., ve Canavarro, M. C. (2018). Is mindful parenting associated with adolescents’ well-being in early and middle/late adolescence? The mediating role of adolescents’ attachment representations, self-compassion and mindfulness. Journal of Youth and Adolescence, 47(8), 1771-1788.
• Mouton, B., ve Roskam, I. (2015). Confident mothers, easier children: A quasi-experimental manipulation of mothers’ self-efficacy. Journal of Child and Family Studies, 24(8), 2485-2495.
• Murphy, S. E., ve Johnson, S. K. (2011). The benefits of a long-lens approach to leader development: Understanding the seeds of leadership. The Leadership Quarterly, 22(3), 459–470.
• O’Brien, K.M., Larson, C.M. and Murrell, A.M. (2008). Third wave behavior therapies for children and adolescents. Progress, Challenges and future Directions. Greco, L. A., ve Hayes, S. C. (Eds.) içinde Acceptance and mindfulness treatments for children and adolescents: A practitioner's guide (pp. 15-35). USA: New Harbinger Publications.
• Ogelman, H.G. ve Topaloğlu, Z.Ç. (2014). 4-5 yaş çocuklarının sosyal yetkinlik, saldırganlık, kaygı düzeyleri ile anne babalarının ebeveyn özyeterliği algısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 241- 271
• Ogurlu, Ü. (2012). Liderlik becerileri geliştirme programının üstün zekalı olan ve olmayan öğrencilerin liderlik becerilerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Oliver, P.H., Gottfried, A.W., Guerin, D.W., Gottfried, A.E., Reichard, R.J. ve Riggio, R.E. (2011). Adolescent family environmental antecedents to transformational leadership potential: A longitudinal mediational analysis. The Leadership Quarterly, 22(3), 535-544
• Orue, I., Calvete, E., González, L. F., Odriozola, J. G., Colomer, E. R., ve Cortázar, N. (2020). A Spanish adaptation of the mindfulness in parenting questionnaire. Psicothema, 32(1), 130-137.
• Önder, F.C. ve Utkan, Ç. (2018). Bilinçli Farkındalık ve Algılanan Stres İlişkisinde Ruminasyon ve Olumsuz Duygu Düzenlemenin Aracı Rolü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3),1004-1019
• Özdemir, A.D. (2012). Bazı Değişkenler Açısından Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Sosyal Becerilerinin ve Ailelerinin Ebeveynliğe Yönelik Etkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Özdemir, G. (2019). Annelerin 3-6 yaş çocuklarına sağladıkları ev ortamının uyarıcılığı ile ebeveyn öz yeterlik düzeyi arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Öztürk, M., ve Giren, S. (2015). Annelerin ebeveynlik algıları ile çocuklarının problem davranışlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (2), 477-503.
• Özyürek, A. ve Ceylan, Ş. (2014). Okul öncesi çocuklarda sosyal becerilerin desteklenmesi konusunda öğretmen ve veli görüşlerinin belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(35), 99-114.
• Parent, J., Garai, E., Forehand, R., Roland, E., Potts, J., Haker, K., Champion, J.E. ve Compas, B.E. (2010). Parent mindfulness and child outcome: The roles of parent depressive symptoms and parenting. Mindfulness, 1(4), 254-264.
• Parent, J., McKee, L., Rough, J., ve Forehand, R. (2016). The association of parent mindfulness with parenting and youth psychopathology across three developmental stages. Journal of Abnormal Child Psychology, 44(1), 191–202.
• Peker, A., Nebioğlu, M., ve Ödemiş, M.H. (2019). Sanal ortamda bağımlılık: Bilinçli farkındalığın aracı rolüne ilişkin bir model sınaması. Anadolu Psikiyatri Dergisi-Anatolian Journal of Psychiatry, 20, 153-158
• Popper, M., Mayseless, O. ve Castelnovo, O. (2000). Transformational leadership and attachment. The Leadership Quarterly, 11(2), 267–289
• Popper, M. (2002). Narcissism and attachment patterns of personalized and socialized charismatic leaders. Journal of Social and Personal Relationships, 19(6), 797-809.
• Popper, M. (2011). Toward a theory of followership. Review of general psychology, 15(1), 29-36.
• Popper, M., ve Mayseless, O. (2003). Back to basics: Applying a parenting perspective to transformational leadership. The Leadership Quarterly, 14(1), 41-65.
• Sanders, M. R., ve Woolley, M. L. (2005). The relationship between maternal self‐efficacy and parenting practices: Implications for parent training. Child: care, health and development, 31(1), 65-73.
• Scharf, M. ve Mayseless, O. (2009) Socioemotional characteristics of elementary school children ıdentified as exhibiting social leadership qualities, The Journal of Genetic Psychology, 170(1), 73-96
• Seçer, Z., Gülay Ogelman, H., Önder, A. ve Berengi, S. (2012). Analysing mothers' self‐efficacy perception towards parenting in relation to peer relationships of 5‐6 year‐old preschool children. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 2001–2008.
