Kuşak-Yol Girişimi Bağlamında ABD'nin İran Politikasının Analizi

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 11 - 41, 27.12.2019

Kadir Ertaç Çelik Mehmet Seyfettin Erol

Öz

2008 küresel ekonomik kriz sonrası “Çin’in Marshall Planı” adıyla ortaya koyulan öneri, günümüzde Kuşak-Yol Girişimi adıyla uygulanmaya çalışılmaktadır. Dünya ekonomisinin %29’una tekabül eden bu proje, sadece ekonomik boyutu olan bir girişim olarak değerlendirilmemelidir. Ekonomik altyapının politik üst yapıyı belirlediği önermesinden hareketle, süreç hegemon-challenger mücadelesi şekline evrilmektedir. Bu mücadelede hegemon güç ABD, Çin’e karşı kuşak ve çevre ülkeler üzerinden de politikalar geliştirmektedir. Nitekim ABD’nin son dönem İran politikasındaki konulardan biri de Kuşak-Yol Girişimi’dir.

Anahtar Kelimeler

ABD, Çin, İran, Kuşak-Yol Girişimi, Jeopolitik

The Analysis of USA Policy Towards Iran Within the Context of Belt and Road Initiative

Öz

After the 2008 global Economic Crisis, China’s Marshall Plan proposal is now on the verge to be implemented under the name of Belt and Road Initiative. The project is not just an economic initiative. With the proposition that the economic infrastructure determines the political superstructure, the process evolves into the hegemon-challenger struggle. The United States develops policies against China through the rimland and periphery countries. One of the issues in the USA’s recent Iran policy agenda is the Belt and Road Initiative.

Anahtar Kelimeler

USA, China, Iran, Belt and Road Initiative, Geopolitics

Kaynakça

• “‘Belt and Road’ Takes New Route”, China Daily, http://www.chinadaily.com.cn/bizchina/2015-04/15/content_20435585.htm, (Erişim Tarihi: 10.02.2019). “APEC Summit Fails to Agree on Statement Amid Us-China Spat”, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/2018/nov/18/apec-summit-mike-pence-warns-of-chinas-constricting-belt-and-one-way-road, (Erişim Tarihi: 11.02.2019). “Bir Kuşak Bir Yol Projesi Nedir?”, İktibas, http://iktibasdergisi.com/2018/01/12/bir-kusak-bir-yol-projesi-nedir-projeye-dahil-olan-65-ulke-hangileri/, (Erişim Tarihi: 11.02.2019). “Iran”, CIA Factbook-Central Intelligence Agency, https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html, (Erişim Tarihi: 12.02.2019). “Kuşak ve Yol ile 21. Yüzyıl Ekonomisi Yeniden Şekilleniyor”, HSBC, https://www.business.hsbc.com.tr/tr-tr/tr/article/belt-and-road, (Erişim Tarihi: 01.02.2019). “Silk Road Trade Route”, Britannica, https://www.britannica.com/topic/Silk-Road-trade-route, (Erişim Tarihi: 10.04.2019). AKÇAY, Engin-Özdemir Akbal, “ABD Güvenlik Politikasında Söylem ve Pratik”, Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(22), 2013, s. 7-29. AKÇAY, Nurettin, “Turkey-China Relations Within the Concept of The New Silk Road Project”, Bölgesel Araştırmalar Dergisi, 1(3), Aralık 2017, s. 73-96. AMETBEK, Dinmuhammed, İran Dış Politikasının Jeopolitik Kodları, Balgat Çalışmaları, Sayı: 3, ANKASAM, Ankara 2017. ARI, Tayyar, Uluslararası İlişkiler Teorileri: Çatışma, Hegemonya, İşbirliği, MKM Yayınları, Bursa 2008. BAŞARAN, Doğacan, “Realizm-İdealizm İkilemi Bağlamında İran’ın Dış Politika Yönelimlerine Teorik Bir Bakış”, Bölgesel Araştırmalar Dergisi, 1(2), Ekim 2017, İran Özel Sayısı, s. 220-244. CANKARA, Yavuz, Yeni Oyun: İran’ın Nükleer Politikası, IQ Yayıncılık, İstanbul 2005. DEMİR, Nesrin-Osman Tekir, “Marshall Planı, Yeni İpek Yolu Projesi ve Çin-ABD Rekabeti”, İnönü University International Journal of Social Sciences/İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 2018, s. 32-45. EVANS, Graham-Jeffrey Newnham, The Penguin Dictionary of International Relations, Penguin Books, London 1998. EVCİOĞLU, Kemal, Büyük Ortadoğu Projesi, Umay Yayınları, İzmir 2005. GÜNEY, Süha, Siyasi Coğrafya, Cilt: 2, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1993. İLHAN, Suat, Jeopolitik Duyarlılık, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1989. İNCEKARA, Beyhan-Rahmi İncekara, “Kervanyolu’ndan Medeniyet Yoluna: İpek Yolu Ticareti ve Çin”, International Congress on Afro-Eurasian Research II Proceedings, 17-20 Nisan 2017, Kütahya 2017. İŞCAN, İsmail Hakkı, “Uluslararası İlişkilerde Klasik Jeopolitik Teoriler ve Çağdaş Yansımaları”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, 1(2), Yaz 2004, s. 47-79. KARA, Hasan, “Orta Asya Ülkelerindeki Etnik Yapının Bölge Güvenliğine Etkileri”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 1(2), 2006, s. 103-111. KARAGÖL, Erdal Tanas, Modern İpek Yolu Projesi, SETA Perspektif, Sayı: 174, Mayıs 2017. KARLUK, Abdurreşit Celil, “Çin’in İpek Yolu Projesi ve Yumuşak Gücü”, I. Uluslararası İnsan ve Toplum Bilimleri Kongresi Kitabı, Ankara, Gazi Üniversitesi Matbaası, 2017. KEYVAN, Özlem Zerrin, “İran’ın Bir Kuşak Bir Yol Girişimindeki Yeri”, ANKASAM, https://ankasam.org/iranin-bir-kusak-bir-yol-girisimindeki-yeri/, (Erişim Tarihi: 13.02.2019). MACKINDER, Halford John, “The Geographical Pivot of Hisory”, The Geographical Journal, 23(4), 1904. National Security Strategy of the United States of America (2017 NSS)-December 2017, The White House. ÖZCAN, Nihat Ali, İran Sorunu’nun Geleceği: Senaryolar, Bölgesel Etkiler ve Türkiye’ye Öneriler, TEPAV Ortadoğu Çalışmaları, Haziran 2006. SEMİZ, Yaşar-Birol Akgün, “Büyük Ortadoğu Jeopolitiğinde İran-ABD İlişkileri”, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 5(9), 2005, s. 162-181. SPYKMAN, Nicholas J., The Geograpyh of the Peace, Harcourt Brace and Company, New York 1994. STOGİANNOS, Alexandros, The Genesis of Geopolitics and Friedrich Ratzel, Springer İnternational Publishing, Switzerland 2019. TABAN, Hayati, “Klasik ve Eleştirel Jeopolitiğin Karşılaştırılması ve ‘Stratejik Derinliğin’ Bu Bağlamda İncelenmesi”, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1(1), 2013, s. 21-31.