Fen Lisesi Son Sınıf Öğrencilerinin Kariyer Kaygıları ile İlgili Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 11, 30.06.2023

Ali Rıza Yavrutürk

https://doi.org/10.47770/ukmead.1217778

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı, fen lisesi son sınıf öğrencilerinin mesleki kaygıları ile ilgili görüşlerinin incelenmesidir. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı bu araştırma, fenomenoloji deseni ile yürütülmüştür. Bu çalışmada amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme tekniği kullanılmıştır. Buna göre araştırmanın çalışma grubu Orta Karadeniz bölgesinde bulunan bir ilçenin fen lisesinde öğrenim gören 12 öğrenciden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Görüşme formundan elde edilen veriler kategoriler, kodlar ve frekans değerleri belirtilerek tablolaştırılmış ve ayrıntılı bir biçimde sunulmuştur. Araştırma sonucunda, öğrencilerin mesleki kaygıyı farklı kategoride tanımladıkları, mesleki kaygının nedenleri ve etkileri hakkında veriler elde edilmiştir. Öğrencilerin kariyer kaygısını mesleki eğitim, gelecek beklentisi, mesleki değer ve mesleki sorumluluk kategori kapsamında ele aldıkları ve mesleki kaygıyı gelecek kaygısı ile daha çok ilişkilendirdikleri görülmüştür. Araştırmada öğrencilerin mesleğin iş olanakları ve meslek değerinin mesleki tercih en önemli nedenleri oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada ayrıca, öğrencilerin kariyer kaygısı ile ilgili okullarda rehberlik servisi tarafından bilgilendirme çalışmalarının yapılması ve meslekleri tanıtan programların yapılması ile ilgili önerilerde bulunmuş oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma bulguları alan yazındaki bulgular eşliğinde tartışılmış ve çalışmanın bulgularından yola çıkılarak, kariyer kaygısı ile ilgili eğitimlerin paydaşlarına verilmesi ile ilgili önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Fen lisesi öğrencileri, Kariyer gelişimi, Kariyer kaygısı

Reviewing of Science High School Final Year Students' Opinions on Occupational Anxiety

Öz

The purpose of this research is to examine the opinions of science high school senior students about their professional anxiety. This research, in which the qualitative research method was used, was carried out with the phenomenology design. In this study, criterion sampling technique was used. Accordingly, the study group of the research consists of 12 students studying at science high school in town in the Central Black Sea region. A semi-structured interview form developed by the researchers was used as data collection tool. As result of the research, data were obtained about reasons and effects of professional anxiety, which students defined occupational anxiety in different categories. It has been observed that students consider career anxiety within the scope of vocational education, future expectation, professional value and professional responsibility, and they associate professional anxiety more with future anxiety. The research findings were discussed in the light the findings in literature and suggestions for education stakeholders were put forward based on the findings of the study.