• Segal, M., Peck, J., Lahr, N.V. ve Field, T. (1987). A medieval kingdom: Leader-follower styles of preschool play. Journal of Applied Developmental Psychology, 8(1), 79-95
• Sethi, S., ve Sharma, H. (2018). Mindfulness in Parenting. Journal of Indian Association for Child and Adolescent Mental Health-ISSN 0973-1342, 14(2), 93-104.
• Sezgin, E.Y. (2018). Erken Çocukluk Sınıflarında Bilinçli Farkındalık. In ICPESS (International Congress on Politic, Economic and Social Studies) (No. 5), Niğde.
• Siegel, R.D., Germer, C.K. ve Olendzki, A. (2009). Mindfulness: What is it? Where did it come from? F. Didonna (Ed.), Clinical handbook of mindfulness (pp. 17–35). New York: Springer.
• Singh, N., Lancioni, G. E., Winton, A. S., Singh, J., Singh, A. N., Adkins, A. D., ve Wahler, R. G. (2010). Training in mindful caregiving transfers to parent–child interactions. Journal of Child and Family Studies, 19, 167–174
• Siu, A. F. Y., Ma, Y. ve Chui, F. W. Y. (2016). Maternal mindfulness and child social behavior: The mediating role of the mother-child relationship. Mindfulness, 7, 577-583
• Solmaz, H. (2017). Okul öncesi çocuklarının liderlik becerilerinin geliştirilmesi konusunda deneysel bir çalışma: Şimdinin küçükleri, geleceğin büyük liderleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Şahin, A. (2019). Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık ile yaşam doyumu ve iyi oluş arasındaki ilişkiler. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 151-176.
• Şimşek, A. (2006). Duygusal zekânın, ana-baba tutumunun ve doğum sırasının tercih edilen liderlik tarzına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tabachnick, B.G. ve Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). USA: Pearson.
• Taft, M. (2017). How mindful parenting can help you connect better with your children. https://blog.wisdomlabs.com/blog/mindful-parenting-can-help-connect-better-children
• Tapşın, F.O. (2019). Serbest zamanlarında spor yapan ve yapmayan ortaokul öğrencilerinin liderlik becerilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• Topaloğlu, Z.Ç. (2013). 4-5 Yaş çocuklarının sosyal yetkinlik, saldırganlık, kaygı düzeyleri ile anne-babalarının ebeveyn özyeterliği algısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Türsel, E.G. (2019). İkili ABCX stres modeli kapsamında bir inceleme: Yaygın gelişimsel bozukluk tanılı çocukların ebeveynlerinin aile uyumu ve duygu sosyalleştirme tepkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa
• Ulus, L. (2018). Bir ebeveyn tutumu olarak “Bilinçli Farkındalık”. In ICPESS (International Congress on Politic, Economic and Social Studies) (No. 5), Niğde.
• Van der Oord, S., Bögels, S. M., ve Peijnenburg, D. (2012). The effectiveness of mindfulness training for children with ADHD and mindful parenting for their parents. Journal of Child And Family Studies, 21(1), 139-147.
• Vance, A. J., ve Brandon, D.H. (2017). Delineating among parenting confidence, parenting self-efficacy, and competence. Advances in Nursing Science, 40(4), 1-23.
• Waters, L. (2016). The relationship between child stress, child mindfulness and parent mindfulness. Psychology, 7, 40-51
• Williams, K.L. ve Wahler, R.G. (2010). Are mindful parents more authoritative and less authoritarian? An analysis of clinic-referred mothers. Journal of Child and Family Studies, 19(2),230-5.
• Wong, K., Hicks, L., Seuntjens, T.G., Trentacosta, C.J., Hendriksen, T.H.G., Zeelenberg, M. and van den Heuvel, M.I. (2019). The role of mindful parenting in individual and social decision-making in children. Frontiers in Psychology, 10(550), 1-10.
• Wu, L., Buchanan, H., Zhao, Y., Wang, P., Zhan, Z., Zhao, B., ve Fan, B. (2019). Translation and validation of a Chinese version of the Mindfulness in Parenting Questionnaire (MIPQ). Frontiers in psychology, 10 (1847), 1-13.
• Yıldız, T.G. (2017). Anne baba eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
• Zarbo, C., Compare, A. Melli, S., Grossi, E., Gayles, J.G., (2016). Psychological interventions to reduce distress and improve quality of life in families with autistic children. Eds: A. Compare, C. Elia, A.G. Simonelli et al, içinde Psychological Distress. USA: Nova Science Publisher
• Zelazo, P. D., ve Lyons, K. E. (2012). The potential benefits of mindfulness training in early childhood: A developmental social cognitive neuroscience perspective. Child Development Perspectives, 6(2), 154-160
• Zembat, R. ve Dağal, A.B. (2021). Yönetim ve liderlik. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi. https://cdn-acikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Bahar/yonetim_ve_liderlik/index.html
• Zeteroğlu, E.Ş. (2014). Altı yaşındaki çocukların anne baba tutumları ile çoklu zekâ alanları ve grup içi etkinlik düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış doktora tezi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Zümbül, S. (2019). Öğretmen Adaylarının psikolojik iyi oluş düzeylerinde bilinçli farkındalık ve affetmenin yordayıcı rolleri. Ege Eğitim Dergisi, 20(1), 20-36