Anahtar Kelimeler

Career anxiety, career development, science high school students

Kaynakça

• Akgün, F. ve Özgür, H. (2014). Examination of the anxiety levels and attitudes of the information technology pre service teachers towards the teaching profession. Journal of Theory and Practice in Education, 10 (5), 1206 - 1223.
• Akkoç, F. (2012). Lise öğrencilerinin mesleki kararsızlıkları ile kariyer inançları arasındaki ilişki. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 49 - 70.
• Aktaş, S. (2021). Fen liseleri ve fen-sosyal bilimler proje imam hatip liseleri öğrencilerinin akademik başarı ve öz kontrollerinin duygusal zeka düzeylerini yordama gücünün belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisana tezi. Aksaray Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alkan, N. (2014). Üniversite adaylarının bölüm tercihleri: Bir kariyer araştırma yöntemi olarak bölüm tanıtımları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5 (41), 61 - 74.
• Ayyıldız, Y. (2015). Meslek lisesi son sınıf öğrencilerinin sosyo-demografik özelliklerine göre işsizlik kaygılarının incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, (20), 175 - 187.
• Alisinanoğlu, F. ve Ulutaş, İ. (2003). Çocukların kaygı düzeyleri ile annelerinin kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 28, (128), 65 - 71.
• Bacanlı, F., Eşici, H. ve Özünlü, M.B. (2013). Kariyer karar verme güçlüklerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5, (40), 198 - 211.
• Başkal, S. (2009). Anadolu, fen ve genel liselerde eğitim alan son sınıf öğrencilerinin bir üst öğrenime geçişte meslek seçimi ile ilgili yaşadıkları kaygıların çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Muğla ili örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Campagna, C. G. ve Curtis, G. J. (2007). So worried I don’t know what to be: Anxiety is associated with increased career indecision and reduced career certainty. Australian Journal of Guidance and Counseling, 17, 91 - 96.
• Çatır, O. ve Karaçor, M. (2016). İnsan kaynaklarında kariyer planlama: Turizm öğrencileri üzerinde bir alan araştırması. Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1, 201 - 220.
• Çepni, S. (2007). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş, (Genişletilmiş 3. Baskı). Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Daniels, L. M., Stewart, T. L., Stupnisky, R. H., Perry, R.P., ve LoVerso, T. (2011). Relieving career anxiety and indecision: The role of undergraduate students’ perceived control and faculty affiliations. Soc Psychol Educ., 14, 409 - 426.
• Demirkaya, H. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının küresel ısınma kavramını algılamaları ve öğrenme stilleri: Fenomenografik bir analiz. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 8, 727 - 752.
• Demiriz, S. ve Ulutaş İ. (2003). 9 - 12 Yaş çocuklarının kaygı düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi. 3,(1), 1 - 9.
• Ekiz, D. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Eryılmaz, A. ve Mutlu, T. (2017). Yaşam boyu gelişim perspektifinden kariyer gelişimi ve ruh sağlığı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 9, (2), 227 - 249.
• Flouri, E. ve Buchanan, A. (2002). The role of work related skills and career role models in adolescent career maturity, Adolescent Career Development, 51, 36-43.
• Gottfredson, L. S. (2002). Gottfredson’s theory of circumscription, compromise, and self-creation, Career Choice and Development, 85 - 148.
• Gökçe, Z. ve Traş, Z. (2017). Lise öğrencilerinin kariyer karar verme güçlükleri ve ego kimlik statülerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 15, (1), 58 - 69.
• Gürsoy, F. (2006). Farklı sosyo ekonomik düzeydeki ergenlerin benlik tasarım düzeyleri ile kaygı düzeylerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, (2), 183 - 190.
• Hartung, P. J., Porfeli, E. J. ve Vondracek, F. W. (2015). Child vocational development: A review and reconsideration. Journal of Vocational Behavior, 66, 385 - 419.
• Işık, E. (2012). The relationship of career decision self-efficacy, trait anxiety, and affectivity among undergraduate students. Psychological Reports, 111, 805 - 813.
• Işık, E. (2014). Çocuk kariyer gelişimi ile yaşam doyumu ve durumluk kaygı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. İlköğretim Online, 13 (2), 682 - 693.
• Kanten, S. (2012). Kariyer uyum yetenekleri ölçeği: Geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 191 - 205.
• Karakaş, A. C. (2013). Paylaşma tutumlarının sınav kaygısı-gelecek kaygısı ile ilişkisi (Sakarya İli Örneği). İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2, (1), 135 - 157.
• Kuzgun, Y. (2014). Meslek Rehberliği ve Danışmanlığına Giriş. 6. Basım. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Mojgan, F. H., Kadir, R. A. ve Soheil, S. (2011). The relationship between state and trait anxiety and career indecision of under graduate students. International Education Studies, 3, 31 - 135. Mutlu, T. (2011). Lise öğrencilerinde kariyer kararı verme güçlükleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Nalbantoğlu Yılmaz, F. ve Çetin Gündüz, H. (2018). Lise öğrencilerinin kariyer kaygılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,18 (3), 1585 - 1602.
• Özdemir Yaylacı, G. (2007). İlköğretim düzeyinde kariyer eğitimi ve danışmanlığı. Bilig, 40, 119 - 140.
• Öztemel, K. (2014). Duygusal ve kişilik ilişkili kariyer karar verme güçlükleri ölçeği’nin kısa formu. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5, (42), 244 - 255.
• Öztemel, K. (2012). Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler. GEFAD / GUJGEF, 32, (2), 459 - 477.
• Özyürek, R. (2013). Kariyer psikolojik danışmanlığı kuramları: Çocuk ve ergenler için kariyer rehberliği uygulamaları. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Özyürek, R. (2016). Kariyer psikolojik Danışmanlığı Kuramları. 2. Basım. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Page, J., Bruch, M. A. ve Haase, R. F. (2008). Role of perfectionism and five-factor model traits in career indecision. Personality and Individual Differences, 45(8), 811 - 815.
• Pehlivan, H. (2019). Fen lisesi öğrencilerinin fizik dersine yönelik tutumları ile akademik benlik tasarımlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(1), 55-64.
• Peng, H. (2005). Reduction in state anxiety scores of freshmen through a course in career decision. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 5, 293 - 302.
• Santos, P. J. ve Ferreira, J. A. (2012). Career decision statuses among Portuguese secondary school students: A cluster analytical approach. Journal of Career Assessment, 20, (2), 166 - 181.
• Soysal, A. ve Söylemez, C. (2014). İktisadi ve idari bilimler fakültesi öğrencilerinin bireysel kariyer planlamalarına etki eden faktörler: Kilis 7 Aralık Üniversitesi örneği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 6, (12), 23 - 38.
• Şanlı Kula, K. ve Saraç, T. (2016). Üniversite öğrencilerinin gelecek kaygısı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 13, (33), 227 - 242.
• Tüfekçiyaşar, T. (2014). Lise 10. ve 11. sınıf öğrencilerinde kaygı, umutsuzluk ve benlik imgesi düzeylerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Ünsal, P. (2014). Kariyer gelişim kuramları ve kariyer danışmanlığı, Ankara: Nobel Yayınları. Vignoli, E. (2015). Career indecision and career exploration among older French dolescents: the specific role of general trait anxiety and future school and career anxiety. Journal of Vocational Behavior, 5, 182-191.
• Yazar Aslan, B. (2015). Genç işsizliğe yönelik alan araştırması: Üniversite öğrencileri arasında kaygı ve umutsuzluk. Çalışma İlişkileri Dergisi. 6, (2), 71 - 86.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Yılmaz, İ. A. , Dursun, S., Güngör-Güzeler, E. ve Pektaş, K. (2014). Üniversite öğrencilerinin kaygı düzeylerinin belirlenmesi: Bir örnek çalışma. Electronic Journal of Vocational Colleges. 4, (4), 16 - 26.